ที่ผ่านมาเราได้พูดถึงโครงการ (นำร่อง) สร้างเสริมสุขภาพที่ดีสำหรับสามเณรนักเรียนในโรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา ที่ศูนย์พันธุ์วิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ (ไบโอเทค) และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) พร้อมเครือข่ายที่เกี่ยวข้องร่วมงานกัน ทั้งนี้เพื่อให้กลุ่มสามเณรในโรงเรียนปริยัติธรรมในพื้นที่ภาคเหนือ ให้มีสุขภาวะและคุณภาพชีวิตที่ดีอย่างเป็นรูปธรรม ตามพระราชดำริของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โดยโรงเรียนนำร่องที่จะนำมาเป็นแบบอย่างสำหรับการดูแลสุขภาพของกลุ่มสามเณรนั้น อยู่ในพื้นที่ จ.เชียงรายและ จ.พะเยา รวม 8โรงเรียนได้แก่ จ.เชียงราย6โรงเรียน คือโรงเรียนเวียงชัยพิทยา โรงเรียนวัดหนองบัวพิทยา โรงเรียนพุทธศาสตร์ศึกษา โรงเรียนวัดไชยสถานวิทยา โรงเรียนวัดป่าตาลใต้ โรงเรียนวัดเจดีย์หลวงวิทยา และ จ.พะเยา 2 โรงเรียน คือโรงเรียนห้วยข้าวก่ำวิทยา โรงเรียนปัวดอย

ดร.ผ่องพรรณ เอกอาวุธ ผู้เชี่ยวชาญศูนย์พันธุ์วิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ(ไบโอเทค) ในฐานะผู้จัดการโครงการ บอกถึงการทำกิจกรรมในโรงเรียนนำร่องทั้ง8โรงเรียนว่า เน้นการใช้หลักการ "4อ." ที่เข้าใจง่ายมาปรับใช้เป็นรูปธรรม ได้แก่ ด้านอาหารที่เน้นให้สามเณรเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ หลีกเลี่ยงอาหารที่มีสารพิษและเสี่ยงต่อการเป็นโรคอ้วน จนนำไปสู่การการปลูกผักปลอดสารพิษในโรงเรียน ด้านการออกกำลังกายที่สนับสนุนให้สามเณรได้ออกกำลังกายตามความเหมาะสมของสมณสารูป อย่างการยืดเส้น การบริหารกล้ามเนื้อ การเล่นโยคะที่ไม่ขัดกับวินัยสงฆ์ ด้านอากาศที่เน้นความสะอาดรอบกุฏิที่อาศัย และด้านอารมณ์ด้วยการฝึกสมาธิ

"ตลอดเวลาทำงานตั้งแต่ช่วงพฤศจิกายน 56 โรงเรียนเหล่านี้ ได้นำแนวคิดไปปฏิบัติได้จริงและเกิดผล ครอบคลุมทั้งเรื่องอาหาร การกินอย่างการปลูกผักรับประทานเอง และขยายไปสู่ชุมชนในละแวก เรื่องอากาศที่ใส่ใจความสะอาด และสร้างพฤติกรรมการหมั่นทำความสะอาดของสามเณร เช่นเดียวกิจกรรมออกกำลังกาย การฝึกโยคะที่สอดแทรกในชั่วโมงเรียน" ตัวอย่างจาก พระเอกชัย สุทฺธิรตโน อาจารย์โรงเรียนวัดเจดีย์หลวงวิทยา จ.เชียงราย กล่าวว่า หลัก 4อ.เป็นการยกระดับสุขภาวะของสามเณร เพราะต้องยอมรับว่าสามเณรคือกลุ่มวัยรุ่นชายที่กำลังมีความเปลี่ยนแปลงในด้านร่างกาย และอารมณ์ แต่ยังไม่มีความรู้ในการปฏิบัติเท่าที่ควร การร่วมโครงการของกลุ่มสามเณรจึงได้วิธีคิดและแนวทางที่จะใช้ได้จริง

ไม่ว่าจะเป็น อ.อาหาร ซึ่งคือการเลือกบริโภคสิ่งที่ดีแก่ร่างกาย ปลอดสารพิษ โดยเลือกอาหารที่ไม่เป็นอันตรายต่อตนเอง อ.อากาศ ซึ่งเรื่องความสะอาดที่จะเน้นเฉพาะเวลาที่อยู่ในโรงเรียนอย่างเดียวไม่ได้ แต่เมื่อกลับไปกุฏิที่ตัวเองพำนักอาศัยต้องหมั่นทำความสะอาดเป็นประจำ ส่วน สามเณรชินวัตร สุทะเสน ชั้น ม.6 แผนกสามัญศึกษา โรงเรียนวัดเจดีย์หลวง กล่าวว่า ชอบกิจกรรม อ.ออกกำลังกาย มากที่สุด เพราะแม้ว่าจะไม่ได้เล่นกีฬาเหมือนกับฆราวาส แต่การได้ยืดเส้นยืดสายบ้างทำให้สมองได้สดชื่นซึ่งช่วยส่งผลดีในการเรียน การอ่านหนังสือ และเมื่อผนวกเข้ากับ อ.อารมณ์ ซึ่งเป็นการฝึกสมาธิแล้วจะเห็นว่าทั้ง2กิจกรรม สามารถเชื่อมโยงกันได้เป็นอย่างดี การประยุกต์หลัก4อ.เข้ามาใช้ได้ในชีวิตจริงจึงทำให้กลุ่มสามเณรจึงให้ความสนใจกับสุขภาวะมากขึ้น รวมทั้งยังเป็นการกระตุ้นให้กลุ่มญาติโยมเลือกอาหารที่ดีต่อสุขภาพถวายพระสงฆ์ ร่วมยกระดับสุขภาวะไปพร้อมๆกัน โดยมีจุดเริ่มต้นด้วยหลักการ 4อ.

ติดตามผลงานได้ที่ https://www.facebook.com/krajaisukteam