จะกล่าวถึงโฉมเจ้าพลายแก้ว
ครั้นผ่องแผ้วแสงสว่างกระจ่างไข
ออกนั่งหน้าโรงพลันทันใด
ขุนนางไทยลาวหมอบนอบน้อมกาย

ปรึกษาเสร็จสงครามตามกระแส
พอนายเวรตำรวจแร่เข้าในค่าย
นั่งลงยิ้มพยักทักทาย
แน่นายมีรับสั่งอย่ารั้งรา

ให้เลิกทัพกลับไปยังกรุงศรี
เจ้าพลายยินดีเป็นหนักหนา
จึงสั่งเพี้ยลาวท้าวพระยา
อยู่รักษาบ้านเมืองให้มั่นคง

พลายแก้วสั่งไพร่ให้ผูกช้าง
แลสล้างกูบดำงามระหง
ข้าวของเงินทองบรรทุกลง
แล้วส่งครัวลาวให้ล่วงมา

ครั้นได้ฤกษ์ให้เลิกโยธี
ฆ้องตีโห่กราวฉาวฉ่า
ยกหมู่พยุบาตรยาตรา
ช้างม้าดาทุ่งเป็นแถวทิว ฯ

จะกล่าวถึงพระองค์ผู้ทรงฤทธิ์
สถิตยังปรางค์มาศปราสาทโถง
ครั้นสุริยาสูรย์ส่องขึ้นสองโมง
เสด็จออกท้องพระโรงรจนา

นางในห้ามแหนแน่นเนื่อง
เชิญเครื่องแห่ห้อมมาพร้อมหน้า
เสด็จประทับพระแท่นแผ่นศิลา
เสนาประนมบังคมคัล

เสียงประโคมครื้นครึกกึกก้อง
พิณพาทย์ระนาดฆ้องกลองสนั่น
เป่าสังข์กระทั่งแตรแจจัน
พระทรงธรรม์ประภาษราชการ

ทุกตำแหน่งแถลงความไปตามเรื่อง
มิให้เคืองบาทมูลที่ทูลสาร
มหาดเล็กอ่านถวายรายงาน
พระสำราญฤทัยไพบูลย์ ฯ

ครานั้นพระองค์ได้ทรงฟัง
จึงดำรัสตรัสสั่งพระหมื่นศรี
ประทานของต้องตามความชอบมี
เจียดกระบี่เสื้อใส่ได้ประทาน

ตัวอ้ายพลายให้ตั้งเป็นขุนแผน
อยู่รักษาเขตแดนที่ปลายด่าน
คุมไพร่ห้าร้อยคอยเหตุการณ์
แล้วประทานเรือยาวเก้าวา ฯ

พาเจ้าลาวทองสองพี่เลี้ยง
นั่งเรียงมาในเรือที่นอนนั่น
ออกเรือจากท่ามาด้วยกัน
โยนยาวฉาวลั่นสนั่นมา

พระจันทร์ทรงกลดหมดเมฆ
ดูวิเวกในระหว่างกลางเวหา
ดาวดาษกลาดพร่างสว่างตา
ต้องหน้าลาวทอง ละอองนวล…

แต่......

พระพายชายมาเวลาดึก
รำลึกถึง พิมน้อย ละห้อยหวน
ป่านฉะนี้แก้วพี่จะคอยครวญ
ฤารัญจวณเจ็บไข้ก็ไม่รู้...

นี่เมียหม่อมฤาเจ้าจอมผู้หญิงไหน
จึงตามไต้กระทั่งตอจนคอหัก
ฤาพี่น้องของหม่อมสะพร้อมพรัก
ฤาลักลูกลาวตกได้กลางทาง ฯ

เถอะคะหม่อมเท่านั้นก็งามหน้า
หาปรารถนาจะเอาไหว้ของใครไม่
ลงมาตั้งหน้ามาเมื่อไร
ซึ่งได้ชู้เมียก็ไม่รู้

มาบอกผัวด้วยตัวนั้นเกิดความ
ฤามาล่วงหยาบหยามให้เคืองหู
วิ่งมาวุ่นวายน้ำลายพรู
ฤาฟังดูเห็นชอบเป็นขอบคัน

ถ้อยคำร่ำห้ามเป็นครามทา
มันงามหน้าอยู่แล้วฤาไรนั่น
เป็นความแคลงแย้งว่าสาระพัน
คมสันเหน็บแนมให้แหลมความ ฯ

มิห้ามไว้ไหนเธอจะหยุดเล่า
เพราะเห็นเจ้าฮึกใหญ่ไม่ราถอย
เห็นไฟลุกฟืนซุกเสือกตะบอย
ทิ้งฝุ่นฝอยเข้าไปหนุนทั้งดุ้นแดง

ที่ไม่ปรารถนาจะรับไหว้
มิใช่ว่าคนชั่วอีหัวแขง
ผัวสั่งตั้งใจจะจัดแจง
ใช่จะแกล้งว่าไหว้จะเสียมือ

พอวุ่นวายเข้าด้วยกันไม่ทันไหว้
ข้าเป็นลาวชาวไพรประสาซื่อ
ไม่หยั่งรู้ตื้นลึกรึกรื้อ
ชื่อเสียงหม่อมเมียนั้นชื่อใด

แต่ถ้าหลังรู้มั่งว่าเมียมี
จะจัดของดีดีลงมาให้
ตามประสาชาวดงอยู่พงไพร
ทั้งเนื้อไม้กฤษณาแลงาช้าง ฯ

แม่วันทองก็สวนควันเปรี้ยงเข้าให้

ชิชะถ้อยคำอีลาวดอน
แง่งอนไม่น้อยร้อยภาษา
งาช้างเนื้อไม้เอ็งได้มา
กูจะเกณฑ์ช้างงาออกไปรับ

เจ้าลาวทองก็มิต้องลงเดินดิน
จะให้ขึ้นแคร่บินมาหยับหยับ
ให้เขาชมโฉมนางอยู่กลางทัพ
ผลัดกันรับคานหามมาตามทาง

จึงจะสมสกุลคุณจอมทอง
ด้วยยศศักดิ์บ้านช่องท่านกว้างขวาง
จะจัดแจงข้าวปลาไว้ท่านาง
พอวางแคร่จะได้แร่เข้าทันควัน...

แล้วอ้ายที่แสบก็คือ...

...หน้าเปรี้ยวตละเคี้ยวตะลิงปลิง
มาชักชิงดุ้นไฟไปชุบน้ำ...

และ……

...มิใช่ไม้ปักเลนเอนคลอนแคลน
เจ้าเป็นดินเหนียวแน่นอยู่ยังค่ำ
เสาประโคนโยนลงสักเก้ากำ
เล่นเอาหม่อมพลายพลำลงทั้งยืน

ถ้าหาไม่ที่ไหนจะอาจมา
ทีนี้อยุธยาจะเป็นคลื่น
จะลือเล่าข่าวกันทุกวันคืน
หญิงอื่นไม่เหมือนทั้งแผ่นดิน

ร้อยบ้านพันเมืองไม่เหลือหลอ
จะชมปรออยู่แต่นางคนนี้สิ้น
อย่าว่าแต่มนุษย์ที่เดินดิน
ถึงพระอินทร์ก็คงจะลงมา ฯ

ล้างน้ำตากแดดเสียให้สิ้น
เพราะพืชดินเหลวคว้างเป็นยางหนับ
ข้าขอบใจที่จะให้เอาช้างรับ
ข้ากับหม่อมพลายไม่มีช้าง... ฯ

นี่วันทอง สำรอง ไว้กล่นเกลื่อน
รื้อเรือน ปลูกใหม่ให้กว้างขวาง
แต่ล้วนซับมันบ้างงากางกาง
ช้างคนช้างจริงทุกสิ่งมี ฯ