BlogGang.com : : sirivinit : คำถามต่อกองทัพ “พระเจ้าตาก” เอาตัวรอด

คำถามต่อกองทัพ “พระเจ้าตาก” เอาตัวรอด - เลยตามเลย หรือกู้ชาติ

วิภา จิรภาไพศาล
wipha_ch@yahoo.com

วันที่ 6 เมษายนที่ผ่านมา เป็นวันครบรอบ 231 ปี การเสด็จสวรรคตของสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี หรือพระนามที่รู้จักกันแพร่หลายว่า “พระเจ้าตากสิน”

แม้พระองค์จะเสด็จสวรรคตไปสองร้อยกว่าปี แต่ด้วยคุณูปการสำคัญ “กู้อิสรภาพของสยาม” เรื่องราวของพระองค์จึงยังกล่าวขานกันต่อๆ มา

บางประเด็นเป็นตำนานบอกเล่า เช่น คำทำนายว่าพระองค์และนายทองด้วงจะได้เป็นกษัตริย์ทั้งคู่, พระเจ้าตาก “บ้า”, พระเจ้าตากหนีรอดการประหารที่ป้อมวิชัยประสิทธิ์ ฯลฯ

หรือบางประเด็นที่มีการค้นคว้าจากเอกสารหลักฐาน เช่น พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ทรงปฏิเสธให้สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีพระสหายพบเป็นครั้งสุดท้ายก่อนสำเร็จโทษ, การพระราชทานเพลิงพระบรมศพของสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีในปี พ.ศ. 2537 ฯลฯ

โดยมี “ปรามินทร์ เครือทอง” เป็นหนึ่งในผู้ที่ตามติดค้นคว้าเรื่องของพระเจ้าจากอย่างต่อเนื่องในหลายประเด็น

ล่าสุดนิตยสาร “ศิลปวัฒนธรรม” ฉบับเดือนพฤษภาคม นำเสนอบทความของเขาชื่อ “เส้นทางกู้ชาติพระเจ้าตาก : ทำไมต้องหัวเมืองตะวันออก?”

บทความนี้เริ่มจากการถกเถียงเรื่องเจตนาที่แท้จริงของพระเจ้าตากสิน ระหว่าง “หนีเอาตัวรอด” กับ “กู้ชาติ”

เอกสารเก่าพระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา และหนังสือไทยรบพม่าของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ เห็นตรงกันเช่นนั้น

สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงตั้งสมมติฐานว่า การกู้ชาติของพระเจ้าตากเป็นลักษณะ “เลยตามเลย” โดยพระองค์กล่าวว่า

“ขณะเมื่อพระยาตากยกไปจากกรุงศรีอยุธยานั้น ความมุ่งหมายเห็นจะมีเพียงที่จะหนีให้พ้นภัยจากข้าศึก ไปคิดหาภูมิลำเนาตั้งรักษาตัวเท่านั้น ยังหาได้คิดจะตั้งตัวเป็นใหญ่ในเมืองไทยไม่

การที่ได้รบพุ่งปราบปรามในตอนนี้ ก็เพียงแต่รบพวกพม่าข้าศึก กับพวกนายซ่องซึ่งตั้งตนเป็นอิสระนอกกฎหมายเหมือนกับโจร

พระยาตากพึ่งไปพบปะเกี่ยวข้องกับข้าราชการ อันเป็นเจ้าหน้าที่รักษาการตามกฎหมาย ต่อเมื่อลงไปถึงเมืองระยอง แต่การที่พระยาตากไปตั้งรวบรวมรี้พลเป็นอิสระอยู่ที่เมืองระยองนั้น ชั้นแรกผู้ว่าราชการเมือง เป็นผู้มาเชื้อเชิญไปในเวลาบ้านเมืองเกิดยุคเข็ญ และพระยาตากก็หาได้ประพฤติร้ายต่อเจ้าหน้าที่อย่างหนึ่งอย่างใดไม่

เพราะฉะนั้นในชั้นต้น ฐานะของพระยาตากยังไม่ถึงเป็นผู้คิดประทุษร้ายต่อรัฐบาลเดิม แต่การที่พระยาตากตีเอาเมืองระยองเป็นของตน ทำให้ฐานะเปลี่ยนแปลงไปเป็นผู้ละเมิดกฎหมาย ชะรอยพระยาตากก็จะคิดเห็นเช่นว่านี้จึงตั้งตัวขึ้นเป็นใหญ่ตามเลย”

ขณะที่เอกสารเก่า อย่างพระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) บันทึกถึงพระราชปณิธานพระเจ้าตากในการ “กู้ชาติ” ซึ่งน่าจะมีตั้งแต่แรกว่า

“ครั้นพระองค์ได้ทอดทัศนาเห็นก็สังเวชสลดพระทัย ด้วยอาลัยถึงสมณพราหมณาจารย์ขัตติยวงศานุวงศ์ แลเสนาพฤฒามาตย์ราษฎรแลพระบวรพุทธศาสนา มิใคร่จะไปได้ ดุจมีใจย่อหย่อนจากอุตสาหะ ซึ่งตั้งปณิธานปรารถนาว่าจะแก้กรุงเทพมหานคร ทั้งพระบวรพุทธศาสนาเทพดาเจ้าจึงบรรดาลให้สมฤดีมีกำลังกรุณาอุตสาหะ”

พระเจ้าตากสินมีพระปณิธานเช่นใด ผู้เขียน (ปรามินทร์) ไม่ได้ฟันธง แต่เลือกที่จะพิสูจน์ จากเส้นทางที่พระองค์ทรงเลือกใช้ในการเดินทาง โดยอ้างอิงจากเอกสารเก่าแก่หลายฉบับ เช่น ประชุมพงศาวดารภาคที่ 65, พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา, จดหมายความทรงจำของกรมหลวงนรินทรเทวี, ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา ฯลฯ

รายละเอียดเส้นทางที่พระเจ้าตากทรงเลือกใช้ มีดังนี้

วันที่ 3 มกราคม พ.ศ. 2309 พระเจ้าตากสินและไพร่พลประมาณ 1,000 นาย เดินทางออกจากพระนครศรีอยุธยา ประมาณเที่ยงวันเดินทางถึงวัดพิชัย ที่ฝั่งตะวันออกของเกาะเมืองพระนครศรีอยุธยา ตอนค่ำเดินทางถึงบ้านหารตรา ปะทะกับกองทัพพม่าที่ไล่ติดตามและได้ชัยชนะ ประมาณเที่ยงคืนเดินทางถึงบ้านสัมบัณฑิต

วันที่ 4 มกราคม พ.ศ. 2309 เดินมุ่งหน้าไปทางตะวันออกผ่านบ้านโพสังหาร และบ้านพรานนก ปะทะกับพม่าและได้ชัยชนะเช่นเดิม

วันที่ 5 มกราคม พ.ศ. 2309 เข้าเขตเมืองนครนายก

วันที่ 8 มกราคม พ.ศ. 2309 ถึงตำบลหนองไม้ซุ้ม พักแรมที่นี้ 2 วัน แล้วเดินทางต่อไปที่บ้านนาเริ่ง พักอีก 1 คืน ก่อนจะเดินทางต่อไปด่านกบแจะ เมืองปราจีนบุรี ฯลฯ

เส้นทางที่กล่าวมานั้น เป็นเส้นทางเดินทัพ ที่ใช้เดินทัพไปกัมพูชาตั้งแต่ต้นกรุงศรีอยุธยา หรือวกขึ้นเหนือไปหนีเข้าโคราช

แต่พระเจ้าตากสินเลือกเดินทางลงใต้ มาที่ศรีมหาโพธิ์เพื่อเดินทางไปหัวเมืองชายทะเล เช่น บางปลาสร้อย, นาจอมเทียน, สัตหีบ, บ้านนาเกลือ ฯลฯ

ทำไมพระเจ้าตากทรงเลือกเส้นทางสายนี้ มหาราชวง์พงศาวดารพม่าบันทึกเหตุปัจจัยไว้อย่างน่าสนใจ ชัยชนะของกองทัพพระเจ้าตากที่ค่ายโพธิ์สามต้นไม่ใช่โชคช่วย หากทุกอย่างมีการวางแผนและคาดการณ์ไว้แล้ว

เหตุการณ์นี้เป็นตัวอย่างที่ดีในหลายประเด็น ภาวะผู้นำในยามคับขันก็ดี การบันทึกเหตุการณ์ในอดีตทั้งในแต่ละยุค ขึ้นเป็นไปตามทัศนะของบุคคลและสภาพแวดล้อมขณะนั้น แต่ที่น่าดีใจมากคือเรื่องราวผ่านมา 200 กว่าปี มีการบันทึกค่อนข้างละเอียดทั้งมีหลายสำเนาให้เทียบเคียงความถูกต้อง

เหตุการณ์ของบ้านเมืองสมัยเราๆ ที่ยังรางๆ เลือนๆ วันหนึ่งก็คงค่อยๆ ชัดขึ้นจากหลักฐานต่างๆ เช่นกัน ถ้าคนในอนาคตคิดจะหาคำตอบ

ขอบคุณ
มติชนออนไลน์
คุณวิภา จิรภาไพศาล

สิริสวัสดิ์ศุกรวารค่ะ

Create Date : 17 พฤษภาคม 2556

Last Update : 17 พฤษภาคม 2556 11:27:17 น.

0 comments

Counter : 3427 Pageviews.