สรุปคือตอนหลังโฮปเกิดเปลี่ยนใจ ไปสนับสนุนสลอร์คแทน และให้อีโนลาไปติดต่อกับคาร์แดลเพื่อหาอาวุธมาสังหารรัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯ ที่จะมาประชุมที่กรุงเทพฯ โดยเป็นอาวุธของจีน และทางการจีนก็ไม่ได้เข้าประชุมเพราะประท้วงไทยกรณีที่ประธานาธิบดีไต้หวันมาเยือนไทย และการสังหารนั้นจะมีผลให้เจ้าหน้าที่ระดับสูงของหลายประเทศรวมทั้งพม่าต้องตายไปด้วย และพม่าก็จะเลิกติดต่อกับจีน บริษัทของโฮปก็จะได้ประโยชน์จากพม่าไป

(นอกเรื่อง ตอนแรกก็งงว่าชื่อเรื่องนี้เกี่ยวกับอะไร เกี่ยวกับการเมืองและจารชนได้อย่างไร จนกระทั่งถึงตอนท้ายนั่นล่ะ...จึงเข้าใจว่าเพราะอะไร)

ไหนๆ ก่อนนี้หยิบ แม่โขง ของปองพล อดิเรกสาร มาเอ่ยถึงแล้ว ก็ขอต่อด้วยนิยายจารชนผสมการเมืองระหว่างประเทศของท่านเลยแล้วกัน ความจริงเรื่องนี้น่าสนใจมากเพราะพล้อตว่าด้วยการเมืองแบบถึงพริกถึงขิง สมกับความเป็นนักการเมืองของคนเขียนเลยทีเดียว เนื้อหาว่าด้วยการเมืองระหว่างประเทศในปัจจุบัน การจารกรรม การแทรกแซงในรัฐชาติเล็กๆ เพื่อผลประโยชน์ ความซับซ้อนของนิยายเรื่องนี้จึงนับว่ามากเอาการเพราะเกี่ยวข้องกับการหักหลังกันไปมาที่ซ้อนทับกันในผลประโยชน์ทั้งทางธุรกิจและทางการเมือง

เทียบกับแม่โขงที่เล่มนั้นหยิบหลายประเด็น แต่เรื่องแม่โขงนั้นก็มีความกลมกล่อมในตัว ส่วน ตราบจนสิ้นกรรม นั้นสามารถแบ่งพาร์ทเป็นสองส่วนได้ในความคิดเรา คือส่วนแรกที่พระเอกนางเอกตะลุยไปตามแนวชายแดนพม่าเพื่อตกลงกับชนกลุ่มน้อยที่ต่อสู้กับรัฐบาลเผด็จการ และในส่วนหลังคือแผนร้ายของนักธุรกิจอเมริกันที่คิดจะลอบสังหารรัฐมนตรีชาติอเมริกันเพื่อป้ายความผิดให้จีน เพื่อผลประโยชน์ในการเข้าไปพม่าให้มากขึ้น (โห...เลวลึก) แล้วสุดท้ายตอนจบก็ไม่มีใครได้อะไรจากแผนร้ายต่างๆ นอกจากสร้างความบาดหมางให้มากกว่าเดิม

ที่บอกว่าเล่นกับข้อมูลจริง เพราะชื่อพรรค ชื่อสถานที่ ชื่อบุคคลที่เอ่ยถึงล้วนเป็นของจริงทั้งนั้น แต่ก็เป็นเรื่องจริงที่ผ่านมาแล้วหลายปีจึงปรากฏว่าเจ้าของชื่อหลายชื่อไม่อยู่บนโลกนี้ไปแล้ว (เช่น ส่วยจิน ของพรรคมอญ, ขุนส่า ของไทยใหญ่, หรือโบเมียะของกะเหรี่ยง ตัวละครเหล่านี้มีตัวจริงและถึงแก่กรรมไปแล้ว) แต่ถึงอย่างนั้นฉากตอนพระเอกนางเอกไปสังขละบุรีทำเอาเราสะดุ้ง เพราะคนเขียนเอ่ยชื่อโรงแรมศรีแดง โรงแรมสามประสบ ด่านชายแดนละฮอกกานี ซึ่งยังคงมีอยู่ในปัจจุบันเป๊ะ คงจะอย่างที่คนเขียนบอกว่าก่อนเขียนเรื่องนี้นั้นได้เดินทางไปสถานที่จริงมาหมดแล้ว ทุกอย่างจริงเหมือนจริง เหมือนคนเขียนได้พาเราไปพบนักการเมืองและเรื่องราวเหล่านั้นมาจริงๆ

ส่วนเรื่องความรักของตัวละคร อย่างน้อยก็ยังมีพระเอก-นางเอกด้วยนะ โดยพระเอกเป็นซีไอเอ มือฉมัง เก่งด้านข้อมูล ส่วนนางเอกเป็นลูกครึ่งพม่า-อเมริกัน แต่ถ้าจะถามเรื่องความสัมพันธ์ตัวละครก็...เอ่อ...อย่าไปสนใจเลยเพราะมันเป็นแค่น้ำจิ้มของนิยายเรื่องนี้เท่านั้น เพราะเรื่องนี้เค้าบู๊กันล้างผลาญ ชนิดอ่านแล้วงงๆ เลยว่าใครทำอะไรเพราะเราไม่ใช่คอนิยายบู๊เท่าไหร่

แต่สิ่งหนึ่งที่รู้สึกตงิดๆ ตอนอ่านก็คือ....อเมริกัน... ทำไมชอบไปยุ่งกับเรื่องชาวบ้าน (ฟะ?) ผลงานตัวเองทำโซเวียตแตกไม่พอ ยังยื่นมือเข้ามาสอดเรื่องการเมืองในพม่าอีก แต่ก็ดันทำไม่สำเร็จ แถมทำให้อะไรเลวร้ายกว่าเดิมด้วย ซึ่งเราคิดว่าในโลกความจริง...การยื่นมือเข้ามาแทรกของตะวันตกก็มีส่วนทำให้พม่าเป็นอย่างนี้เหมือนกัน (เอาง่ายๆ การที่อังกฤษปกครองพม่าตอนอาณานิคม นั่นก็สร้างความแตกแยกให้ชนกลุ่มต่างๆ มากพอดูแล้ว)

ตราบจนสิ้นกรรม ชื่อเรื่องของเรื่องนี้ ได้เป็นคำตอบในตอนสุดท้ายที่ทุกอย่างพังพินาศ แผนการของซีไอเอล้มเหลวเพราะความเห็นแก่ตัวของอเมริกันด้วยกันเอง พระเอกนางเอกถูกหักหลังแทบเอาชีวิตไม่รอด แผนการแยกประเทศของชนกลุ่มน้อยล้มครืนเพราะชนแต่ละกลุ่มก็ไม่แข็งแกร่งในตัวเอง พลเรือนต้องพลัดที่นาคาที่อยู่จากสงครามเผ่าพันธุ์ระหว่างรัฐบาลพม่าและชนกลุ่มน้อย

นางเอกของเรื่องซึ่งเป็นชาวพุทธได้บอกกับพระเอกว่า...ทุกอย่างเกิดขึ้นเพราะกรรมเป็นตัวกำหนด ชนกลุ่มน้อยเหล่านั้นและรัฐบาลต้องประหัตประหารกันไม่จบสิ้น...ก็เพราะทำกรรมเกี่ยวกับพันไว้ และความขัดแย้งนี้ก็จะไม่จบสิ้น...ตราบจนสิ้นกรรม

อันนี้เป็นความเห็นส่วนตัวเรื่องชนกลุ่มน้อยในพม่านั้นไม่สามัคคีกันจริง แต่ละกลุ่มก็เอาตัวเองเป็นที่ตั้ง แม้เราเองก็ไม่ได้รู้อะไรมากมาย แต่จากการได้สัมผัสกับสิ่งเหล่านี้มาบ้างก็บอกได้เลยว่าก้าวต่อไปของประเทศสหภาพเมียนมาร์ (ชื่อใหม่เค้า) น่าจะต้องแก้ปัญหาเรื่องชาติพันธุ์กันอีกยาวนาน