"เบื้องหลังรูปเคารพ" รูปแทนบุคคลในสยาม

บุ๊กสโตร์ใหม่
ผู้สื่อข่าวหรรษา

(สนพ.มติชน, 200 หน้า, 180 บาท)

ปรับปรุงจากวิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร เรื่อง "แนวความคิดของการสร้างรูปแทนบุคคลตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 1-รัชกาล ที่ 4" โดย ปภาณิน เกษตรทัต เพื่อค้นหาคำตอบว่า รูปเหมือนบุคคลในไทยสร้างขึ้นครั้งแรกในสมัยใด และทำไมในอดีตจึงไม่มีการสร้างรูปเหมือนบุคคลในไทย

หากกล่าวถึงประติมากรรมเหมือนหรือรูปเหมือนบุคคล คนรุ่นปัจจุบันจะคุ้นเคยกับรูปเหมือนบุคคลแบบตะวันตก คือรูปปั้นมนุษย์ที่แสดงลักษณะเฉพาะของบุคคลที่เป็นแบบ

แต่ถ้าย้อนกลับไปก่อนสมัยรัชกาลที่ 4 ประติมากรรมดังกล่าวแทบไม่เป็นที่รู้จักเลย

"การอธิบายถึงปรากกฏการณ์นี้เบื้องต้นอาจกล่าวอย่างคร่าวๆ ได้ว่าในอดีตการสร้างประติมากรรมบุคคลจำกัดอยู่เฉพาะกษัตริย์และเชื้อพระวงศ์เท่านั้น โดยจะสร้างเป็นพระพุทธรูปหรือเทวรูปที่มีจารึกระบุว่าสร้างขึ้นเพื่อเป็นตัวแทนของบุคคลหนึ่งๆเนื่องจากคนเหล่านั้นต้องการแสดงออกว่าตนมีฐานะเป็นพระพุทธเจ้าหรือเทพเจ้า"

การสร้างรูปเหมือนบุคคลที่มีลักษณะเป็นรูปมนุษย์เกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 2-3 เริ่มจากสร้างรูปเหมือนของพระสงฆ์ ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 4 จึงเริ่มมีการสร้างรูปเหมือนของกษัตริย์เป็นครั้งแรก ซึ่งการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวเป็นผลมาจากวัฒนธรรมตะวันตกที่เข้ามาในไทย

จากนั้นการสร้างรูปเหมือนบุคคลก็ได้รับความนิยมขึ้นเรื่อยๆ ในขณะที่รูปฉลองพระองค์ตามแบบเดิมเริ่มเสื่อมความนิยมลง

ในสมัยรัชกาลที่ 5 ความนิยมรูปเหมือนบุคคลแบบตะวันตกในราชสำนัก ส่วน หนึ่งเป็นผลจากพระราชนิยมของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

เห็นได้จากเมื่อพระองค์เสด็จประพาสยุโรปในปี พ.ศ. 2440 ได้โปรดเกล้าฯ ให้ศิลปินสร้างพระบรมรูปของพระองค์ขึ้น เมื่อรูปเหมือนบุคคลเริ่มเป็นที่แพร่หลาย นำไปสู่การสร้างศิลปกรรมแบบใหม่ นั่นคืออนุสาวรีย์ตามแบบตะวันตกนั่นเอง

หนังสือเล่มนี้นำเสนอข้อมูลเบื้องหลังรูปเคารพ หรือรูปเหมือนบุคคลไว้มากมายตามความเชื่อของพุทธ-พราหมณ์และผีซึ่งทับซ้อนกันอยู่ ตั้งแต่สมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ของเขมร สมัยสุโขทัย สมัยอยุธยา จนถึงสมัยรัตนโกสินทร์

ข้อมูลความรู้ในหนังสือเล่มนี้จะช่วยให้การเที่ยวชม การศึกษารูปเคารพ รูปเหมือนในเมืองไทยมีความน่าสนใจมากขึ้น

ขอบคุณ ข่าวสดออนไลน์

บุ๊กสโตร์ใหม่
ผู้สื่อข่าวหรรษา

อาทิตยวารสิริสวัสดิ์ค่ะ  

Create Date : 01 มีนาคม 2558		0 comments
Last Update : 1 มีนาคม 2558 11:21:06 น.
Counter : 636 Pageviews.
Share Tweet