ครานั้นจึงท่านขรัวตาจู
พิเคราะห์จับยามดูหาช้าไม่
ครั้นดูรู้ประจักษ์ก็ทักไป
ออพิมพิลาไลยนี่เคราะห์ร้าย

มันตกลงที่นั่งนางสีดา
เมื่อทศพักตร์ลักพาไปสูญหาย
ถ้าแม้นไม่จากผัวตัวจะตาย
ถ้ายักย้ายแก้ไขไม่เป็นไร

ผลัดชื่อเสียพลันว่า วันทอง
จะครอบครองทรัพย์สินทั้งปวงได้
โรคนั้นพลันจะคลายหายไป
หาบรรลัยไม่ดอกสีกายาย ฯ

ครานั้นจึงโฉมเจ้าขุนช้าง
ทำครวญครางอู้อี้แล้วยี่หน้า
น้ำตากระเด็นเป็นเม็ดเช็ดน้ำตา
เอาหม้อกระดูกมาตั้งลงไว้

นี่คือกระดูกออพลายแก้ว
ลาวแทงเสียแล้วเขาเอามาให้
พระยาเชียงทองมันสองใจ
เข้าด้วยเชียงใหม่แล้วกลับมา

ทำเป็นเข้าด้วยออพลายแก้ว
ยกทัพมาแล้วถึงกลางป่า
หยุดพักหลับนอนมาหลายครา
ครั้นเวลาพลบค่ำลงรำไร

พระยาเชียงทองย่องมาแทง
เลือดแดงตลอดจนปอดไหล
ร้องขึ้นอึงมี่มันหนีไป
ออแก้วก็สิ้นใจไปไม่ช้า

บ่าวมาถึงกรุงก็ติดคุก
หลายคนทนทุกข์อยู่หนักหนา
อ้ายมากฝากหม้อกระดูกมา
ว่าแล้วทำหน้าเป็นทุกข์คลาย

อายุมันสั้นเท่านั้นแล้ว
คิดคิดถึงออแก้วก็ใจหาย
ไม่พอที่จะกล้าอาสาตาย
ให้แม่พิมเป็นหม้ายอยู่เอกา ฯ

ครานั้นจึงท่านขรัวตาจู
พิเคราะห์จับยามดูหาช้าไม่
ยามสูรย์ยามจันทร์ก็มั่นใจ
เห็นไม่เป็นไรก็ว่ามา

ทักทายตามที่ยามตรีเนตร
ใครบอกเหตุโกหกอย่าเชื่อหวา
ผัวเอ็งมีชัยได้พารา
ข้าศึกเป็นจุณวิจุณไป

ได้ทั้งพัสดุเงินทอง
ข้าวของผู้คนเป็นไหนไหน
หน่อยหนึ่งก็จะมาอย่าตกใจ
เอ็งอย่าเชื่อใครใครไปวุ่นวาย ฯ

ครานั้นท่านยายศรีประจัน
สั่นหัวว่ากูไม่เชื่อหวา
ทายยามตามเล่ห์เวลา
มันจะสู้ตาเห็นได้อย่างไร

อวดว่าดูแน่อุแหม่ลูก
ลางทีมันหาถูกสักนิดไม่
เอ็งอย่าพาซื่อเชื่อถือไป
พวกไพร่ติดคุกอยู่ทุกคน

เขาจะเก็บเอาไปเป็นหม้ายหลวง
จะกอดเข่าเหงาง่วงลงกลางร่น
ไม่มีใครติดตามด้วยความจน
ผ่อนปรนเสียเถิดอย่ารำคาญ

ออแก้วใช่แม่ไม่รักใคร่
มันบรรลัยไม่กลับมาถึงบ้าน
ขุนช้างมันชั่วแต่กระบาล
ถึงหัวล้านหัวเหลืองเครื่องในดี ฯ

ครานั้นจึงโฉมเจ้าขุนช้าง
ความสมัครรักนางไม่เหือดหาย
อยู่บ้านรำคาญใจไม่สบาย
ลอบมาบ้านท่านยายศรีประจัน

ได้ยินเสียงอึงคะนึงห้อง
แกตีวันทองร้องสนั่น
แล้วกลับยินยอมพร้อมใจกัน
จะไปดูโพธิ์สำคัญที่มั่นใจ

ขุนช้างฟังสังเกตตำแหน่งที่
แล้วรีบรี่กลับมาหาช้าไม่
ครั้นถึงบ้านเรียกหาพวกข้าไท
สั่งให้ไปผูกเอาช้างมา

ขุนช้างวางขึ้นบนหลังช้าง
จอบเสียมเตรียมวางมาหนักหนา
รีบรัดตัดมุ่งข้ามทุ่งนา
พอรุ่งถึงท่าบางลางพลัน

ปลงช้างดูทางสังเกตได้
ก็รีบข้ามน้ำไปขมีขมัน
พบโพธิ์ปลูกเรียงไว้เคียงกัน
ใบนั้นเขียวพุ่มชอุ่มตา

จับต้นกลางกระโชกโยกให้หนัก
เดชะอารักษ์เขารักษา
ด้วยพลายแก้วตั้งสัตย์ปัฏิยา
กันจอบเสียมมีดพร้าให้ผิดไป

แต่ว่าต้นโพธิ์ยังอ่อนนัก
โยกหนักใบหล่นไม่ทนได้
ใบหดเหี่ยวหยองดังต้องไฟ
ขุนช้างกับบ่าวไพร่ก็กลับมา ฯ

ท่านยายทองประศรีได้ฟังว่า
เจ็บใจหนักหนาจนตัวสั่น
เป็นไรเป็นไปได้ดูกัน
นบอกกล่าวท่านทั้งสองนาย

แน่เฮ้ยอียายศรีประจัน
กูว่าเท็จอย่าให้ทันตะวันบ่าย
เพราะกูสมัครรักลูกชาย
ออพลายกูห้ามมันไม่ฟัง

มันเพิ่งรุ่นเล็กเป็นเด็กหนุ่ม
กลัดกลุ้มไม่คิดดูหน้าหลัง
หลงรักวอนวิงเอาจริงจัง
กูจึงเซซังมาตามใจ

ถึงเอ็งจะพรากจากออพลาย
กูหามีความเสียดายสักนิดไม่
ด้วยพืชพรรณมันไม่น่าจะอาลัย
นี่ซังตายว่าไว้พอเป็นที

ว่าแล้วก็ลงจากเรือนพลัน
วันทองวิ่งถลันตามทองประศรี
ศรีประจันฉวยไม้ไล่ต้านตี
ฉุดวันทองรี่ขึ้นบนเรือน

ทองประศรียื้อยุดฉุดชิงกัน
ศรีประจันเรียกข้ามากล่นเกลื่อน
พวกศรีประจันมากลากขึ้นเรือน
ทองประศรีหน้าเฝื่อนโกรธกลับไป ฯ

นางวันทองร้องแซ่พ่อแม่เอ๋ย
ข้าไม่เคยพบเห็นเช่นนี้นี่
เขาไม่รักอ้ายล้ายมาพาลตี
คนไม่อายอายผีบ้างเถิดรา

ยังส่งเสียงเถียงคำไม่ตกฟาก
แกฉวยเชือกกระชากมาจากฝา
มัดมือยื้อโยงขึ้นหลังคา
เอาไม้มาตีกลมระดมไป

จะเข้าหอฤาไม่ให้เร่งว่า
มิบอกมาแล้วแม่หาแก้ไม่
นางวันทองร้องดิ้นจะสิ้นใจ
พี่สายทองไปไหนไม่เข้ามา

ช่วยด้วยเถิดจะม้วยในครั้งนี้
ขอโทษน้องทีเถิดพี่ขา
สายทองได้ฟังหลั่งน้ำตา
วิ่งมาชิงไม้มิให้ตี

แม่อย่าหักด้ามพร้าด้วยหัวเข่า
ตกนักงานข้าเจ้าอย่าจู้จี้
ฉันจะช่วยปลอบหล่อนให้อ่อนดี
ทำไมที่จะเข้าหออย่าท้อใจ

ว่าแล้วแก้มัดที่มือน้อง
พาเข้าในห้องยังร้องไห้
สายทองรีบล้นไปฝนไพล
ทาหลังไหล่ลูบที่แนวตี

นางวันทองบ่นไปถึงพลายแก้ว
จะตายแล้วฤาจะอยู่ไม่รู้ที่
ถ้าพ่อตายลางร้ายคงจะมี
ทำไมที่จะเข้าหออย่าท้อใจ ฯ