นางมัลลิกา

นางมัลลิกาภรรยาพันธุละเสนาบดีนับเป็นมหาเศรษฐีคนหนึ่ง เป็นสตรี ๑ ใน ๓ คน ที่เป็นเจ้าของเครื่องประดับกายชื่อ มหาลดาปสาธน์ ซึ่งมีค่ามากถึง ๙ โกฏิ ทำนองเดียวกับนางวิสาขามหาอุบาสิกา ชีวิตนางมัลลิกาได้รับเคราะห์กรรมหนักมาก สามีและลูกชายถูกฆ่าตายหมดในวันเดียว แต่นางเป็นคนที่รู้เท่าทันกฎแห่งกรรมจึงมีจิตมั่นคงไม่หวั่นไหว ยังคงสงบใจจัดการถวายภัตภิกษุได้ด้วยอาการปกติ

พันธุละเสนาบดี
พันธุละเป็นโอรสของเจ้ามัลละกรุงกุสินารา เมื่อเจริญวัยขึ้นได้ไปเล่าเรียนในสำนักอาจารย์ทิศาปาโมกข์เมืองตักกสิลา เป็นศิษย์ร่วมสำนักกับเจ้าชายต่างนคร ๒ องค์ คือ เจ้าชายปเสนทิโอรสพระเจ้าโกศลกรุงสาวัตถี และเจ้ามหาลิโอรสเจ้าลิจฉวีกรุงเวสาลี เมื่อเรียนจบแล้วต่างแยกย้ายกันกลับบ้านเมืองของตน
เจ้าชายปเสนทิเสด็จกลับกรุงสาวัตถี ทรงแสดงศิลปะที่เล่าเรียนมาถวายพระเจ้าโกศลราชบิดา พระเจ้าโกศลทรงยินดีที่ราชโอรสมีพระปรีชาสามารถจึงมอบราชสมบัติให้เป็นพระเจ้าปเสนทิโกศล ครองกรุงสาวัตถี แคว้นโกศล
ฝ่ายมหาลิกุมารเสด็จกลับกรุงเวสาลี ทรงแสดงศิลปะที่เล่าเรียนมาถวายเจ้าลิจฉวี พระองค์ใช้ความอุตสาหะมากเกินไปทำให้ถึงกับเสียพระเนตร แต่เจ้าลิจฉวีก็ยังแต่งตั้งให้เป็นเจ้าครองประตูใหญ่ด้านหนึ่งซึ่งเก็บส่วยได้วันละแสน และได้เป็นอาจารย์สอนโอรสเจ้าลิจฉวีอื่นๆ ๕๐๐ องค์
ส่วนพันธุละกุมาร พระญาติให้แสดงศิลปะโดยการฟันมัดไม้ไผ่ ๖๐ ลำให้ขาด พันธุละกุมารกระโดดขึ้นไปในอากาศสูง ๘๐ ศอก เอาดาบฟันมัดไม้ไผ่นั้นขาดกระเด็นไปหลายมัดโดยไม่มีเสียงดังเลย ยกเว้นไม้ไผ่มัดสุดท้ายเกิดเสียงดัง “กริ๊ก” พันธุละกุมารสงสัยเขี่ยไม่ไผ่ดูจึงรู้ว่ามีพระญาติแอบเอาเหล็กเส้นสอดไส้ไว้ในมัดไม้ไผ่
พันธุละกุมารโกรธมากที่พระญาติทำให้เสียหน้า บอกว่าถ้าบอกให้รู้สักนิดว่าสอดไส้เหล็กไว้ พระองค์จะฟันไม่ให้มีเสียงเลย แต่นี่กลับไม่บอก พระองค์จะฆ่าพระญาติพวกนี้ให้หมด พระชนกชนนีพยายามห้ามปรามไว้พันธุละกุมารจึงยอมยกโทษให้ แต่พระองค์ไม่หายโกรธและไม่ปรารถนาจะอยู่ร่วมกับพระญาติเหล่านี้อีกแล้ว จึงเดินทางออกจากกรุงกุสินาราไปหาพระสหายที่สาวัตถี
พระเจ้าปเสนทิโกศลทรงยินดีที่พระสหายเสด็จมาอยู่ด้วย ทรงแต่งตั้งให้พันธุละกุมารเป็นเสนาบดี และเนื่องจากเขามีอำนาจรองจากพระเจ้าปเสนทิโกศลเพียงพระองค์เดียวเท่านั้น พันธุละจึงเป็นมหาเสนาบดีผู้มีทั้งยศ อำนาจ และเงินตรา

นางมัลลิกาเป็นหมัน
พันธุละเสนาบดีรับพระชนกชนนีมาอยู่ด้วยกันที่สาวัตถี และรับนางมัลลิกาธิดาเจ้ามัลละองค์หนึ่งมาเป็นภรรยา
นางมัลลิกาเป็นภรรยามหาเสนาบดี มียศใหญ่ มีฐานะเป็นเศรษฐี นางจึงมีเครื่องประดับราคาแพงไว้ใช้ตกแต่งร่างกายให้สมฐานะ เรียกว่า มหาลดาปสาธน์ เครื่องประดับนี้เป็นของสตรี มีลักษณะเป็นอาภรณ์คล้ายตาข่ายทองประดับรัตนะใช้คลุมร่างกายจากศีรษะจนจรดปลายเท้า บนศีรษะเป็นรูปนกยูงรำแพน ประดับด้วยเพชร ๓ ทะนาน แก้วมุกดา ๑๑ ทะนาน แก้วประพาฬ ๒๒ ทะนาน แก้วมณี ๓๓ ทะนาน และรัตนะอื่นๆ อีกจำนวนมาก แต่ละชุดมีมูลค่ามากถึง ๙ โกฏิ ผู้ที่มีเครื่องประดับนี้ในชมพูทวีปมีเพียง ๓ คนเท่านั้น คือ นางวิสาขามหาอุบาสิกา ธิดาเศรษฐีกรุงพาราณสี และนางมัลลิกา
นางมัลลิกาเมื่อมาอยู่กรุงสาวัตถีจึงมีโอกาสทำบุญใกล้ชิดพระศาสดา เป็นอุบาสิกาคนสำคัญอีกคนหนึ่ง แต่นางอยู่ร่วมกับพันธุละเสนาบดีหลายปียังไม่มีบุตร ทำให้พันธุละเสนาบดีเดือดร้อนใจจะส่งนางกลับตระกูลเดิมที่กุสินารา ก่อนเดินทางกลับนางมัลลิกาได้ไปกราบทูลลาพระผู้มีพระภาคที่เชตวันมหาวิหาร
พระศาสดาตรัสถามว่าเธอจะไปไหนหรือ นางมัลลิกากราบทูลว่า หม่อมฉันเป็นหมัน ไม่มีบุตร สามีจึงส่งหม่อมฉันให้กลับไปอยู่ตระกูลเดิม
พระศาสดาตรัสว่า ถ้าเป็นเพราะเหตุนั้นก็ไม่ต้องไปหรอก กิจคือการไปของเธอไม่มี เธอจงกลับเรือนเสียเถิด
นางมัลลิกาดีใจกลับไปเล่าให้พันธุละเสนาบดีฟัง ท่านเสนาบดีรู้ว่าต่อไปนางมัลลิกาคงจะมีบุตรได้แน่จึงให้นางมัลลิกาอยู่ด้วยกันต่อไป

นางมัลลิกาแพ้ท้อง
ต่อมาไม่นานนางมัลลิกาก็ตั้งครรภ์ เกิดอาการแพ้ท้องอยากอาบน้ำและดื่มน้ำในสระโบกขรณีอันเป็นสระมงคลสำหรับสรงของเจ้าลิจฉวีในกรุงเวสาลี พันธุละเสนาบดีจึงถือธนู อุ้มนางมัลลิกาขึ้นรถ เดินทางจากสาวัตถีมุ่งหน้าสู่กรุงเวสาลีโดยเข้าประตูที่เจ้ามหาลิเป็นใหญ่อยู่
พอเจ้ามหาลิได้ยินเสียงล้อรถกระทบธรณีประตู ก็รู้ว่าเสียงรถนี้เป็นของพันธุละสหายเรา รำพึงว่าวันนี้ภัยใหญ่คงจะเกิดแก่พวกเจ้าลิจฉวีแล้ว
พันธุละเสนาบดีมาถึงสระมงคลก็ลงจากรถ ใช้หวายตีคนรักษาสระให้หนีไป แล้วตัดตาข่ายโลหะที่เจ้าลิจฉวีสร้างคลุมสระไว้กันไม่ให้นกลงไปในสระออก พานางมัลลิกาลงไปอาบน้ำในสระอย่างสำราญ เสร็จแล้วก็อุ้มนางขึ้นรถ พากลับสาวัตถี
เจ้าลิจฉวี ๕๐๐ พอรู้ว่าพันธุละเสนาบดีบุกรุกมาอาบน้ำในสระศักดิ์สิทธิ จึงพากันขึ้นรถ ๕๐๐ คัน ขับตามออกไปหมายจะจับพันธุละเสนาบดีให้ได้ แต่ก่อนไปได้แวะไปทูลเจ้ามหาลิผู้เป็นอาจารย์ก่อน เจ้ามหาลิตรัสทัดทานว่าพวกเธออย่าตามไปเลย เจ้าพันธุละนั้นมีฝีมือมาก พวกเธอจะพากันตายเสียเปล่า
แต่เจ้าลิจฉวี ๕๐๐ ไม่เชื่อ เจ้ามหาลิจึงตรัสเตือนว่า “ถ้าเช่นนั้น พวกเธอจงสังเกตรอยล้อรถของพันธุละไว้ หากเห็นรอยล้อรถจมดินลึกถึงดุมเมื่อไหร่ให้กลับมา หากยังไม่กลับพวกเธอจงเงี่ยหูฟัง หากได้ยินเสียงดังเหมือนอสนีบาตอยู่ข้างหน้าก็จงพากันกลับ หากยังไม่กลับพวกเธอก็จงดูแอกรถของพวกเธอเอาไว้ หากเห็นแอกรถมีช่องมีรูเมื่อไรจงรีบกลับมาทันที อย่าได้ตามไปต่อเป็นอันขาด”
เจ้าลิจฉวี ๕๐๐ เหล่านั้นลาอาจารย์แล้วรีบออกไปตามพันธุละเสนาบดี นางมัลลิกาหันกลับมาเห็นเจ้าลิจฉวีตามมาจึงบอกให้สามีทราบ พันธุละเสนาบดีสั่งนางว่าให้คอยดูไว้ หากมองเห็นรถเป็นคันเดียวกันเมื่อไรให้บอกด้วย
เมื่อนางมัลลิกามองเห็นรถติดตามทั้งหมดปรากฏดุจเป็นคันเดียวกัน นางจึงบอกสามี พันธุละเสนาบดีให้นางมัลลิกาจับเชือกบังคับรถไว้ ส่วนตนเองยืนขึ้น ลองโก่งธนูจนล้อรถจมลงไปในดินลึกถึงดุมล้อ เจ้าลิจฉวีเห็นรอยล้อรถลึกดังนั้นแล้วยังไม่นึกกลัวเสด็จตามต่อไป
ไปได้หน่อยหนึ่ง พันธุละเสนาบดีก็ลองดีดสายธนูจนเกิดเสียงดังประหนึ่งอสนีบาต แต่เจ้าลิจฉวีได้ยินแล้วยังไม่ยอมเสด็จกลับ พันธุละเสนาบดีจึงยิงลูกศรไปลูกหนึ่ง ลูกศรนั้นแทงทะลุงอนรถ ๕๐๐ คันทะลุเป็นช่อง แล้วแทงทะลุเจ้าลิจฉวี ๕๐๐ องค์ทั้งที่สวมเกราะ โดยทุกองค์ไม่รู้ตัวเลยว่าถูกศรยิงแล้วยังร้องตะโกนสั่งให้พันธุละเสนาบดีหยุดรถ
พันธุละเสนาบดีหยุดรถร้องบอกว่า “พวกท่านเป็นคนตายแล้ว เราไม่รบกับคนตาย”
เจ้าลิจฉวีตรัสว่า “เจ้าพูดอะไร เราไม่ใช่คนตาย เจ้านั่นแหละจะต้องตาย”
พันธุละเสนาบดีบอกว่า “ถ้าไม่เชื่อก็จงแก้เกราะเจ้าลิจฉวีองค์ท้ายสุดออกดู”
พอเจ้าลิจฉวีแก้เกราะ เจ้าลิจฉวีองค์นั้นก็ล้มลงสิ้นชีพิตักษัยไปทันที พันธุละเสนาบดีกล่าวต่อไปว่า
“พวกท่านที่เหลือทั้งหมดก็เป็นอย่างนั้น จงรีบกลับไปเรือนสั่งเสียกิจธุระกับลูกเมียเสียก่อนแล้วค่อยแกะเกราะดูเถิด”
เจ้าลิจฉวีจึงยอมเชื่อทำตามที่พันธุละเสนาบดีบอก กลับไปหาลูกเมีย พอสั่งเสียเสร็จและถอดเกราะออกเจ้าลิจฉวีเหล่านั้นก็สิ้นชีพิตักษัยไปทั้งหมด ส่วนพันธุละเสนาบดีก็พานางมัลลิกาเดินทางกลับสาวัตถีอย่างปลอดภัย

พันธุละเสนาบดีถูกฆ่าล้างตระกูล
ต่อมานางมัลลิกาได้คลอดบุตรชายฝาแฝด ๑๖ ครั้ง พันธุละเสนาบดีกับนางมัลลิกาจึงมีบุตรชายด้วยกันถึง ๓๒ คน เมื่อโตขึ้นทั้งหมดได้เข้ารับราชการในกรุงสาวัตถี มียศ มีอำนาจ ต่างคนต่างมีบริวารมากถึงพันคน มีลูกสะใภ้ให้พันธุละเสนาบดีและนางมัลลิกา ๓๒ คน เมื่อตระกูลของพันธุละเสนาบดีไปเข้าเฝ้า บริวารของพวกเขามีมากจนเต็มพระลานหลวงเลยทีเดียว
วันหนึ่ง มีชาวสาวัตถีที่ไม่ได้รับความเป็นธรรมจากการตัดสินคดีมาร้องเรียนให้พันธุละเสนาบดีช่วย พันธุละเสนาบดีจึงจัดการพิจารณาคดีให้ใหม่ มหาชนได้รับความเป็นธรรมจึงส่งเสียงสาธุการเสียงดังไปถึงพระราชา พระเจ้าปเสนทิโกศลทรงโสมนัสรับสั่งให้ถอดอำมาตย์ที่เคยทำหน้าที่ตัดสินคดีออก แล้วให้พันธุละเสนาบดีรับผิดชอบการตัดสินคดีความทั้งหมดแทน นับแต่นั้นมาพวกอำมาตย์ผู้เคยได้รับสินบนจากการตัดสินคดีความบิดเบือนก็ผูกใจเจ็บ คอยกราบทูลยุยงพระเจ้าปเสนทิโกศลว่าพันธุละเสนาบดีคิดแย่งชิงราชบัลลังค์
พระเจ้าปเสนทิโกศลถูกยุยงบ่อยเข้าก็หลงเชื่อ แต่ครั้นจะคิดประหารพันธุละเสนาบดีก็เกรงชาวพระนครจะครหา จึงใช้อุบายให้คนปลอมเป็นโจรโจมตีชายแดนแล้วรับสั่งให้พันธุละเสนาบดีพร้อมบุตรชายทั้งหมดคุมกำลังไปจับโจร
พันธุละเสนาบดีเดินทางถึงชายแดนไม่พบโจรเลย เจ้าหน้าที่รายงานว่าพวกโจรได้ข่าวว่าเสนาบดียกกำลังมาจึงหนีไปกันหมด พันธุละเสนาบดีจึงเดินทางกลับ ระหว่างทางก่อนเข้าพระนคร พันธุละเสนาบดีและบุตรชายก็ถูกกองกำลังทหารอีกกลุ่มหนึ่งที่พระเจ้าปเสนทิโกศลส่งมาดักฆ่าตายจนหมด

นางมัลลิกาให้ทาน
วันที่พันธุละเสนาบดีเดินทางกลับมานั้น นางมัลลิกาได้นิมนต์พระอัครสาวกทั้งสองพร้อมภิกษุ ๕๐๐ รูปไปรับภัตตาหารที่เรือน ระหว่างกำลังจัดเตรียมอาหารอยู่ก็มีคนนำหนังสือมาให้ ในหนังสือบอกว่าพันธุละเสนาบดีและบุตรชายทั้งหมดถูกทหารฆ่าตาย นางมัลลิกาอ่านหนังสือนั้นแล้วก็พับใส่ไว้ในพกผ้าไม่บอกใคร จัดการถวายอาหารภิกษุต่อไปด้วยอาการปกติ
ขณะนั้น สาวใช้นางหนึ่งทำถาดเนยใสตกแตกตรงหน้าพระเถระ พระสารีบุตรจึงกล่าวกับนางมัลลิกาว่า สิ่งของทุกอย่างมีอันต้องแตกทำลายไปเป็นธรรมดา ไม่ควรคิดเสียใจและไม่ควรคำนึงถึง
นางมัลลิกาจึงนำหนังสือออกจากชายพกกราบเรียนพระสารีบุตรว่า “มีคนนำหนังสือนี้มาแจ้งดิฉันว่าสามีและบุตรของดิฉันทั้งหมดถูกทหารฆ่าตายแล้ว ดิฉันยังไม่คำนึงถึงเลย แค่ถาดเนยใสตกแตกไปจะต้องคำนึงถึงทำไมเจ้าคะ”
เมื่อถวายภัตตาหารเสร็จแล้ว นางมัลลิกาได้เรียกสะใภ้ทั้ง ๓๒ คนมาสอนว่า “สามีของพวกเธอชาตินี้ไม่มีความผิด แต่ที่ถูกฆ่าตายเพราะได้รับผลกรรมจากชาติก่อนของตน พวกเธออย่าเศร้าโศกและอย่าแค้นเคืองพระราชาเลย”
จารบุรุษของพระราชาได้ยินคำของนางมัลลิกาดังนั้น จึงไปกราบทูลให้พระราชาทรงทราบ พระเจ้าปเสนทิโกศลทรงสลดพระทัยเสด็จไปเรือนของพันธุละเสนาบดี ตรัสขอขมานางมัลลิกาและสะใภ้ให้อดโทษให้พระองค์ด้วย พร้อมทั้งตรัสประทานพรให้มัลลิกาและสะใภ้
นางมัลลิกากราบทูลขอพรว่า “หม่อมฉันไม่ต้องการพรอย่างอื่น เพียงขอพรให้พระองค์ทรงอนุญาตให้หม่อมฉันและลูกสะใภ้ทั้ง ๓๒ คน ได้กลับไปสู่ตระกูลเดิมด้วยเถิด”
พระเจ้าปเสนทิโกศลทรงอนุญาต นางมัลลิกาจึงส่งสะใภ้ ๓๒ คน กลับไปสู่ตระกูลด้วยตนเอง ส่วนนางได้กลับไปสู่ตระกูลมัลละที่กุสินารา

ถวายมหาลดาปสาธน์
นางมัลลิกาใช้ชีวิตบั้นปลายอยู่ที่กรุงกุสินารา เครื่องประดับมหาลดาปสาธน์อันมีค่าที่เคยใช้สวมใส่ประดับกายสมัยที่ชีวิตเจริญรุ่งเรืองก็จัดเก็บใส่หีบ ไม่ได้นำออกมาใช้อีก จนกระทั่งถึงวันที่พระศาสดาเสด็จดับขันธปรินิพพาน มัลลกษัตริย์ให้เคลื่อนพุทธสรีระเข้ามาในนครเพื่อถวายพระเพลิง นางมัลลิกาจึงนำมหาลดาประสาธน์ออกมาทำความสะอาด ชำระล้างด้วยน้ำหอม แล้วไปรอที่ประตูนคร
เมื่อพระสรีระของพระศาสดามาถึงแล้ว นางมัลลิกาจึงให้นำเครื่องประดับมหาลดาปสาธน์ไปสวมพระสรีระพระศาสดาตั้งแต่พระเศียรจนจรดพระบาท ทำให้พระสรีระของพระผู้มีพระภาคเจ้าดูรุ่งเรืองงดงามยิ่งนัก นางมัลลิกาเกิดความปีติเป็นอย่างยิ่ง ประนมกรตั้งความปรารถนาว่า
“ข้าแต่พระผู้มีพระภาคเจ้า หากข้าพระองค์ยังคงโลดแล่นอยู่ในวัฏฏสงสารตราบใด ตราบนั้นขอให้สรีระของข้าพระองค์งดงามดุจสวมใส่เครื่องประดับอยู่เป็นนิตย์ด้วยเถิด”
ด้วยผลของบุญที่นางมัลลิกาทำด้วยความศรัทธามากมายหลายครั้ง เมื่อทำกาละแล้วนางจึงไปอุบัติเป็นมัลลิกาเทพธิดา เสวยทิพย์สมบัติโอฬารอยู่ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ มีวิมานประดับด้วยผ้า รุ่งเรืองด้วยแก้ว ๗ ประการ มีรัศมีสีทองผ่องใสปรากฏเหมือนสายน้ำสีทองโปรยลงมาจากทุกทิศ
และด้วยผลบุญที่ได้ถวายเครื่องประดับมหาลดาปสาธน์ มัลลิกาเทพธิดาจึงมีอาภรณ์ทิพย์เป็นร่างแหทองคำเหลืองอร่าม ประดับด้วยทองคำ แก้วไพฑูรย์ แก้วทับทิม แก้วมุกดา แก้วลายคล้ายตาแมว แก้วแดงคล้ายสีเลือด และแก้วสดใสเหมือนสีตานกพิราบ เครื่องประดับนี้ยามต้องลมพัดจะมีเสียงไพเราะเหมือนเสียงนกยูง เสียงพญาหงส์ทอง เสียงนกการเวก หรือเสียงดุริยดนตรีที่บรรเลงโดยพวกคนธรรพ์ไพเราะน่าฟังยิ่งนัก

- อรรถกถาขุททกนิกาย วิมานวัตถุ มัลลิกาวิมาน

 

Create Date : 15 กุมภาพันธ์ 2554		8 comments
Last Update : 15 กุมภาพันธ์ 2554 7:28:25 น.
Counter : 6668 Pageviews.
Share Tweet