แม่โขง / ปองพล อดิเรกสาร (Paul Adirex)

แปลโดย วิภาดา กิตติโกวิท

จินตนิยายการผจญภัยเพื่อตามหาเมืองลับแลในลาว การผจญภัยที่ตื่นเต้น อันตราย เพื่อไขปริศนาความตาย การสูญหายของทหารอเมริกันอันลึกลับ และการตามล่าหามหาสมบัติของกษัตริย์ลาวโบราณ นำไปสู่เหตุการ์ที่น่าสะพรึงกลัว สยดสยอง จากการบันดาลโดยพญานาคแห่งแม่น้ำโขง

คงไม่ต้องอธิบายอะไรกันมากสำหรับหนังสือเล่มนี้เพราะตีพิมพ์มาแล้วถึงสิบสี่ครั้งก็การันตีความนิยมได้เป็นอย่างดี แถมยังเคยเป็นละครบู๊สนั่นจอเมื่อหลายปีก่อน ตัวเราเองที่ตัดสินใจซื้อเล่มนี้มาก็เพราะคิดว่ามันควรค่าแก่การเก็บไว้

ไม่รู้จะสรุปย่อเรื่องราวคร่าวๆ อย่างไรดี เอาเป็นว่ามันเป็นนิยายที่แปลมาจากต้นฉบับภาษาอังกฤษ การเดินเรื่องจึงเหมือนนิยายฝรั่งที่เปิดเรื่องด้วยความลึกลับและสิ่งต่างๆ ที่เกิดจากฤทธิ์พญานาคกับต่างบุคคลต่างวาระเวลา เรื่องเดินไปสองสามบทจึงถึงช่วงเวลาปัจจุบันที่มีการสร้างสะพานข้ามแม่น้ำโขงที่เชียงราย ซึ่งการตายผิดธรรมชาติของผู้จัดการภาคสนามโครงการก่อสร้าง ทำให้พระเอกของเรื่องคือ เดฟ ชอน ชาวอเมริกันเชื้อสายอินเดียแดงให้เข้ามาสานต่องานสร้างสะพานนี้ให้ลุล่วง

เดฟ ชอน มีบทบาทเด่นพอกับตัวละครอื่นอีกหลายตัวที่โลดแล่นในเรื่อง (ไม่เหมือนนิยายไทยที่โฟกัสแค่ตัวพระเอก-นางเอก แต่เรื่องนี้ตัวละครอีกหลายตัวสำคัญพอกัน) นอกจากภารกิจสร้างสะพานแล้วก็ยังมีวาระซ่อนเร้นจากรัฐบาลสหรัฐในการตามหาทหารอเมริกันที่หายสาบสูญบริเวณริมแม่น้ำโขงช่วงสงครามอินโดจีนด้วย เรื่องนี้มีขบวนการยาเสพติดมาเอี่ยวนิดหน่อย มีกลุ่มเคลื่อนไหวการเมืองจากลาวมาแจมเป็นดาวร้ายด้วยต้องการฮุบสมบัติราชวงศ์ที่หายสาบสูญ

หลังจากเดฟได้พบพระวาสุกรีซึ่งเป็นตัวเชื่อมสำคัญที่จะนำพาเขาไปสู่การคลี่คลายปม เขายังได้พบสาวลูกครึ่งไทย-อังกฤษ อย่างคิมเบอร์ลี ผู้ซึ่งถูกชะตากันแต่แรกพบ (เธอเป็นตัวละครหญิงตัวเดียวของเรื่อง เป็นนางเอกแน่) คิม เป็นดอกเตอร์สาวด้านมานุษยวิทยาและกำลังจะเข้าไปค้นหาชนเผ่าภูริซึ่งเคยปรากฏในประวัติศาสตร์ลาวบางช่วง แต่กลับไม่มีใครตอบได้ว่าพวกเขาอยู่ที่ไหนและมีตัวตนหรือไม่ (ชนเผ่าภูรินี้เองคือมนุษย์จำพวกหนึ่งที่อยู่ในโลกลับแล โลกเสมือนที่ต้องเป็นผู้ผูกกรรมกันมาเท่านั้นจะเข้าไปเยือนได้)

เรื่องราวก็ไปเกี่ยวข้องกับพญานาคผู้มากฤทธิ์ “สุโภคะ” ผู้มีอดีตชาติเกี่ยวข้องกับพระภูริทัต พระชาติหนึ่งของพระพุทธโคตมะ และยังผูกกรรมเกี่ยวข้องกับคิมและเดฟด้วย สุโภคะเป็นพญานาคที่พอใจในภพของตนเองเพราะมีอิทธิฤทธิ์มากมาย และอยู่โยงเฝ้าสมบัติในดินแดนภูริมาตลอด เหล่าพระเอกต่อสู้ฟาดฟันกับเหล่าร้ายจอมโลภแบบพอหอมปากหอมคอ โดยได้พญานาคมาช่วยไว้ พวกพระเอกเราเลยรอดปลอดภัย และจบลงอย่างค่อนข้างสวยงาม

เป็นนิยายที่เล่นกับหลายประเด็นมาก พญานาคผู้มีอิทธิฤทธิ์แห่งลุ่มน้ำโขง เมืองลับแลที่เป็นดินแดนอันสมบูรณ์ที่ไม่มีใครก้าวเข้าไปได้ง่ายๆ ประวัติศาสตร์อาณาจักรโบราณของลาว สมบัติราชวงศ์มูลค่ามหาศาลที่ซุกซ่อนที่ใดสักแห่งบริเวณแม่โขง การหายตัวไปของทหารอเมริกันในช่วงสงครามอินโดจีน เรื่อยมาถึงปัจจุบันที่กำลังมีการสร้างสะพานข้ามน้ำโขงบริเวณเชียงรายไปยังลาว เรื่องราวบุญกรรมและความผูกพันข้ามภพชาติตามแนวคิดพุทธศาสนา

ทั้งหมดนี้เป็นประเด็นที่มีน้ำหนักน่าสนใจในตัวเองทั้งนั้น และแต่ละประเด็นก็ค่อยๆ เผยโฉมและคลี่คลายกันไปต่างกรรมต่างวาระ แต่ก็สามารถผสมกลมกลืนกันได้อย่างลงตัว สมกับความสามารถของผู้เขียนที่สามารถนำเรื่องราวความเชื่อมาผสมกับข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์และการเมืองทั้งในอดีตจนถึงปัจจุบันได้อย่างน่าทึ่ง และเนื่องจากเป็นเรื่องแปล สำนวนภาษาจึงเรียบง่ายมากกว่าสละสลวย

สิ่งเดียวที่เรานึกติดใจและไม่เกี่ยวกับตัวนิยาย คือเรื่องเมืองลับแลที่ว่าเป็นดินแดนอันสมบูรณ์ไร้ที่ติ เท่าที่รับรู้มาคนในโลกลับแลเลื่อมใสพุทธศาสนาอย่างแรงกล้าก็จริง แต่พวกเขาก็เป็นสิ่งมีชีวิตที่ไม่อาจจัดเป็นผีหรือคนหรือเทวดา พวกเขาไม่มีธาตุขันธ์เหมือนมนุษย์จึงไม่อาจบวชเพื่อบรรลุธรรมได้ และที่พวกเขาต้องมาอยู่ในโลกลับแลนี้จนสิ้นกรรมก็เพราะมีบุญเจือบาป (เพราะถ้ามีแต่บุญ ก็น่าจะพ้นจากโลกตรงนั้นได้ แต่พวกเขาต้องอยู่ในนั้นจนกว่าสิ้นกรรม) และสำหรับเราแล้ว วัฏจักรนี้คงมีเหตุผลที่ทำให้ภพมนุษย์เป็นภูมิที่เหมาะสมที่สุดที่จะบรรลุธรรม เพราะเป็นภพที่มีทั้งดีและชั่วปะปนกัน มีทั้งสุขและทุกข์วนเวียนเกิดดับ เพราะเราต้องอยู่กับความ “ไม่สมบูรณ์” เหล่านี้...หนทางดับทุกข์จึงบังเกิด เหมือนที่พระท่านว่าเพราะมีทุกข์ จึงมีทางดับทุกข์ ถ้าไม่มีทุกข์...เราคงไม่ค้นหาทางออกจากวัฏจักรนี้ได้