BlogGang.com : : sirivinit : กรณีสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีทูลขอพระธิดาพระเจ้ากรุงจีน (3)

กรณีสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีทูลขอพระธิดาพระเจ้ากรุงจีน (3)

สุทธิศักดิ์ ระบอบ สุขสุวานนท์
alek_lovely2519@hotmail.com
//www.facebook.com/Sutthisak Suksuwanon

ด้วยบัญชาของท่าน ทราบว่าเมื่อคณะถวายเครื่องราชบรรณาการได้ (เดินทาง) ถึงกวางตุ้งแล้ว ได้รับความกรุณาจากท่านขุนนางผู้ใหญ่ (ระดับมณฑล) ทั้งหลายนำความขึ้นกราบบังคมทูล (องค์จักรพรรดิ) และจัดการจัดส่ง (คณะ) ทูตราชบรรณาการและสิ่งของพื้นเมืองไปยังนครหลวง [กรุงปักกิ่ง - ผู้เขียน]

อันทำให้ (เราซึ่งเป็น) ประเทศเล็กทางทะเลไกลโพ้น ได้รับพระบรมมหากรุณาธิคุณจากโอรสแห่งสรวงสวรรค์ (องค์จักรพรรดิ) ทั้งนี้ก็เนื่องมาแต่ (ความกรุณาของ) ท่านขุนนางผู้ใหญ่ (ระดับมณฑล) ทั้งหลาย ซึ่งเป็นพระคุณอย่างสูง (ข้าพเจ้า) จึง (สำนึกอยู่เสมอว่า) จักต้องปฏิบัติหน้าที่ให้ดีที่สุด และซื่อสัตย์กตัญญู (ต่อราชสำนักจีน) ตลอดไป

หากแต่ว่า (เราซึ่งเป็น) ประเทศเล็กบุญน้อยถึงคราวเคราะห์ประสบภัยพิบัติถึงแก่สูญเสียพระราชบิดา เมื่อวันเกิงอิ๋น เดือนยี่ ปีที่ ๔๗ แห่งรัชศกเฉียนหลง [วันที่ ๕ เมษายน พ.ศ. ๒๓๒๕ พระราชพงศาวดารไทยว่า วันที่ ๑๐ เมษายน พ.ศ. ๒๓๒๕ - ผู้เขียน]

เจา [สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี - ผู้เขียน] ได้ประชวรสิ้นพระชนม์ (จากโรคภัยไข้เจ็บ) ในวาระที่ใกล้จะสิ้นพระชนม์ ทรงสั่งเสียหัว [พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก - ผู้เขียน] ขอให้มีความสุขุมรอบคอบ อย่าได้แก้ไขเปลี่ยนแปลงโบราณราชประเพณี และให้ยึดถือ (ผลประโยชน์ของบ้านเมือง) เป็นใหญ่ ตลอดทั้งให้เคารพนบนอบและเชื่อฟังราชสำนักแห่งสวรรค์เป็นสำคัญ

หลังจากที่พระราชบิดาสิ้นพระชนม์แล้ว และหัวได้ทำหน้าที่ปกครองบ้านเมือง เคราะห์ดีที่บุญญานุภาพแห่งสรวงสวรรค์ปกป้องคุ้มครอง ดินแดนภายใต้การปกครองจึงสงบเรียบร้อยอยู่รอดปลอดภัย ครั้นเมื่อคำนึงถึงโบราณราชประเพณีว่าเซียนหลัวเป็นประเทศในอาณัติ จึงสมควรจะได้ถวายรายงาน (ถึงเรื่องราวที่เกิดขึ้น)

บัดนี้ ได้จัดให้หลั่งเอี่ยไผชวนลัวตี้ [หลวงอภัยชลที - ผู้เขียน] นำส่งสาสน์ถึงท่าน พร้อมทั้งได้จัดให้นายสมุทรวาณิชนำเรือมารับทูตบรรณาการ [คณะทูตสยามชุดของหลวงพิไชยเสน่หา - ผู้เขียน] กลับประเทศ ต่อเมื่อถึงกำหนดวาระการถวายเครื่องราชบรรณาการ หัวจักได้จัดเตรียมสิ่งของพื้นเมืองอย่างดี ถวายเป็นเครื่องราชบรรณาการตามประเพณีปฏิบัติอย่างแน่นอน

ทั้งนี้ เพื่อหวังให้พระราชบิดาผู้ทรงล่วงลับไปแล้วได้รับผลบุญ จากพระมหากรุณาธิคุณแห่งองค์จักรพรรดิชั่วกัปชั่วกัลป์ อันจะทำให้หัวสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณแห่งองค์จักรพรรดิตลอดไปไม่มีที่สิ้นสุด

จึงกราบเรียนมาเพื่อขอความกรุณาจากท่านฝู่ไถ (จงตก) ท่านจื้อไถ (หมูอี) ทั้งสองท่าน

กราบเรียนมา เมื่อวันซินไฮ่ เดือนห้า ปีที่ ๔๗ แห่งรัชศกเฉียนหลง [วันที่ ๒๕ มิถุนายน พ.ศ. ๒๓๒๕ - ผู้เขียน]

จดหมายเหตุชิงสือลู่ รัชกาลจักรพรรดิเกาจงแห่งราชวงศ์ชิง บรรพที่ ๑๑๖๔ จดบันทึกถึงเหตุการณ์เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก (เจิ้งหัว) จัดส่งคณะทูตเดินทางมาแจ้งข่าวการสวรรคตของสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี (เจิ้งเจา) แก่ข้าหลวงมณฑลกวางตุ้งและกวางสีในห้วง พ.ศ. ๒๓๒๕ ว่า

เมื่อวันซินโฉ่ว เดือนเก้า ปีที่ ๔๗ แห่งรัชศกเฉียนหลง [วันที่ ๑๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๓๒๕ - ผู้เขียน] (องค์จักรพรรดิ) มีรับสั่ง (ต่อมหาอำมาตย์จินจี) อีกว่า ตามที่ชั่งอันกราบบังคมทูลว่า ได้รับคำถวายรายงานของเจิ้งหัวแห่งประเทศเซียนหลัวว่า

เนื่องจากในวาระที่ใกล้จะสิ้นพระชนม์ เจิ้งเจาพระราชบิดาของท่านผู้นี้ประชวรสิ้นพระชนม์ ได้รับสั่งให้เขา [เจิ้งหัว - ผู้เขียน] รับใช้เบื้องพระยุคลบาทราชสำนักแห่งสรวงสวรรค์ เพื่อให้ได้พึ่งบุญวาสนาภายใต้พระบรมโพธิสมภารสืบไปตลอดกาล จึงได้นำส่งสาสน์มาเพื่อถวายรายงานเป็นการเฉพาะ

ครั้นเมื่อถึงกำหนดถวายเครื่องราชบรรณาการ ก็จักได้จัดเตรียมสิ่งของพื้นเมืองอย่างดี ถวายเป็นเครื่องราชบรรณาการตามธรรมเนียมปฏิบัติ ฯลฯ นั้น (ปรากฏว่า) เมื่อปีที่แล้ว เจิ้งเจาได้แสดงความจริงใจถวายเครื่องราชบรรณาการอย่างเคารพนบนอบยิ่ง [องค์จักรพรรดิ - ผู้เขียน] จึงทรงอนุญาตให้เขา [เจิ้งเจา - ผู้เขียน] ถวายเครื่องราชบรรณาการได้

และทรงพระกรุณาพระราชทานสิ่งของ และเลี้ยงรับรองเพื่อเป็นการผูกจิตผูกใจ ครั้งนี้ การที่เจิ้งหัวปฏิบัติตามคำสั่งของพระราชบิดาซึ่งสั่งไว้ก่อนสิ้นพระชนม์ มาถวายความจงรักภักดีและความจริงใจเช่นนี้ (อันที่จริง) สมควรที่จะจัดส่งราชทูตมาเป็นการเฉพาะ และถวายพระราชสาสน์เพื่อขอให้โปรดเกล้าฯ (แต่ปรากฏว่า) กลับเพียงแต่จัดส่งขุนนางระดับหัวหน้านำส่งสาสน์เพื่อถวายรายงานเท่านั้น จึงมิอาจอนุญาตตามที่ขอมาอย่างรวบรัดเช่นนี้ได้

บัดนี้ได้สั่งให้มหาอำมาตย์จินจีร่างหมายรับสั่ง ความว่า ได้รับทราบคำกราบบังคมทูลรายงานแล้ว ตามที่อ้างว่าเจิ้งเจาพระราชบิดาของท่านได้ประชวรถึงแก่สิ้นพระชนม์ (แต่) ในวาระที่ใกล้จะสิ้นพระชนม์ ได้กำชับเป็นหนักหนาต่อท่านว่า ให้ยึดมั่นในการรับใช้เบื้องพระยุคลบาทราชสำนักแห่งสรวงสวรรค์ เพื่อให้ได้พึ่งบุญวาสนาภายใต้พระบรมโพธิสมภารสืบไปตลอดกาลเป็นสำคัญ จงสมควรอย่างยิ่งที่จักต้องถวายรายงาน

ครั้นเมื่อถึงกำหนดวาระถวายเครื่องราชบรรณาการ ก็จักได้จัดเตรียมสิ่งของพื้นเมืองเป็นอย่างดี มาถวายเป็นเครื่องราชบรรณาการตามธรรมเนียมปฏิบัติ ฯลฯ นั้น (ปรากฏว่า) เมื่อปีที่แล้ว พระราชบิดาของท่านได้แสดงความจริงใจถวายพระราชสาสน์ และสิ่งของเป็นเครื่องราชบรรณาการอย่างเคารพนบนอบยิ่ง

เมื่อเสนาบดี (กระทรวงนี้) ได้นำความขึ้นกราบบังคมทูลให้ทรงทราบแล้ว ได้รับพระบรมมหากรุณาธิคุณ มีพระบรมราชานุญาตให้เข้าถวายเครื่องราชบรรณาการได้ พร้อมทั้งทรงให้ทูตบรรณาการ สมทบกับขบวนขุนนางที่เข้าเฝ้าโดยให้ต่อท้ายขบวนเข้าร่วมงานเลี้ยงรับรอง และเฝ้าชมพระบารมีแห่งองค์จักรพรรดิ

รวมทั้งพระราชทานสิ่งของเป็นพิเศษ ทั้งหลายทั้งปวงเหล่านี้สืบเนื่องมาจากองค์จักรพรรดิทรงพิจารณาเห็นความซื่อสัตย์จริงใจของพระราชบิดาท่าน จึงทรงพระราชทานให้เป็นจำนวนมาก อันเป็นพระกรุณาล้นพ้นเป็นพิเศษ

บัดนี้พระราชบิดาท่านได้ประชวรสิ้นพระชนม์ ท่านได้สืบทอดราชสมบัติเป็นประมุขและยึดมั่นในคำรับสั่งของพระราชบิดา มีความประสงค์จะถวายความจงรักภักดีต่อราชสำนักแห่งสรวงสวรรค์อย่างรีบด่วน แสดงให้เห็นถึงความซื่อสัตย์จริงใจและเคารพนบนอบ หากแต่ว่าท่านสมควรจะได้มาถวายพระราชสาสน์ขอบพระทัย ในพระมหากรุณาธิคุณขององค์จักรพรรดิ และถวายรายงานอย่างละเอียดชัดเจนเกี่ยวกับความตื้นลึกหนาบาง ของเรื่องราวที่พระราชบิดาของท่านถึงแก่สิ้นพระชนม์

และที่ท่านสืบทอดราชสมบัติ เสนาบดี (กระทรวงนี้) จึงจะสามารถนำความขึ้นกราบบังคมทูลให้ได้ บัดนี้ ท่านเพียงแต่ได้จัดส่งราชทูตมาถวายรายงาน และกล่าวว่าเมื่อถึงกำหนดวาระถวายเครื่องราชบรรณาการก็จักได้จัดเตรียมสิ่งของพื้นเมืองอย่างดี มาถวายเป็นเครื่องราชบรรณาการตามธรรมเนียมปฏิบัติ ฯลฯ นั้น

อันประเทศของท่านนั้นตั้งอยู่ที่ดินแดนไกลโพ้นกันดาร ไม่ทราบดีถึงระบบระเบียบ หากแต่ว่าเสนาบดี (กระทรวงนี้) ก็มีตำแหน่งหน้าที่ปกครองราชการส่วนท้องถิ่นภายในเขตอำนาจ สำหรับเรื่องราวกรณีเช่นนี้จึงไม่อยู่ในอำนาจหน้าที่ ที่จะนำความขึ้นกราบบังคมทูลให้ได้ ขณะนี้จึงขอให้ทูตบรรณาการของประเทศท่านรอคอยถึงเวลามีลมเหนือ ก็สามารถแล่นเรือกลับประเทศ

เมื่อกลับไปถึงแล้ว ให้เล่าแจ้งแถลงไข ถึงการได้เข้าร่วมงานเลี้ยงรับรองและการที่ได้รับพระราชทาน รวมทั้งการได้รับพระมหากรุณาธิคุณล้นพ้นหลายครั้งหลายหนเป็นการพิเศษจากองค์จักรพรรดิ แล้วท่านคงจะมีความซาบซึ้งมากยิ่งขึ้น หากว่าท่านจะถวายความจงรักภักดี และถวายเครื่องราชบรรณาการอย่างซื่อสัตย์จริงใจ รวมทั้งรับตำแหน่งจากการแต่งตั้งของราชสำนักแห่งสรวงสวรรค์

ท่านจำต้องถวายพระราชสาสน์เพื่อขอด้วยตนเองโดยตรง ดังนี้ เสนาบดี (กระทรวงนี้) จึงจะนำความขึ้นกราบบังคมทูลให้ได้ จึงได้ชี้แจงมาตามเหตุผลดังกล่าว ขอท่านได้รับทราบตามหมายรับสั่งนี้ด้วย ขอให้ข้าหลวงดังกล่าวดำเนินการจัดส่ง (หมายรับสั่ง) ตามนั้นไปได้ ครั้นถึงคราวที่เรือราชบรรณาการ ของประเทศนั้นเข้าเมือง (อาณาเขตประเทศจีน) มาแล้ว

ให้งดเว้นการจัดเก็บภาษีสำหรับสินค้าที่เป็นอับเฉาทั้งหมดตามธรรมเนียมปฏิบัติ พร้อมทั้งให้จัดเจ้าหน้าที่ ที่เหมาะสมเดินทางไปด้วยเพื่ออำนวยความสะดวกและดูแลความปลอดภัย อันเป็นการแสดงถึงความโอบอ้อมอารี อนึ่ง ให้นำส่งพระบรมราชโองการนี้ เพื่อแจ้งให้รับทราบโดย (ม้าเร็วควบได้วันละไม่ต่ำกว่า) ๕๐๐ ลี้

คณะทูตสยามของหลวงพิไชยเสน่หาเดินทางรอนแรมมาถึงเมืองกวางตุ้งในเดือน ๔ จ.ศ. ๑๑๔๔ ปีขาลจัตวาศก (ตามคติไทยโบราณยังคงเป็น พ.ศ. ๒๓๒๕) แต่คณะทูตสยามต้องตกค้างอยู่ในเมืองกวางตุ้ง เนื่องจากยังไม่ถึงฤดูลมมรสุม สำเภาหลวงจึงไม่อาจแล่นออกทะเลได้ หนังสือจงตกหมูอี้ เจ้าเมืองกวางตุ้งมาถึงท่านเจ้าพญาพระคลังผู้ไหญ่ ลงวันอังคาร ขึ้น ๕ ค่ำ เดือนยี่ จ.ศ. ๑๑๔๔ ปีขาลจัตวาศก (วันที่ ๗ มกราคม พ.ศ. ๒๓๒๖ ตามคติไทยโบราณ) กล่าวว่า

...ด้วยให้ทูตถือพระราชสาร แลเครืองราชบรรนาการ ออกมาจิ้มก้องครั้งนี้ ถึงเมืองกวางต้องได้ช่วยทำนุกบำรุงนำเอาเองราวแต่ที่อันควร บอกหนังสือแต่งให้หูเอิยว ไหเอิอง ส่งทูตแลพระราชสาร เครืองราชบรรนาการออกจากเมืองกวางตุงขึ้นไปเมืองปากกิ่ง ณ เดือน ฯ ๓ ๙ คำ [นิราศกวางตุ้งว่า วันศุกร์ ขึ้น ๓ ค่ำ เดือนสิบสอง - ผู้เขียน] ปีฉลูตรีนิศก ได้จัดแจงผูคนหาบหาม เรือแห่สงขึ้นไปทางบกทางน้ำตามทำเนียม

ครั้นถึงเมืองปากกิ่งเสรจราชการ ทูตกลับมาแต่เมืองปากกิ่ง ถึงเมืองกวางตุ้ง ณ เดือน ฯ ๔ คำ [วันพฤหัสบดีที่ ๒๐ มีนาคม พ.ศ. ๒๓๒๕ - ผู้เขียน] ปีขาลจัตวาศก จให้ทูตใช้ใบกลับเข้ามาแจ้งราชการทูตว่า ผิดมรสุม ขัดลมยังมามิได้ ต่อถึงเดือน ฯ ๑๒ เทศการลม จึ่งจเข้ามา ครันอยูมาหลวงภักดีวานิจ เปนนายสำเภาคุมเอาสำเภาหูสงออกมารับทูต แลหลวงอภัยชลที ขุนภักดีกัลญา ถือหนังสือออกไปว่าพระเจ้าองคเก่า [สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี - ผู้เขียน] ดับสูญแล้ว

พระพุทธเจ้าองคไหม่ [พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก - ผู้เขียน] ขึ้นเสวยราชสมบัด ฃ้อนี้ได้บอกเนื่อความขึ้นไปกราบทูลสมเดจพรเจาหมื่นปี สมเดจพรเจ้าหมื่นปีตรัสว่า ไม่รักไพร่ฟ้าประชากรเบิยดเบิยนไพร่ฟ้าประชากรถึงทีจะตาย เหนพระองคไหม่นี้ ไพร่ฟ้าประชากรรักใคร่ แลของเครื่องบรรนาการตอบแทนให้พระองคไหม่รับไว้

ให้ยกพระราชทานข้าจังกอบปากสำเภาห้ามก้องเสิย อย่าให้เรียกเอาค่าทำเนิยมเลย แลไพร่ลูกเรือออกมาด้วยสำเภาห้ามก้องนั้น ให้พระราชทานเข้าสาร รับพระราชทานแต่วันไปถึงจนกลับเข้ามา แลได้ให้จัดแจงใหสำเภาพระราชสาร ๑ หามกอง ๑ [รวม] ๒ ลำ ถอยออกจากเมืองกวางตุ้ง ณ เดือน ฯ ๖๙ ค่ำ [วันพุธที่ ๘ มกราคม พ.ศ. ๒๓๒๖ - ผู้เขียน] ปีขาลจตวาศก ให้แต่งเรือออกมาส่งจนออกปากน้ำ...๒๘

ครั้นถึงฤดูกาลลมมรสุม ทางการจีนก็จัดแจงส่งคณะทูตสยามชุดเก่าของหลวงพิไชยเสน่หาและคณะทูตสยามชุดใหม่ของหลวงอภัยชลทีและขุนภักดีกัลยาลงโดยสารสำเภาหลวงล่องออกจากท่าเรือเมืองกวางตุ้งกลับไปยังประเทศสยาม เมื่อวันพุธ ขึ้น ๖ ค่ำ เดือน ๙ จ.ศ. ๑๑๔๔ ปีขาลจัตวาศก (พ.ศ. ๒๓๒๖)

ขอขอบคุณ

มติชนออนไลน์

คุณสุทธิศักดิ์ ระบอบ สุขสุวานนท์

ภุมวารสวัสดิ์วัฒนาค่ะ

Create Date : 21 มิถุนายน 2554

Last Update : 21 มิถุนายน 2554 21:04:22 น.

0 comments

Counter : 711 Pageviews.