ธรรมะที่แม่บันทึก (4)
ชาติในปฏิจจสมุปบาท คือ การเดินทางจิตวิญญาณ อันจะมีขึ้นทุกคราวที่ความรู้สึกเป็นตัวกู ของกูเกิดขึ้นมาในจิต และเป็นทุกข์ทางใจหนักหน่วงทุกคราวที่เกิด ส่วนชาติทางกายนั้นมีครั้งเดียวจนกว่าจะเข้าโลง และมีทุกข์ทางกายพอสถานประมาณ ไม่ทรมานมากเหมือนทางจิต
ถ้าไม่มีการเกิดทางจิตทางวิญญาณในจิตใจว่า ; ตัวกู ของกู แล้ว การเกิดทางกายที่เกิดครั้งเดียวตายครั้งเดียวก็หาทำให้เกิดทุกข์ใดๆ ได้ไม่ แม้ความแก่ เจ็บ ตาย ก็หาทำให้เกิดทุกข์ได้ไม่ เพราะไม่มีการรับเอามาเป็นของกู
ความทุกข์สอนอะไรๆ ให้เราได้ดีกว่าความสุข คือ สอนตรงกว่า มากกว่า รุนแรงกว่า ; ความสุขมีแต่ทำให้ลืมตัว เหลิงเจิ้งไม่ทันรู้ และไม่ค่อยสอนอะไร ขอขอบใจความทุกข์ ซึ่งเป็นเสมือน เพชร ในหัวคางคก
การบรรลุธรรมหรือมีธรรมนั้น ไม่ได้หมายความว่าต้องเรียนอภิธรรม กินแต่ผัก ห่มจีวรกรัก แบกกลด ถือไม้เท้ายาว พูดเบาๆ เดินค่อยๆ แขวนลูกประคำ เป็นต้น แต่การบรรลุหรือมีได้ ด้วยการปฏิบัติให้ถูกต้องตามกฎอิทัปปัจจยตาของศีล สมาธิ ปัญญา
พุทธทาสภิกขุ