มหาโครงการก่อสร้างเขื่อนยักษ์

มหาโครงการก่อสร้างเขื่อนยักษ์
จาก หยุนหนาน ถึง สปป.ลาว กั้นแม่น้ำโขงแลกการผลิตกระแสไฟฟ้า
รายงาน .. ประชาชาติธุรกิจ 5 เม.ย. 50



นับตั้งแต่เขื่อนมานวาน (Manwan) ขนาดความจุ 257 ล้าน ลบ.ม. หนึ่งใน อภิมหาโครงการพัฒนาลุ่มแม่น้ำโขงตอนบน (แม่น้ำล้านช้าง) ที่จะต้องก่อสร้างเขื่อนอีกไม่ต่ำกว่า 13 แห่ง ในอนาคตได้เริ่มเก็บกักน้ำมาตั้งแต่ปี 2539 ตามติดมาด้วยเขื่อน ต้าเฉาซาน (Dachaoshan) ขนาดความจุ 275 ล้าน ลบ.ม.ที่ก่อสร้างแล้วเสร็จในปี 2546

แน่นอนว่า ผู้ที่ได้รับผลกระทบจากอภิมหาโครงการสร้างเขื่อนอย่างหลีกหนีไม่พ้นก็คือ "แม่น้ำโขง" กับผู้คนที่อยู่ 2 ฟากฝั่งตั้งแต่จีน-พม่า-สปป.ลาว-ไทย และกัมพูชา เมื่อถึงฤดูที่น้ำเอ่อท่วมกลับน้ำน้อย เมื่อถึงฤดูน้ำน้อยกลับแห้งจนสันดอนโผล่ ส่งผลให้วิถีชีวิตของผู้คนเปลี่ยนแปลง

บริษัท China Huaneng Group ได้ตั้งบริษัทลูกคือ Yunnan Huaneng Lancang River Hydropower ซึ่งได้รับสิทธิในการพัฒนาพลังงานไฟฟ้าจากแม่น้ำโขงตอนบนใน จ.หยุนหนานของจีน มีโครงการก่อสร้างเขื่อนที่ถูกระบุไว้ในแผนแน่นอนแล้วทั้งหมด 8 เขื่อน เริ่มตั้งแต่เขื่อนตอนบนสุด กอนเกาเคียว (Gongguoqiao)-เขื่อนเซี่ยวหวาน (Xlaowan)-เขื่อนมานวาน (Manwan)-เขื่อนต้าเฉาซาน (Dachaoshan)-เขื่อนนอซาดู (Nuozhadu)-เขื่อนจิงหง (Jinghong)-เขื่อนกันลันบา (Ganlanba) และเขื่อนเมงซอง (Mengsong) (รายละเอียดตามตารางประกอบ)

โดย 2 เขื่อน (มานวาน-ต้าเฉาซาน) ใน 8 เขื่อนได้ก่อสร้างเสร็จและเริ่มเก็บกักน้ำแล้ว เขื่อนเซี่ยวหวานกำลังจะแล้วเสร็จ และอีก 1 เขื่อนคือเขื่อนจิงหง กำลังเริ่มการก่อสร้าง มีความสูง 118 เมตร ตั้งอยู่ในเขตสิบสองปันนา กำลังผลิตติดตั้ง 1,500 เมกะวัตต์ คาดว่า กระแสไฟฟ้าที่ผลิตได้จะถูกขายให้กับ การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทสไทย

ส่วนเขื่อนที่ใหญ่ที่สุดก็คือ เขื่อนนอซาดู ที่มีความสูงถึง 260 เมตร ความจุอ่างใช้งาน 12,190 ล้าน ลบ.ม. สามารถผลิตกระแสไฟฟ้าได้ถึง 5,850 เมกะวัตต์ จะแล้วเสร็จเป็นเขื่อนสุดท้ายในปี 2560 หรืออีก 10 ปีนับจากนี้ไป

ไม่แต่เท่านั้น กระบวนการก่อสร้างเขื่อนเพื่อผลิตกระแสไฟฟ้ายังแพร่ระบาดเข้ามายัง สปป.ลาว ที่กำหนดไว้อย่างชัดเจนในแผนพัฒนาประเทศที่ว่า สปป.ลาวจะเป็นผู้ส่งออกพลังงานไฟฟ้าให้กับประเทศเพื่อนบ้าน ซึ่งหมายถึงประเทศไทย โดยเฉพาะเขื่อนพลังน้ำใน สปป.ลาวที่กั้นน้ำสาขาตกสู่ลำน้ำโขงที่สร้างเสร็จและขายกระแสไฟฟ้าให้กับไทยไปแล้วก็คือ เขื่อนเทิน-หินบุน ขนาดกำลังผลิต 187 เมกะวัตต์ กับ เขื่อนห้วยเฮาะ ขนาดกำลังผลิต 126 เมกะวัตต์ ในขณะที่ เขื่อนน้ำเทิน 2 ขนาดกำลังผลิตถึง 948 เมกะวัตต์ กำลังอยู่ในระหว่างก่อสร้าง

ส่วนโครงการที่ลงนามซื้อขายกระแสไฟฟ้ากับไทยไปแล้ว และกำลังจะเริ่มการก่อสร้างได้แก่ เขื่อนน้ำงึม 2 ขนาดกำลังผลิต 615 เมกะวัตต์ กับเขื่อนน้ำงึม 3 ขนาดกำลังผลิต 460 เมกะวัตต์

เฉพาะ โครงการน้ำงึม 2 นั้น มีข้อน่าสังเกตว่า กลุ่มผุ้ลงทุนในโครงการคือ SouthEast Asia Energy หรือ SEAN ที่จริงก็คือ นักลงทุนไทย ได้แก่ บริษัท ช.การช่าง จำกัด(มหาชน), บริษัทผลิตไฟฟ้าราชบุรี, บริษัท Bangkok Expressway , บริษัท Shlapak development, บริษัท P.T Construction & Irrigation และ Team Consulting

ยังไม่รวมโครงการในอนาคตอีก 2 เขื่อนคือเขื่อนเทิน-หินบุน 2 ขนาดกำลังผลิต 250 เมกะวัตต์ กับเขื่อนน้ำเงี้ยบ ขนาดกำลังผลิต 252 เมกะวัตต์ กำลังอยู่ในระหว่างหาผู้ร่วมลงทุน

เป็นที่น่าสังเกตว่า ไม่เพียงแต่แม่น้ำโขงจะได้รับผลกระทบโดยตรงจากการสร้างเขื่อนใน หยุนหนานเท่านั้น แต่แม่น้ำสายนี้ยังได้รับการซ้ำเติมจากประเทศในลุ่มน้ำต่ำลงมาอย่าง สปป.ลาว ที่สร้างเขื่อนกั้นลำน้ำสาขาที่ไหลตกลงแม่น้ำโขง รวมไปถึงไทยในกรณีของเขื่อนปากมูล ที่จังหวัดอุบลราชธานีด้วย

ตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดการก่อสร้างเขื่อนปิดกั้นแม่น้ำโขงและลำน้ำสาขาก็คือ ความต้องการพลังงานทั้งในจีนและไทยที่เพิ่มสูงขึ้น แล้วจะมีอะไรที่ง่ายไปกว่าการสร้างเขื่อนปิดกั้นแม่น้ำแล้วใช้พลังน้ำในการปั่นกระแสไฟฟ้า ตัวอย่างของไทยก็คือ การเลี่ยงไปซื้อกระแสไฟฟ้าจาก สปป.ลาว ที่ผูกขาดจับจองกันมาตั้งแต่การเริ่มต้นโครงการด้วยการทำบันทึกความเข้าใจ (MOU) ในการจะซื้อจะขายไฟฟ้าระหว่างกันก่อนที่โครงการก่อสร้างจะเริ่มต้น

ดังนั้นจึงไม่แปลกใจเลยว่า เกือบทุกโครงการก่อสร้างเขื่อนเพื่อผลิตกระแสไฟฟ้าใน สปป.ลาวจะมีกลุ่มนักลงทุนไทย/บริษัทลูก กฟผ.เข้าไปเกี่ยวข้อง ตั้งแต่การจัดหาแหล่งเงินทุน ไปจนกระทั่งถึงรับเหมาก่อสร้างเขื่อน เมื่อทุกๆ โครงการต่างได้รับการการันตีการรับซื้อกระแสไฟฟ้าจากการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) อยู่แล้ว

ในเมื่อตั้งแต่ต้นน้ำในหยุนหนานไปจนถึงกลางน้ำใน สปป.ลาว มีแต่โครงการก่อสร้างเขื่อน ผลกระทบที่เกิดขึ้นทันทีที่เห็นได้ชัดเจนในฝั่งไทย ก็คือ ปริมาณน้ำในแม่น้ำโขงลดระดับต่ำลงอย่างที่ไม่เคยมีมาก่อน

ยกตัวอย่างหลังจาก เขื่อนมานวาน เริ่มเก็บกักน้ำในจีน ค่าเฉลี่ยปริมาณน้ำไหลต่ำสุด (Minimum Discharge) ของแม่น้ำโขงที่ อ.เชียงแสน ลดต่ำกว่าปกติในรอบ 30 ปี คือจากค่าเฉลี่ยต่ำสุดที่ 752 ลบ.ม./วินาที ก่อนการก่อสร้างเขื่อนในปัจจุบันเหลือค่าเฉลี่ยแค่ 569 ลบ.ม./วินาทีเท่านั้น

นอกจากนี้การเก็บกักน้ำของเขื่อนมานวานยังส่งผลกระทบต่อเนื่องไปถึงทะเลสาบเขมรที่ลดลงถึงครึ่งหนึ่ง เหลือเพียง 300 ลบ.ม.เท่านั้น เมื่อจีนไม่ยอมปล่อยน้ำลงตามปกติ ผู้เชี่ยวชาญได้มีการประมาณการกันไว้ว่า หากเขื่อนเซี่ยวหวานที่มีความสูงเขื่อนถึง 292 เมตร ความจุอ่างใช้งาน 9,895 ล้าน ลบ.ม. กำลังผลิตไฟฟ้า 4,200 เมกะวัตต์ ก่อสร้างเสร็จในปี 2556 ปริมาณน้ำในแม่น้ำโขงจะลดลง 17% ในฤดูฝน และจะเพิ่มขึ้น 40% ในหน้าแล้ง การไหลของตะกอนที่นำพาความอุดมสมบูรณ์มาสู่ที่ราบลุ่ม 2 ฝั่งแม่น้ำโขงจะหายไปประมาณ 35% ที่ถูกเขื่อนปิดกั้นไว้

ที่สำคัญก็คือระดับการขึ้นลงของแม่น้ำโขงเปลี่ยนไป ไม่เป็นไปตามธรรมชาติมาตั้งแต่มีการสร้างเขื่อนปิดกั้นแม่น้ำโขง รวมไปถึงการระเบิดแก่งที่เป็นอุปสรรคต่อการเดินเรือ แท้ที่จริงแล้ว กลับส่งผลกระทบต่อการขนส่งทางน้ำ เมื่อต้อง งดเดินเรือ 3 วันสลับกับเดินเรือ 1 วัน เพื่อรอจีนปล่อยน้ำจากเขื่อนลงมาตอนใต้สู่ประเทศไทย และ สปป.ลาว

ปัญหาที่จะเกิดขึ้นในอนาคตก็คือผู้คน 2 ฟากฝั่งแม่น้ำโขงจะอยู่กันอย่างไร หากอภิมหาโครงการก่อสร้างเขื่อนในจีน 13 แห่ง กับใน สปป.ลาวอีกไม่ต่ำกว่า 12 แห่ง หรือไล่ตั้งแต่ หยุนหนานถึงแขวงอัตตะบือ ก่อนเข้าสู่กัมพูชาถูกก่อสร้างเต็มรูปแบบ ด้านหนึ่ง กฟผ.สามารถจัดหาพลังงานไฟฟ้ามาสร้างความมั่นคงให้กับประเทศไทย โดยใช้ฐานพลังน้ำจาก สปป.ลาว และบางส่วนจากการรับซื้อกระแสไฟฟ้าจากจีนในกรณีของ เขื่อนจิงหง

แต่อีกด้านหนึ่งเรากำลังสูญเสียระบบนิเวศวิทยาและสูญเสียน้ำจากแม่น้ำโขง เมื่อต้องรอการจัดสรรน้ำจากเขื่อนของจีนทั้ง 8 แห่ง ความจริงเรื่องเหล่านี้ได้ถูกพูดจากันใน คณะกรรมการอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง แต่แทบไม่ได้ยินข้อเสนอ จากผู้คนที่ได้รับผลกระทบในเมื่อจีนที่เสียงดังกว่าไม่เคยให้ความสนใจกับข้อเท็จจริงที่ตัวเองก่อไว้กับแม่น้ำสายนี้

โดย : ประชาชาติธุรกิจ วันที่ 6/04/2007

Create Date : 08 เมษายน 2550		6 comments
Last Update : 11 เมษายน 2550 10:47:43 น.
Counter : 5035 Pageviews.
Share Tweet