คุรุวารศุภสวัสดิ์ที่ ๒๕ มิถุนายน ๒๕๕๒ ค่ะ


คำและความงดงาม จากมหาเวสสันดรชาดก
พระนิพนธ์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมาณุชิตชิโนรส
หิมพาน กัณฑ์ที่ ๒


โส โพธิสตฺโต สมเด็จพระบรมนราพิสุทธิ์พุทธางกูร เมื่อพระชนมานบริบูรณ็แปดพรรษา เสด็จสถิตแท่นบวรมหาไสยาอาสน์ปาสาทวรคโต ในปราสาทรัตนพิมานทอง

จินฺเตสิ จึ่งทรงพระดำริโดยคลองพุทธภูมิภาค เพียงพระโพธิญาณว่า อาตมะบริจาคทานอลงกรณ์รัตนวิภูษิตประเสริฐ ก็เป็นพาหิระล้ำเลิศควรจะเลื่อมใส

โกจิ ยาจโก ถ้าและว่ายาจกผู้ใดจะปรารถนาดวงหทัยเนื้อเลือดก็จะฉะเชือดบริจาคให้เป็นทาน จะแลกเอาพระโพธิญาณอันยอดยิ่ง ครั้นพระองค์จำนงนิ่ง
จะให้อัชฌัตติกทาน อัศจรรย์ก็บันดาลบังเกิดมี มหาปฐวี อันว่าพื้นพระธรณีก็บันดาลกัมปนาท

สิเนรุ ปพฺพตราชา ทั้งพญาเขาสิเนรุราชสัตปริภัณฑคิรีเรียง ดุจเอนเอียงล้มลู่ทลาย

วิชฺชุลฺลตา เสียงฟ้าประภาสสายสะเทือนสะท้านสกลภิภพหิมพานต์ก็บันลือพิลึกลั่น สัตว์จตุบาทก็ผาดผันแซ่ซ้อง เสียงแผดร้องสะทกสะท้าน อากาศก็บันดาลเป็นเมฆหมอก มืดมัวทั่วสกลมหามงคลจักรวาล

สาคโร ทั้งสาครก็บันดาลเป็นระลอก คระโครมครึกกึกก้องโกลาหล ติมิงคล มัจฉา ก็ดำด้นพ่นน้ำเป็นฝอยฟอง เหราลอยล่องฉวัดเฉวียนว่ายคล้ายๆตามคลื่นฝืนฝัด มังกรสะบัดโบกหางวางวู่ฟูฟุ้งเข้าพิงฝา

มจฺฉกจฺฉปา เต่าปลาก็ดำโดดดิ้นเล่นกระแสสินธิ์สายสาคร ภุชงค์ ชูเศียรสลอนตามกระแสชลพ่นน้ำเป็นฟองฝอย ช้างน้ำก็คะนองล่องลอยลองงวงและเงยงา

สพฺเพ เทวา ทั้งเทพเจ้าในชั้นฉกามาพจร โสฬสพิมาน ทุกอมรสถานเทเวศ ในขอบขัณฑ์เขตขุนเขาทุกแหล่งหล้า ก็โปรยทิพยรัตนมาลาสุมณฑาธาร ร้องซ้องสาธุการอำนวยพร แก่พระเวสสันดรเจ้า นั้นแล

โพธิสตฺโต อันว่าพระบรมราชพุทธพงศ์ผู้ทรงญาณ ครั้นพระชนมานจำเริญรุ่นสิบหกปี ทรงลักษณราศีพร้อมมูล ทั้งพระบารมีก็เพิ่มพูนผุดพุ่ง ดุจจันทรจำรัสรุ่งในนภา ทั้งพระปรีชาก็เชี่ยวชาญ

สิปฺปานฺ นิปฺผตฺติ รู้ศิลปศาสตร์สิบแปดประการก็เสร็จสิ้น

สญฺชโย สมเด็จพระเจ้ากรุงสญชัยนฤบดินทร์ปิ่นภิภพพสุธา พระทัยท้าวเธอปรารถนาจะมอบเวน ซึ่งสิริรัตนราเชนทร์แก่พระลูกรัก จะให้เป็นจอมปิ่นปักพระพารา

มทฺทึ อาเนตฺวา จึ่งนำมาซึ่งพระมัทรีผู้ทรงศรีสวัสดิ์เลิศลักษณกัลยา เป็น
ตระกูลธิดามาตุลราชวงศ์ ท้าวเธอก็ทรงราชาภิเษก เป็นเอกองค์อัครมหิษี ประทานราชกุมารีกำนัล หมื่นหกพันพระองค์นาง พื้นสาวสาวสวัสดิสำอางเป็นอย่างยิ่ง

แล้วมอบมิ่งมไหสวรรย์ ให้สืบศรีสุริยสันตติวงศ์ดำรงราชประเพณี

ฝ่ายหน่อพระชินศรีเสวยสวัสดิโภไคยเป็นจอมฉัตรพิชัยสีพี ทานํ ปวตฺเตสิ ท้าวเธอก็เปรมปรีดิ์ที่จะบริจาคทานมิได้ขาด จึ่งให้อำมาตย์ทำฉทาน
ศาลา

ทานํ ปวตฺเตฺวา ให้จัดแจงทั้งเงินทองเสื้อผ้าราชวัตรถาศุภาภรณ์พรรณ แพรม้วนมุ้งม่าน สรรพภัณฑ์เครื่องดีอันมีค่า ตามแต่จะปรารถนาแล้วยกให้ แก่ยาจกเข็ญใจทุกถ้วนหน้า

ท้าวเธอทรงพระราชศรัทธามิรู้สิ้น ดุจพื้นพระธรณินทร์อันหนาหนัก เป็นที่บำรุงรักแก่ไพร่ฟ้า

มทฺที สพฺพงฺคโสภนา ส่วนนางพระยามัทรี เจ้าก็ทรงพระครรภ์อุทรนั้นมิได้คลาดเคลื่อน ถ้วนสิบเดือนจึ่งประสูติพระลูกยา พระญาติวงศาได้รับด้วยตาข่ายทองอันบริสุทธิ์ จึ่งถวายพระนามราชบุตร ชื่อว่าชาลี

แล้วพระมัทรีเธอทรงพระครรภ์คำรบสอง ประสูตินางน้องราชธิดา พระญาติวงศาก็รับด้วยหนังหมี ถวายพระนามนุชราชบุตรีชื่อว่ากัณหาชินานาฏ

เวสฺสนฺตโร ราชา อันว่าพระเวสสันดรบวรราชวงศ์ ผู้ดำรงภิภพพสุธา ครั้นเพลาพระสุริยาอรุณรุ่งจำรัส บรมกษัตริย์เสด็จทรงมหามงคลรัตนวิภูษิตประเสริฐสถาพร

ทรงพญาเศวตกุญชรพระที่นั่งอันเลิศแล้ว ประดับแก้ว กาญจนมณีสลับแสงวะวาบวับระยับตา พร้อมด้วยสหชาติโยธาแห่ห้อม จอมกษัตริย์เสด็จยังโรงทาน พระทัยท้าวเธอเกษมศานต์โสมนัสเปรมปรีดิ์ ทรงกุญชรหัสดี ทอดพระเนตรทุก โรงทานศาลา ณ กาลนั้นแล