Spirit Catches You and You Fall Down Part I

Spirit Catches you and you fall down

"A Hmong child, her American doctors, and the collision of two cultures."


เหตุที่เลือกเล่มนี้มาเพราะได้อ่านบทสัมภาษณ์ของนักเขียนที่ชอบท่านหนึ่ง ว่างานของนักเขียนหญิงที่เธอชอบมักมีขื่อนำด้วย A เช่น จำพวกชื่อขึ้นด้วย An- และ Al- Anne Lamott, Anne Fairbairn, Anne Fadiman, Annie Proulx, Alice Munro, Alice Walker ชอบแนวการเขียนของเธอ เราจึงเอาข้อมูลนี้ไปค้น ลองอ่านแล้วพบว่า งานของ Anne Fadiman เข้าทางเรามากกว่าท่านอื่น

มีโอกาสอ่านเมื่อเดือนที่แล้ว จับวาง หยิบมาแล้วใส่คืนบนหิ้งหลายครั้ง หน้าปกเรียบๆ แต่เนื้อหาน่าสนใจค่ะ ลองเสิร์ชหาดูบนเน็ต พบว่าเล่มนี้พิมพ์เป็นปกแข็งและปกอ่อน อย่างละครั้ง เข้าใจว่าไม่ใช่หนังสือยอดนิยม แม้จะได้รางวัล Winner of the National Book Critics CIrcle Award หน้าปกโปรยไว้น่าสนใจว่า เป็นเรื่องของ เด็กชาวม้ง หมออเมริกันที่รักษาเด็ก และการปะทะกันของสองวัฒนธรรม

Lia Lee เด็กชาวม้ง จ้ำม่ำ น่ารัก น้ำหนักค่อนข้างมากเทียบกับเด็กวัยเดียวกัน เธอมีโรคประจำตัว คือ โรคลมชัก (Epilepsy) คนมีชื่อเสียงและอัจฉริยะในโลกนี้หลายคนเป็นโรคลมชักเช่นกัน เช่น พระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช,จูเลียส ซีซาร์,บีโธเฟ่น,วินเซนต์ แวน โก ,ลีโอ ตอสตอย,ชาร์ล ดิกเก้น,ทรูแมน คาโพติ

ชาวม้งเรียกโรคนี้ในภาษาม้งแปลว่า Spirit catches you and you fall down.

ด้วยความเชื่อว่ามีวิญญาณหรือสิ่งที่ศักดิ์สิทธ์เข้าร่าง ทำให้เกิดอาการชัก (ต่างจากความเชื่อตะวันตกในอดีตว่า โรค Falling Disease เกิดจากวิญญาณร้ายเข้าสิง จนถึงยุคที่ฮิปโปเครติส สรุปว่าเกิดจากการทำงานผิดปกติชั่วครู่ของสมอง ไม่ใช่สิ่งรี้ลับใดๆ)

ชาวม้งที่เป็นโรคลมชักมักได้รับการยกย่องให้มีสถานะทางสังคมค่อนข้างพิเศษกว่าคนทั่วไป เป็นผู้วิเศษ คล้ายพ่อมดหมอผี แต่เพราะ Lia ชักรุนแรงและบ่อยมาตั้งแต่วัยอ่อน พ่อแม่จึงพาไปหาหมอที่โรงพยาบาลรัฐในย่านนั้น

อุปสรรคแรกคือภาษาซึ่งหนักหนามาก เพราะทั้งสองฝ่ายสื่อสารภาษาของอีกฝ่ายแทบไม่ได้เลย ครอบครัว Lee อพยพจากลาวมาสหรัฐในช่วงปี 1980 คนในครอบครัวที่พูดภาษาอังกฤษได้มากที่สุดเป็นนักเรียนที่เรียนอยู่ชั้นระดับต่ำกว่าประถมต้น เมื่อเด็กมีอาการลมชัก หมอได้แต่ตรวจตามอาการไม่สามารถซักอาการจากพ่อแม่เด็กได้ รักษาไปได้ตามมีตามเกิด การให้ยาซึ่งซับซ้อนอยู่แล้วสำหรับคนที่เป็นโรคลมชักทั่วไปอยู่แล้ว (การแบ่งส่วนยาเม็ด การตวงยาน้ำในหลอดไซริงค์) ก็ยุ่งยากขึ้น เพราะแม่เด็กอ่านไม่ออก ทางแพทย์จึงใช้วิธีติดสติกเกอร์แสดงเวลาทานยาเช้า เที่ยง เย็น แทน ส่วนไซริงค์ก็ใช้ปากกาขีดเส้นไว้ เพราะอ่านตัวเลขไม่ได้

แต่ยังมีกำแพงวัฒนธรรมเป็นอุปสรรคถัดไป ผู้วิเศษชาวม้งรักษาอาการป่วยด้วยวิธีรักษาที่ทำโดยไม่ซักประวัติโดยถามคำถามที่ชาวม้งถือว่าน่าอาย เช่น เกี่ยวกับการขับถ่าย ผู้วิเศษรักษาโดยไม่ขอให้คนไข้ถอดเสื้อผ้า ไม่สัมผัสร่างกายโดยไม่จำเป็น ขณะที่แพทย์ตะวันตกถึงกับตรวจภายใน สิ่งที่พ่อแม่ Lia ไม่รังเกียจเกี่ยวกับการแพทย์ตะวันตกคือยาปฏิชีวนะ เพราะเมื่ออยู่ที่ค่ายผู้อพยพในลาว ยาฝรั่งนี่เองที่ช่วยชีวิตลูกๆไว้ได้ทันหลายคน

นอกจากนั้น แม้พ่อแม่ของ Lia จะสุภาพ แต่ไม่ได้ให้ความสนใจยาที่หมอจ่ายให้ หมอเกิดสงสัยว่าทำไมผลเลือดไม่เปลี่ยนแปลงแม้จะให้ยาในปริมาณสูงขึ้น โรงพยาบาลจึงทำเรื่องส่งพยาบาลไปเยี่ยมบ้านครอบครัวลี พบว่ายาถูกวางไว้บชั้นในครัว รวมกับหัวหอม ของแห้ง เหมือนของประดับครัว จนในที่สุดล่ามจำเป็น ซึ่งเป็นภารธโรงที่โรงพยาบาล ซึ่งก็พูดภาษาม้งโดยตรงไม่ได้ดี เพราะเป็นชาวลาว ไม่สามารถพูดม้งได้ (ฝ่ายครอบครัวลี ก็ไม่ได้เชี่ยวชาญภาษาลาว) ต้องอธิบายว่า ถ้าไม่ให้ลูกกินยา จะไม่หาย

ผู้เขียนเล่าเรื่องให้ฟังจากหลายมุม ตั้งแต่ฝ่ายบุคลากรทางการแพทย์ในโรงพยาบาล (สัมภาษณ์จากบุคลากรนับร้อยคนในช่วงหลายปี) มุมของพ่อแม่ ที่เมื่อลูกเข้าโรงพยาบาล จะไม่สามารถทำอะไรให้ลูกได้โดยตรงเหมือนเมื่ออยู่บ้าน สิทะขาดตกเป็นของหมอและพยาบาล (เป็นเหมือนกันทุกประเทศ) มุมของชาวตะวันตกที่เจริญแล้วมองชนเผ่าที่ในประวัติศาสตร์ไม่ยอมอยู่ใต้การปกครองของชาติใด มุมของชนเผ่าที่อพยพไปตั้งรกรากใหม่ในดินแดนที่แตกต่างไปโดยสิ้นเชิง

ผู้เขียนคัดลอกเอาบางส่วนในประวัติของ Lia มาลงไว้ด้วย เช่น ในประวัติคนไข้ของ Lia พยาบาลลงประวัติว่า มี lice (เหา) ออกมาจากจมูกของ Lia หลังจากที่เธอชัก หมอไม่เชื่อว่าจะเป็นไปได้ จึงตรวจสอบและสรุปว่าพยาบาลเขียนผิด น่าจะเป็น rice (เมล็ดข้าว) ต่างหาก


ปัจจุบัน ชาวม้ง เป็นกลุ่มคนที่อาศัยอยู่แถบภูเขาทางใต้ของประเทศจีน และบางส่วนในประเทศเวียดนาม ลาว พม่า และ ไทย ตามประวัติศาสตร์ เผ่าม้งอพยพลงมาจากจีน เพราะรักอิสระไม่ยอมขึ้นต่อการปกครองใดๆ แม้แต่อาณาจักรใหญ่และมีอำนาจอย่างจีน (ในภาษาจีน จึงเรียกเผ่านี้ว่า Miao ด้วยความดูแคลนว่า แปลว่า คนเถื่อน) ทำให้ถูกไล่จนต้องถอยลงมาจนถึงที่อยู่ปัจจุบัน บางส่วนในหนังสือพูดถึงงานวิจัยของคณะที่มาศึกษาชีวิตชาวม้งในประเทศไทยด้วย เดิม ม้งมีแต่ภาษาพูด ไม่มีภาษาเขียน






ฮ่วย.. เล่าเหนื่อย.. แต่อ่านจริงไม่เหนื่อยขนาดนั้นค่ะ ติดศัพท์ก็อาศัยถามคนที่จบสายแพทย์ พอช่วยประหยัดเวลาเปิดดิกไปได้บ้าง


ภาค 2 มาต่อเร็วๆ นี้ค่ะ

Create Date : 09 เมษายน 2550		6 comments
Last Update : 23 เมษายน 2550 15:15:21 น.
Counter : 1055 Pageviews.
Share Tweet