ไม่ได้ไปที่ บ้านดำนางแล ของ ถวัลย์ ดัชนี ศิลปินระดับโลก เพียงปีกว่า ๆ ก็ได้พบกับการเปลี่ยนแปลง

บ้านดำนางแลวันนี้มีอาคารหลังใหม่เกิดขึ้นเกือบจะสมบูรณ์แล้ว

เป็นอาคารที่เพิ่งจัดให้มีการแสดงภาพของผู้ส่งประกวดชิงรางวัลบัวหลวง ของ ธนาคารกรุงเทพ ไปเมื่อไม่นานมานี้

อาคารที่ว่ามีชื่อว่า มหาวิหาร กะด้วยสายตามีขนาดกว้างไม่น่าจะต่ำกว่ายี่สิบเมตร ยาวประมาณแปดสิบเมตรเห็นจะได้

รูปร่างลักษณะของมหาวิหารยิ่งใหญ่ เด่นสง่า ถ้าเข้าไปมองใกล้ ๆ จะเห็นลายแกะไม้สวยงามที่ประดับอยู่กับประตู เสา และผนังบางส่วน

เจ้าของมหาวิหารแห่งนี้ คงจะเจาะจงให้เป็นเหมือนหอศิลป์เพื่อแสดงภาพ

เพราะหลังจากแสดงภาพของศิลปินที่ส่งผลงานเข้าประกวดชิงรางวัลบัวหลวงของธนาคารกรุงเทพแล้ว

อีกไม่นานก็จะมีการแสดงงานศิลปะของศิลปินอาวุโสตามมาอีก

ต่อจากนี้ก็คงจะมีงานศิลปะของศิลปินไทยระดับยอดเยี่ยม ทยอยกันนำมาแสดงที่มหาวิหารแห่งนี้ต่อไปเรื่อย ๆ ยกเว้นงานของเจ้าของมหาวิหารเอง คือ ถวัลย์ ดัชนี

ที่ไม่มีงานของถวัลย์ก็เพราะพอวาดภาพงานของตัวเองเสร็จแต่ละชิ้น มักจะมีคนมาขอซื้อไปเสียก่อนเสมอ พูดตามภาษาชาวบ้านคงจะได้ว่า

“ผลิตงานออกมาเท่าไรก็ไม่พอขาย”

ยิ่งรู้ว่า ถวัลย์ผลิตงานได้น้อยลง เพราะมีอายุมากขึ้น ผลงานของท่านยิ่งมีค่า

ขณะเดินชมภายในมหาวิหารมีคนพูดเข้ารูหูของผมว่า

“อาจารย์ถวัลย์ใช้เงินสร้างอาคารมหาวิหารแห่งนี้ถึงสามร้อยล้านบาท

และไม่ได้ใช้เงินอยู่เพียงแค่นี้ ยังต้องทำอะไรต่ออะไรภายในมหาวิหารเพิ่มอีก

ไม่น่าเชื่อว่า ถวัลย์ ไม่เคยเป็นปลัดกระทรวงคมนาคม ไม่เคยเป็นรัฐมนตรี ถวัลย์หากินกับการวาดรูปอย่างเดียว แต่สามารถมีเงินถุงเงินถังสร้างโน่นสร้างนี่ตามความต้องการของตัวเองได้

ที่บ้านดำนางแล ไม่ได้มีเพียงมหาวิหารที่โดดเด่นเท่านั้น แต่มีบ้านเล็กบ้านน้อยอีกกว่าสามสิบหลัง

ทุกหลัง ตั้งอยู่บนเนื้อที่เดียวกัน ซึ่งไม่น่าจะต่ำกว่าร้อยไร่

บ้านแต่ละหลังของถวัลย์มีคุณค่าทั้งด้านสถาปัตย์และสิ่งของที่แสดงไว้ภายในบ้าน เช่น

ประเภทโลหะ ทองแดง ทองเหลืองที่เป็นอาวุธ เครื่องประดับ เครื่องใช้ เหรียญตรา ฯลฯ

ประเภทสัตว์ มีทั้ง หนังเสือ จระเข้ ช้าง งู เต็มไปหมด

ส่วนกระดูกสัตว์มีทั้งกระดูกช้าง กระดูกเสือ กระดูกจระเข้ และอีกหลายกระดูก

เขาสัตว์ก็มีทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็นเขาช้าง เขากวาง เขากระทิง แม้กระทั่งเขาควาย เฉพาะเขาควายมีถึงสองพันกว่าคู่

ไม่ว่าจะเป็นเก้าอี้ เตียงนอน ประดับด้วยเขาควายทั้งสิ้น

ถึงแม้ถวัลย์ไม่บอก เพียงได้เห็นเขาควาย ก็ต้องเชื่อมั่นว่าศิลปินใหญ่ท่านนี้ชอบและให้ความเคารพควายเป็นพิเศษ

แล้วยังมีของสะสมอีกสิ่งละอันพันละน้อยเต็มไปหมด ทุกสิ่งทุกอย่างได้จัดวางไว้อย่างมีศิลปะ

ของทุกชิ้นมีค่าตั้งแต่ราคาไม่กี่พันบาทไปจนถึงล้าน ๆ บาท

และบางอย่างหาที่ไหนไม่ได้ นอกจากที่นี่ ที่บ้านดำนางแล แห่งเดียวในโลก

เนื่องจากผลงานศิลปะจากฝีมือของถวัลย์มีราคาสูงมากสำหรับคนไทย

ผลงานของถวัลย์แต่ละชิ้นราคาเป็นล้านบาทถือเป็นเรื่องปกติ เพราะหลายชิ้นมากที่ถวัลย์ขายได้ชิ้นละเกินยี่สิบล้านบาท

ด้วยเหตุนี้ ถวัลย์จึงเคยพูดกับผมว่า

คนที่ซื้อรูปของถวัลย์นั้นต้องรวย และรวยอย่างเดียวไม่พอ ต้องโง่ด้วย

ที่ถวัลย์พูดเช่นนี้ เป็นการถล่มตัวเองมากกว่า เพราะโดยความเป็นจริงแล้ว ผมเชื่อว่า

คนที่ต้องการรูปของถวัลย์ทุกคน นอกจากรวยแล้วต้องฉลาดอีกต่างหากด้วย

เพราะผลงานของถวัลย์ ยิ่งนานปีราคายิ่งสูง และสูงขึ้น อย่างแน่นอน เพราะเป็นงานที่ไม่มีใครเหมือน และไม่เหมือนใครมี

ล่าสุดที่ผมได้ไปที่บ้านดำนางแล บังเอิญได้พบกับนักท่องเที่ยวจากสหรัฐอเมริกาสองคน

เขาบอกว่า มาเที่ยวจังหวัดเชียงราย สิ่งที่เขาทั้งสองประทับใจที่สุดก็คือบ้านดำนางแลแห่งนี้แหละ

ส่วนนักท่องเที่ยวไทยกลุ่มหนึ่งต่างก็มีท่าทางตื่นเต้นเมื่อได้มาเห็นบ้านดำนางแล

มีอยู่คนหนึ่งพูดว่า

“มาเที่ยวเชียงรายหลายครั้งแล้ว เพิ่งครั้งนี้แหละที่ได้มาชมบ้านดำนางแล เพราะไม่รู้จริง ๆ ว่า นอกจากเชียงรายมีธรรมชาติที่สวยงามแล้ว ยังมีงานศิลปะชั้นเยี่ยมให้ชมด้วย”.

ไมตรี ลิมปิชาติ

credit : dailynews