ภุมวารวัฒนสวัสดิ์-มานจรัสเจิดแจรง ที่ ๒๓ กรกฎาคม ๒๕๕๒ ค่ะ

มหาเวสสันดรชาดก
วนปเวสน์ กัณฑ์ที่ ๔

พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหามกุฎ
พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ต้นฉบับ ฉบับพิมพ์ของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ
กรมพระสมมตอมรพันธุ์


ตสฺมึ เม สิวิโย กุทฺธา จึ่งนิกรประชาชาติชาวสีพี มีความพิโรธโกรธแก่เรา ปิตา จุปหโตมโน สมเด็จพระบรมนาถมหาราชบิดาเจ้า ก็มีพระราชหฤทัยขัfเคืองในเหตุนั้น จึ่งได้ทรงบังคับราชทัณฑ์แก่เรานี้

ให้ต้องเนรเทศจากแว่นแคว้นแดนเขตแขวงสีพี ไปอยู่ยังที่เขาคดชื่อวงกตบรรพตตามเยี่ยงขัติยราชต่างๆแต่ก่อนมา บรรดาซึ่งต้องบัพพาชนียกรรมเช่นนี้

สมฺมา ท่านทั้งหลายผู้มีชาตยาทยาวัสดาการประมาณแม้นเสมอเอ่ย ท่านอย่าเชือนเฉยช่วยชี้ถิ่นสถานที่โอกาสอันสมควรซึ่งเราจะได้ด่วนรีบไปอยู่ ณ พนาลัย นั้นแล

เจโต ครั้งนั้นกษัตริย์ผู้ใหญ่จึ่งทูลตอบพระราชบรรหารว่า รเถสภ โอข้าแต่พระองค์ผู้เป็นประธานวโรสภพิลาสในราชรถ อิเธว ตาว อจฺฉสฺสุ ขอเชิญเสด็จพระองค์ทรงงดการจะเสด็จไป จงประทับระงับอยู่ในเมืองนี้ก่อน

ข้าพเจ้าทั้งหลายจะคิดผ่อนผันพากันไปยังสำนักสมเด็จพระเจ้ากรุงสญชัยบรมนาถราชบพิตรแล้วกราบทูลอ่อนคำนับ รับผิดแทนพระองค์ท่าน แล้วว่าขานขอรับพระราชทานโทษ ให้ท่านโปรดรำงับดับพระราชบัญชา ตามพระราชอาชญาแต่พระองค์

เมื่อสมเด็จพระบิตุรงค์ผู้เป็นเจ้าเจริญแว่นแคว้นแดนสีพี ทรงยินดียอมยกโทษแด่พระองค์แล้ว ข้าทั้งหลายชาวเจตราษฎร์นี้ก็จะมีกมลผ่องแผ้วด้วยปีติโสมนัส แวดล้อมเชิญเสด็จพระองค์ให้คืนไปดำรงในราชสมบัติ กรุงเชตุดรมหานครของชาวสีพี

ขอพระองค์จงให้ทราบความคิดของข้าทั้งหลายผู้ใคร่ให้ได้สบายนี้เถิด โพธิสตฺโต สมเด็จพระเวสสันดรมหาปุริโสดมบรมโพธิสัตว์ได้ทรงสดับคำนั้น ก็พลันตรัสตอบแก่กษัตริย์เจตราษฎร์ทั้งหลายว่า

มา โว จุจิตฺถ คมนํ โอท่านทั้งหลาย จงอย่ามีความชอบใจในการที่จะไปทูลเหตุผลเป็นเค้ามูลแด่สมเด็จพระชนกนาถ เจ้ากรุงสีพีราษฎร์ให้คลายหายพิโรธแก่เราเลย โอท่านทั้งหลายเอ่ย สมเด็จพระเจ้าสญชัยมหานราธิราช ก็ไม่มีอิสรภาพอำนาจในการเรื่องนี้

อจฺจุคฺคตา หิ สิวิโย เพราะชนชาวสีพีมีความกำเริบเสิบสานเป็นการใหญ่พร้อมใจกันทั้งพหลพลหลายพัน ภายในพระมหานครวโรดม และชาวคามนิคมชนบทร้องอุปกาศ ขอให้ท่านถอดเราจากยศ นิรเทศจากเขตขัณฑ์ ถ้าพระองค์จะมิทรงบังคับดั่งนั้นก็ไม่ได้

เพราะเขาว่าท้าทายว่าจะทำอันตรายแก่ท่านไท้บรมนาถราชบิดาด้วย ถ้าพระองค์ยังทรงช่วยข้างตัวเรา ไม่ขับเสียตามเขาหวัง แล้วจะยังให้อยู่ในพระนคร ท่านไท้ก็จะได้เดือดร้อนเพราะตัวเรา เพราะไม่ตามใจเขา นั้นแล


คุรุวารวัฒนสวัสดิ์-มานมนัสวัฒนสิริที่มาอ่านค่ะ