BlogGang.com : : sirivinit : คำและความอันงดงามไพเราะจากมหาเวสสันดรชาดก (๑๙)

คำและความอันงดงามไพเราะจากมหาเวสสันดรชาดก (๑๙)

สวัสดิ์สิริภุมวาร-กมลมานเจิดจรัส ที่ ๒๓ กรกฎาคม ๒๕๕๒ ค่ะ

มหาเวสสันดรชาดก
วนปเวสน์ กัณฑ์ที่ ๔

พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหามกุฎ
พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ต้นฉบับ ฉบับพิมพ์ของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ
กรมพระสมมตอมรพันธุ์

เจติโย ครั้งนั้นจึ่งชาวเจตราษฎร์ทั้งหลายแลเห็นสมเด็จพระนางมัทรี เป็นเอกอรรคนารีมีสรรพวรลักษณ์ ซึ่งคนบางเหล่าในพวกนั้นเคยรู้จักมาแต่ปางก่อนก็มีจิตร้อนด้วยความเอ็นดูสงสาร รีบมาแวดล้อมรอบคอบทุกด้านแล้ว ก็บ่นด้วยความประหลาดหลากใจว่า

สุขุมาลี อยํ อยฺยา โอพระแม่เจ้าพระองค์นี้ เคยตั้งอยู่ในความสุขนิรทุกข์โดยสวัสดิสมบัติของกษัตริย์สูงศักดิ์หนักหนา ก็เหตุไฉนหนอบัดนี้ เสด็จเดินไปมาอยู่ด้วยพระบาทเปล่า คนบางเหล่าก็บ่นว่า

วยฺหาหิ ปริยายิตฺวา โอแต่ก่อนตูข้าได้เคยเห็นพระแม่เจ้าพระองค์นี้ เสด็จไปในวิถีแถวถนน มีบริวารชนเชิญเสด็จในยั่วยานคานหาม และพระวองามด้วยยานาลงกรณ์และบวรราชรถมีพระยศรุ่งเรืองกระเดื่องหล้า

สาชฺช มทฺที อรญฺญสฺมึ โอ้ก็เวลาวันนี้สมเด็จพระมัทรีเจ้าเสด็จรีบร้อนมาในทางป่าด้วยพระบาท ดูอนาถนักดั่งนี้ด้วยเหตุไฉน เมื่อมหาชนชาวเจตราษฎร์ ได้โอกาสไต่ถามได้ความว่า พระนางนั้นเสด็จตามพระสวามี พร้อมกับด้วยดรุณบุตร บุตรีทั้งสองพระองค์

เพราะไม่ได้ดำรงในสิริราชสมบัติ ก็พากันกล่าวประวัติข่าวนั้นให้อึงอื้อเล่าลือไปจนทราบถึงกษัตริย์ผู้ใหญ่ๆในมาตุลนครนั้น

เจตา ปาโมกฺขา จึ่งกษัตริย์ผู้ใหญ่ๆเป็นประธานในราชการบ้านเมืองจึ่งพากันรีบออกไป ได้เห็นสี่กษัตริย์เสด็จประทับอยู่ ณ ศาลาเป็นอนาถน่าสงสารโรทมานา ก็มีอัสสุชลปวัตนาการกันแสงศัลย์ พากันเข้าไปนั่งใกล้คำนับปราศรัยแล้วไต่ถามเป็นความไมตรีว่า

กจฺจิ นุ เทว ข้าแต่สมมติเทวราชบรมนาถชาวสีพีผู้เลิศไกร กุสลํ ความคล่องว่องไวในพระวรกายสบายพระองค์ไม่ทรงมึนเมื่อยล้า เพราะเหตุที่เสด็จมาโดยทางไกลในครั้งนี้ ยังมีอยู่แด่พระองค์บ้างหรือพระเจ้าข้า

กจฺจิ ปิตา อโรโค เต สมเด็จพระบรมนาถราชบิดาของพระองค์ยังทรงพระวรกายสบายดีไม่มีพระโรคหรือ ชาวชนบทบ้านเมืองมีชื่อว่าสีพียังอยู่ดีดั่งเดิมไม่มีความเดือดร้อนหรือไฉน ราชรถมณฑลมงคลราชยานประดิษฐานอยู่ ณ ที่ใดไม่ได้ตามเสด็จมา

อนสฺสโก อรถโก ครั้งนี้เป็นน่าตกใจนัก พระองค์ทรงเฉพาะพักตร์มายังทิศไม่มีอัศวราชพาหนะและพระที่นั่งรถราชยานเสด็จมาด้วยพระบาทในทางไกลจนถึงเจตราษฎร์วิสัยนี้ พระองค์มีอรินทรราชไพรีมาครอบงำทำให้พิบัติหรือไฉน ขอพระองค์ทรงแถลงให้ข้าทั้งหลายแจ้งใจ ในกาลบัดนี้เถิด

โพธิสตฺโต สมเด็จพระบรมโพธิสัตว์บุรุษรัตนพิเศษเพสสันดร ได้ทรงสดับสุนทรวาจาปราศรัยของกษัตริย์ผู้ใหญ่ๆในเจตราษฎร์ จึ่งตรัสประกาศควาตามจริงทุกสิ่งอันให้กษัตริย์เจตราษฎร์เหล่านั้นทราบถนัดด้วยพระวาจา ตรัสว่า

สมฺมา โอท่านทั้งหลายผู้เป็นสหายเสมอในสุขทุกข์ต่อกันและกันทั้งปวงเอ่ยกุสลํ โรคภัยอันใดก็ไม่มีเลยแก่ตัวเรา ถึงเดินทางไกลมาครั้งนี้เล่าก็ไม่มีความมึนเมื่อยเลื่อยล้า สมเด็จพระบรมนาถราชบิดาของเราก็สบายพระองค์ไม่ทรงประชวรอะไร ชาวกรุงไกรและชาวชนบทแว่นแคว้นแดนสีพีก็อยู่เย็นเป็นสุขดีด้วยกันทั้งสิ้น

อหํ หิ กุญฺชรํ ทชฺชํ แต่ตัวเรานี้เมื่อเป็นพระเจ้าแผ่นดินใหญ่ในพิภพสีพี สำคัญว่าตนมีอิสรภาพ ทราบไปในสิ่งซึ่งคนทั้งปวงเห็นว่าเป็นราชูปโภค จึงได้บำเพ็ญกุศลทานานุโยคอย่างใหญ่ ได้ให้พระมหาวิสุทธิเศวตวรรณกุญชร ซึ่งมีคู่งางอนงามนัก

และมีสรรพางค์พิมลลักษณ์บริบูรณ์ ควรเป็นพาหนทรงองค์นเรศูรเศรษฐกษัตริย์เป็นหัสดีรัตน์รู้เกษตรเขตพยุหพล ในกลกิจการยุทธสงครามเป็นที่ขามแก่ศัตรู เพราะกล้าหาญอยู่เป็นนิตย์ดั่งติดน้ำมัน

เป็นช้างสำคัญต้องตำราว่าอุตดมดี มีสีแสงงางวงอพยพทั้งปวงจนปลายหาง สรรพางค์ผ่องผุดสุดสะอาด ขาวเหมือนไกลาสเทวราชบรรพต มีนามกำหนดว่าช้างปัจจัยนาค ซึ่งเลื่องชื่อมากอยู่ทุกประเทศ ทั้งเครื่องสรรพบริพารหัสดาลังการพิเศษ

ทั้งเศวตวรราชฉัตรและผู้ปฏิบัติในหนทาง และเครื่องใช้ทุกอย่างทุกประการและหมอควาญผู้อภิบาลรักษามหาราชพาหนะอัครวรยานยกให้เป็นอุตดมทานของเราไป แก่พราหมณ์ทั้งหลายซึ่งเป็นผู้มาแต่เมืองไกล ชื่อกลิงคราษฎร์

ทินะวารคุรุสวัสดิ์-โสมนัสปรีดิ์เขษมที่มาอ่านค่ะ

Create Date : 23 กรกฎาคม 2552

Last Update : 23 กรกฎาคม 2552 14:46:30 น.

0 comments

Counter : 786 Pageviews.