“การชื่นชมของแมไจ” โดย ลอเร็นโซ โมนาโค ราวปี ค.ศ. 1420-1422



เรื่องการกำเนิดของพระเยซู

ตัวเรื่องของการกำเนิดของพระเยซู เกี่ยวเนื่องมาจากประวัติการสืบเชื้อสายบรรพบุรุษของพระเยซู ซึ่งกล่าวไว้ในพระวรสารนักบุญแม็ทธิว และ พระวรสารนักบุญลูค

เชื้อสาย หรือ “รักขพันธ์” (Family tree) มักจะวาดในรูปที่เรียกว่า “รักขพันธ์เจสสี” หรือ “เถาเจสสี” (Tree of Jesse) ซึ่งงอกออกมาจากร่างของเจสสีผู้เป็นพ่อ ของพระเจ้าเดวิดผู้เป็นกษัตริย์องค์ที่สองของอาณาจักรอิสราเอล เมื่อประมาณพันปีก่อนคริสตกาล

พระวรสารกล่าวเรื่องเกี่ยวกับพระแม่มารีว่า พรหมจารีแมรีถูกหมั้นหมายไว้กับโจเซฟ แต่ก่อนที่จะแต่งงานกัน เทวดาเกเบรียลก็มาปรากฏตัวต่อหน้าแมรีและประกาศว่าแมรีจะมีลูกผู้จะเป็น “พระบุตรของพระเจ้า”

เหตุการณ์นี้เรียกว่า “การประกาศของเทพ” เป็นฉากหนึ่งที่นิยมสร้างกันในศิลปะ พระวรสารนักบุญแม็ทธิวกล่าวต่อไปว่า เทวดาปลอบใจโจเซฟเมื่อรู้ข่าวว่าแมรีท้อง

และบอกให้ตั้งชื่อลูกชายว่า เอ็มมานูเอล ซึ่งแปลว่า พระเจ้าอยู่กับเรา เมื่อให้ตั้งชื่อลูกก็เป็นเริ่มความรับผิดชอบต่อเด็กที่จะเกิดของโจเซฟ ฉากนี้ไม่ค่อยนิยมสร้างกันในศิลปะ

ในพระวรสารนักบุญลูคโจเซฟและแมรีเดินทางไปเบธเลเฮ็ม ซึ่งเป็นบ้านของบรรพบุรุษของโจเซฟ เพื่อลงชื่อในสำมะโนประชากรผู้เสียภาษี การเดินทางไปเบธเลเฮ็มเป็นหัวเรื่อง ที่ไม่ค่อยนิยมสร้างกันทางตะวันตก

แต่มักจะสร้างกันในชุดทางไบแซนไทน์ ขณะที่อยู่ที่เบธเลเฮ็มแมรีก็คลอดพระเยซูในโรงนาเพราะหาที่พักในโรงแรมไม่ได้ เมื่อคลอดออกมาก็มีเทวดามาปรากฏต่อหน้าเด็กเลี้ยงแกะบนเนินบริเวณนั้น

และกล่าวว่า “พระมหาไถ่ ไครสต์ผู้เป็นพระเจ้าได้มากำเนิดแล้ว” (Saviour, Christ the Lord was born) เด็กเลี้ยงแกะก็ไปที่โรงนาไปพบเด็กเกิดใหม่ห่อตัวอยู่ในผ้าในรางหญ้าตามที่เทวดาบรรยาย

ตามปฏิทินศาสนาห้าวันหลังจากการกำเนิดของพระเยซู ในวันที่ 1 มกราคมพระองค์ก็ได้เข้าทำพิธีสุนัต ซึ่งมิได้กล่าวถึงโดยตรงในพระวรสาร แต่ก็สรุปได้ว่าคงจะเกิดขึ้นตามกฏและประเพณีของชาวยิว

และ การถวายตัวของพระเยซูในวัด (Presentation of Jesus at the Temple) หรือ “Candlemas” ซึ่งฉลองกันในวันที่ 2 ของเดือนกุมภาพันธ์ตามคำบรรยายของพระวรสารนักบุญลูค

พระวรสารนักบุญแม็ทธิวกล่าวถึง “ปราชญ์” (wise men) จากตะวันออกผู้เห็นดาวสว่างบนฟ้าเมื่อพระเยซูเกิด ปราชญ์จึงได้ติดตามดาวมาเพราะเชื่อว่าดาวจะนำไปสู่พระราชาองค์ใหม่

เมื่อมาถึงกรุงเยรุซาเล็มก็เข้าไปในวัง ซึ่งเป็นที่ที่ควรจะพบพระราชา พอไปถึงก็ไปถามพระเจ้าแฮร็อด พระเจ้าแฮร็อดด้วยความที่กลัวจะถูกโค่นอำนาจจาก “พระราชา” ก็ส่งปราชญ์ออกไปค้นหาพระราชาองค์ใหม่ที่ว่า

และสั่งว่าเมื่อพบตัวก็ให้รีบมาบอก ปราชญ์ก็ตามดาวไปจนถึงเบธเลเฮ็ม พอพบพระเยซูก็ถวายของขวัญที่เป็นทอง ยางสนที่มีกลิ่นหอม (frankincense) และ น้ำมันหอม (myrrh)

แล้วก็เตือนถึงความฝันที่ว่าพระเจ้าแฮร็อดจะฆ่าเด็ก ว่าแล้วก็เดินทาง กลับประเทศของตนเอง ในพระวรสารมิได้กล่าวถึงจำนวนหรือฐานะของปราชญ์แต่เรียกปราชญ์ว่า “แมไจ” (Magi) ตามประเพณี

แล้วก็ขยายความว่าเมื่อเป็นของขวัญสามอย่าง ก็ควรจะเป็นปราชญ์สามคน และบางที่ก็ให้ตำแหน่งเป็น “ราชา” บางครั้งจึงเรียกว่า “ราชาสามองค์” (Three Kings)

ซึ่งจะพบในศิลปะตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 10 เป็นต้นมา หัวเรื่อง “การชื่นชมของแมไจ” (Adoration of the Magi) ก็เป็นอีกหัวข้อหนึ่งที่นิยมทำกันเช่นกัน


ขอขอบคุณ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี


สิริสวัสดิ์จันทรวาร ปรีดิ์มานเปรมปราโมทย์ค่ะ