BlogGang.com : : sirivinit : ผาสุก พงษ์ไพจิตร : ทำไมต้องอ่านหนังสือเล่มใหม่ของมาร์ค ศักซาร์

ผาสุก พงษ์ไพจิตร : ทำไมต้องอ่านหนังสือเล่มใหม่ของมาร์ค ศักซาร์

คอลัมน์ ดุลยภาพ ดุลยพินิจ โดย ผาสุก พงษ์ไพจิตร

มาร์ค ศักซาร์ เสนอผลงานเล่มล่าสุดที่ทำความเข้าใจกับปัญหาการเมืองไทยร่วมสมัย และเสนอวิธีคิดเพื่อทางออกให้แก่สังคมไทย ชื่อเรื่องเป็นภาษาอังกฤษ In The Vertigo Of Change : How to resolve Thailand′s transformation crisis

หรือสังคมไทยในวังวนแห่งวิกฤตเปลี่ยนผ่าน เนื้อหาเป็นไทยทั้งเล่ม แปลจากต้นฉบับภาษาอังกฤษ โดยผู้แปลที่เก่งมาก คือ ภัควดี วีระภาสพงษ์ สฤณี อาชวานันทกุล ธร ปิติดล ภูมิ น้ำวล และ ฐณฐ จินดานนท์

เป็น หนังสือที่น่าอ่านมาก เข้าใจง่าย ผู้เขียนเป็นนักคิดและปัญญาชนสาธารณะชาวเยอรมัน เขาอยากเห็นเมืองไทยก้าวไปกับโอกาสที่เปิดกว้างขึ้นแก่ไทย จากการเปลี่ยนแปลงใหม่ๆ ในภูมิภาค รวมทั้งการพุ่งขึ้นของจีน อินเดีย และประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน

เขาพยายามเปิดมิติมุมมองใหม่ โดยทำความเข้าใจกับระบบคุณค่าและวัฒนธรรมการเมืองที่แตกต่างของคู่ขัดแย้ง วิเคราะห์ในมุมมองของความเป็นมาในประวัติศาสตร์ หาทางออกซึ่งชนชั้นกลางทั้งเก่าและใหม่จะยังมีบทบาทสำคัญ และเป็นทางออกอันเป็นที่ยอมรับกันในสากลโลก

เนื้อหาเริ่มจาก วิเคราะห์ต้นตอของปัญหาความขัดแย้งร่วมสมัย แนวทางที่จะก้าวข้ามวิกฤตความขัดแย้งทั้งหลาย ความจำเป็นที่จะต้องแสวงหายุทธศาสตร์การพัฒนาเศรษฐกิจใหม่ที่เป็นธรรมทาง สังคม

การทำความเข้าใจกับความมุ่งหวังของชนชั้นกลางไทยทั้งกลุ่มเก่าและใหม่ การต่อสู้กับคอร์รัปชั่นอย่างมีสติ และการสร้างสังคมที่ดีในประเทศไทย

ในที่นี้จะขอพูดถึงสองเรื่องสำคัญที่หนังสือของมาร์ค ให้ความกระจ่างแก่เรา

เรื่องที่หนึ่ง มาร์คชี้ให้เห็นว่า วิกฤตซึ่งเมืองไทยกำลังผจญนั้นไม่ใช่ของใหม่ หลายประเทศ ณ ปัจจุบัน กำลังเผชิญปัญหาคล้ายๆ กันมากบ้างน้อยบ้าง

ในอดีตก็มีประเทศอื่นๆ ที่ประสบปัญหาคล้ายกัน แต่ก็ได้ผ่านสถานการณ์วิกฤตไปได้ค่อนข้างดี และประสบความสำเร็จจัดสร้างระเบียบสังคมการเมืองใหม่ ในแนวทางที่สากลโลกยอมรับ

เรื่องที่สองที่อยากจะเน้นคือ ประเทศที่ผ่านวิกฤตแบบเดียวกับไทยไปได้ ในท้ายที่สุดทำได้เพราะสามารถสถาปนาให้หลักนิติธรรมเป็นที่ยอมรับกันในสังคม ทุกระดับ

เพราะว่าในระยะยาวแล้ว หลักนิติธรรมนี้เองที่จะช่วยให้สังคมจัดการกับความขัดแย้งที่ยุ่งเหยิงได้ อย่างเป็นธรรมและสร้างความเสมอหน้าขึ้นในสังคม

อย่างไรก็ ตาม เศรษฐีและผู้มีอำนาจของทุกสังคมมักจะต่อต้านการสถาปนาหลักนิติธรรม เพราะว่าหลักการนี้ไม่ยอมรับความมีอภิสิทธิ์ โดยพวกเขามักจะพูดถึงการมีระเบียบวินัยการเคารพกฎหมายสำหรับประชาชนทั่วๆไป

แต่สำหรับในวงการเศรษฐีและผู้มีอำนาจ ขอมีพฤติกรรมที่อยู่เหนือกฎหมาย โดยใช้วิธีการต่างๆ เช่น ใช้เงิน เส้นสาย ระบบอุปถัมภ์ รวมทั้งการปกปิดข้อมูลข่าวสาร ฯลฯ

ตัวอย่างที่เห็นชัดเจน คือ เรื่องการคอร์รัปชั่น มาร์ควิเคราะห์ว่า คอร์รัปชั่นเป็น "อาการของความไม่เท่าเทียมในสิทธิและโอกาสระหว่างผู้มีอำนาจกับผู้ไร้อำนาจ" เขาสรุปว่า "คอร์รัปชั่น....ถือเป็นปัญหาเรื่องความยุติธรรมทางสังคม" (น.185)

ใน สังคมดั้งเดิมก่อนความทันสมัย คอร์รัปชั่นโดยการเล่นพรรคเล่นพวก การสร้างความร่ำรวยแบบผิดกฎหมาย การติดสินบน การเอื้อประโยชน์ การอุปถัมภ์ค้ำจุนในหมู่พวกเดียวกัน "มีหน้าที่ทางสังคมบางประการที่ช่วยหล่อเลี้ยงให้สังคมเดินหน้าต่อไปได้" (น.187)

โดย "สร้างความสัมพันธ์แบบผลประโยชน์ร่วมและการไว้เนื้อเชื่อใจกัน (ในอันที่จะ) ช่วยให้สังคมสามารถก้าวข้ามความล้มเหลวในการร่วมมือกันและเป็นหนทางไปสู่การ สร้างรูปแบบความร่วมมือและระเบียบทางการเมืองที่ซับซ้อนยิ่ง" (น.188)

แต่ เศรษฐีและผู้มีอำนาจก็ยอมรับหน้าที่ของคอร์รัปชั่นดังกล่าวในหมู่พวกตนเท่า นั้น กลุ่มนอกที่มีพฤติกรรมเช่นเดียวกัน จะถูกประณามภายใต้วาทกรรม "ขาดศีลธรรม" หรือ "ศีลธรรมเสื่อม" และจะเสนอวิธีการแก้คอร์รัปชั่นโดยเน้นไปที่การเรียกร้องให้คนมีสำนึกทาง จริยธรรม

แต่ "วาทกรรมเชิงศีลธรรมที่ว่า คอร์รัปชั่นเป็นปัญหาความล้มเหลวของศีลธรรมส่วนบุคคล....กลับทำหน้าที่สร้าง ความเข้มแข็งให้กับระบบอุปถัมภ์ ที่ทำงานผ่านการแจกจ่ายผลประโยชน์ภายในเครือข่ายส่วนบุคคล" (น.239)

เท่ากับว่าวาทกรรมนั้นอาจจะ "เป็นเครื่องมือของบางคนในการควบคุมทรัพยากรและปกครองคนอื่นๆ ดังนั้น จึงต้องทำความเข้าใจกับสาระซ่อนเร้นของนโยบายต่อต้านคอร์รัปชั่นให้ลุ่มลึก ด้วย"

สำหรับการสถาปนาหลักนิติธรรม มาร์คบอกว่า ในสังคมอื่นที่ได้ก้าวข้ามปัญหาเดียวกันนี้ไปแล้วนั้น ต้องมีการปรับโครงสร้างทั้งในเรื่อง "การสร้างระเบียบบนฐานของกฎหมายและเหตุผล"

"การให้ความหมายใหม่กับค่านิยมส่วนรวมและคุณค่า วัฒนธรรมองค์กรและการเมือง อัตลักษณ์ร่วม และอุดมการณ์ ที่สร้างความชอบธรรม"

นอกจากนี้ต้องมี "การสร้างสถาบันที่มีประสิทธิผลอยู่บนฐานการให้ผลตอบแทนตามผลงานและความสามารถ และไม่คำนึงถึงสายสัมพันธ์ส่วนบุคคล"

และ ในท้ายที่สุดประสบการณ์ของประเทศที่ลดทอนการคอร์รัปชั่นได้สำเร็จ ล้วนเป็นประเทศที่มีระบอบการเมืองในแนวทางประชาธิปไตย เพราะ "การต่อสู้กับคอร์รัปชั่น หมายถึงการเสริมสร้างอำนาจให้ประชาชนสามารถลุกขึ้นสู้กับเศรษฐีและผู้มี อำนาจได้" (น.245)

ดังที่ศาสตราจารย์ Johnston กล่าวว่า "พลังงานทางการเมืองแบบนี้ไม่สามารถรักษาให้คงอยู่ได้ เพียงด้วยการเรียกร้องคุณงามความดี แต่การปกป้องผลประโยชน์ของตนเอง (หมายถึงของประชาชน-ผู้เขียน) ไม่ว่าจะเป็นทรัพย์สิน ลัทธิ ความปลอดภัยส่วนบุคคล

และโอกาสในการหาเลี้ยงชีพต่างหากที่เป็นแรงจูงใจที่ยั่งยืนกว่าเมื่อต้อง ต่อสู้กับเศรษฐีและผู้มีอำนาจ" (Johnston, M., Corruption, Contention and Reform. The power of deep democratization, Cambridge University Press.2014)

เพื่อให้เท่าทันการเมืองไทย และการต่อสู้คอร์รัปชั่นที่ได้ผล ต้องอ่านหนังสือของมาร์ค ศักซาร์ ท่านจะไม่ผิดหวังแน่นอน

(ที่มา : มติชนรายวัน 23 ม.ค.2558)

ขอบคุณ ข่าวสดออนไลน์ - มติชนรายวัน
คอลัมน์ ดุลยภาพ ดุลยพินิจ
คุณผาสุก พงษ์ไพจิตร

อาทิตยวารสิริสวัสดิ์ค่ะ

Create Date : 25 มกราคม 2558

Last Update : 25 มกราคม 2558 7:46:58 น.

0 comments

Counter : 637 Pageviews.