คำตอบมีที่นี่ครับ
โดย อ. ดนัย เทียนพุฒ
ผู้เชี่ยวชาญและรู้อย่างลึกซึ้งของเมืองไทย

ว่าด้วยคำว่า ความสามารถ
ในช่วงที่ผมทำโครงการวิจัยเกี่ยวกับความสามารถให้กับ สำนักงาน ก.พ. ซึ่งได้มีการสอบถามผมว่า “Competency” จะใช้ภาษาไทยว่าอย่างไรดี เพราะทางสำนักงาน ก.พ.ได้นิยามกันไว้แล้วในภาษาไทย แต่ไม่ได้ใช้คำว่า “ความสามารถ”
ผมเองก็บอกว่าไม่เป็นไร จะใช้อะไรก็ได้ในระบบราชการ แต่ผมอยู่ในภาคธุรกิจผมขอให้ “ความสามารถ” และในรายงานทุกฉบับผมก็ขอใช้ตามแบบธุรกิจ
ทั้งนี้ก็เพราะคำภาษาอังกฤษมีที่มาต่างกัน คือ “Competence” “Competency” “Core Competency” “Capability” “Ability” และ “Talent”
แต่ถ้าไปดูพจนานุกรมของไทยในแทบทุกเล่มเกี่ยวกับคำศัพท์ข้างต้นแล้วเป็นอันปวดต่อมความคิดเป็นอย่างยิ่ง ทั้งนี้เพราะไม่ทันกับการเปลี่ยนแปลงและไม่ตรงกับการใช้จริงในธุรกิจหรือโลกสมัยใหม่

ความสามารถเรื่องเก่าเล่าใหม่?

หลายๆ ท่านคงจำวลีหรือประโยคต่อไปนี้ที่ชอบพูดกันมากในหมู่ผู้บริหาร หรือเป็นตัวอย่างในที่ประชุมทางธุรกิจ
......เราได้เสียพนักงานขายที่เป็นระดับ “เซียน” ไปคนหนึ่ง แต่กลับได้รับ “ผู้บริหารงานขาย” แย่ๆ มาคนหนึ่ง
......เราได้เสียหมอผ่าตัดมือดีไปคนหนึ่ง แล้วได้รับผู้อำนวยการโรงพยาบาลแย่ๆ มาคนหนึ่ง
2 ประโยคข้างต้นนี้เราได้ยินบ่อยมากและก็มากขึ้นในกรณีที่เราจะต้องแต่งตั้งผู้-บริหารใหม่ๆ ขึ้นมารับผิดชอบในตำแหน่งหน้าที่สูงสุด ถ้าจะพิจารณาในแนวคิดของการบริหารธุรกิจก็เป็นเรื่องที่น่าสนใจเป็นอย่างยิ่งว่าจะใช้หลักการหรือทฤษฎีอะไรมาอธิบายในเรื่องดังกล่าว แต่ถ้าหากมีทฤษฎีแล้วยังตอบคำถามไม่ได้ก็คงหนีไม่พ้นต้องลงมือทำในสิ่งที่เรียกว่า “วิจัยธุรกิจ” กันเลย แต่อย่าเพิ่งตกใจนะครับเราไม่ได้ไปไกลขนาดนั้น
“ ความสามารถ (Competency) ในปัจจุบันไม่ใช่สิ่งใหม่ แต่เป็นสิ่งที่องค์กรธุรกิจและอีกหลายๆ หน่วยงานมีความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน สับสนและใช้อย่างลุ่มๆ ดอนๆ หรือคิดว่าใช้ได้อย่างถูกต้อง แต่เป็นความผิดในนัยที่กลายเป็นความนิยม
อ. ดนัย เทียนพุฒ ได้เปิดมิติความลุ่มลึกในเรื่องความสามารถที่เป็นความลงตัวอย่างสมบูรณ์มากๆ”

Aj.Danai Thieanphut
DNT Consultants

ความสามารถ (Competency) คืออะไรกันแน่!

สิ่งที่ผู้เขียนได้วิจัยและศึกษาในโครงการพัฒนา โมเดลความสามารถของข้าราชการไทย (ชื่อทางการเข้าใจยากแบบราชการจึงเรียกง่ายๆ ดังข้างต้น)
หากสรุปให้ชัดแล้วไม่มีข้อยุติในเรื่องของความสามารถ เพราะมีวัตถุประสงค์ในการใช้ที่แตกต่างกัน
จุดเริ่มต้น ของการศึกษาเรื่องของความสามารถ
ในปี 1960 David C. McClelland ได้ข้อสรุปเกี่ยวกับความไม่สมบูรณ์ของการวัดIQ และบุคลิกภาพ หลังจากนั้นในปี 1973 ได้ตีพิมพ์บทความชื่อ "Testing for Competence Rather than Intelligence" (อ้างจาก Spencer : 1993, Competence at Work) สรุปว่าข้อสอบที่วัดด้านความถนัด (Aptitude Test) และวัดความรู้ (Knowledge Content) ไม่สามารถทำนายผลงานหรือความสำเร็จในชีวิตได้และเป็นที่มาของการวิจัยต่อมาว่า ตัวแปรความสามารถอะไรบ้างที่จะทำนายผลงานและไม่มีอคติจากเพศ เชื้อชาติ สถานภาพทางสังคม
วิธีการที่ McClelland ใช้คือ กำหนดเกณฑ์ของกลุ่มตัวอย่างที่เป็นกลุ่มผลงานสูงสุดหรือ Superstars กับกลุ่มคนระดับกลาง แล้วจึงใช้เทคนิคที่พัฒนาขึ้นมาเรียกว่า BEI (Behavioral Event Interview) เพื่อสัมภาษณ์บุคคลที่ประสบความสำเร็จ 3 คนและล้มเหลว 3 คน ซึ่งทำให้ได้คุณลักษณะของความสามารถที่แตกต่างระหว่างกลุ่มคนที่มีผลงานสูงสุดกับกลุ่มผลงานปานกลาง
ผลสรุปก็คือ McClelland พบว่า ผู้ที่มีผลงานซึ่งมีคุณค่าสูงสุด จะมีความแตกต่างที่คุณลักษณะส่วนบุคคล เช่น ความว่องไวต่อการประสานสัมพันธ์ข้ามวัฒนธรรม (Cross-Cultural) ความสามารถที่จะเรียนรู้เครือข่ายทางการเมืองได้อย่างรวดเร็วและมีความคงที่มากในการทำนายผลงานมากกว่า การวัดผลสำเร็จจากวิธีการวัดทางจิตวิทยา (Psychometric Test)

Aj.Danai Thieanphut
DNT Consultants

ข้อค้นพบสำคัญในเรื่อง ความสามารถ
1) การสอบวัดทางจิตวิทยา (Psychometric Test) เช่น การสอบวัด
ความถนัด (Aptitude) การวัดความรู้ (Knowledge Content) ไม่สามารถทำนาย
ผลสำเร็จในการทำงานหรือการดำรงชีวิต
2) เป็นการปฏิวัติทางจิตวิทยาที่จะสนใจเพียงวัดด้านสติปัญญา
(Intelligence) และทดสอบบุคลิกภาพ (Personality Test) ไปสู่การหาเครื่องมือใหม่
ในการวัดและประเมินความสามารถ (Competency Assessment)

Aj.Danai Thieanphut
DNT Consultants

ในช่วงแรกนี้ (ปี 1973, 1982) แม้ว่า ความรู้เรื่องความสามารถที่กำลังแยกตัวออกจากความรู้ทางด้านจิตวิทยาจะไม่ชัดนักแต่ก็เป็นรูปร่างแล้วด้วยเหตุผลที่ว่า
"คะแนนทดสอบ (Test Score) ทางด้านความถนัด และการวัดความรู้
ไม่ทำนายผลสำเร็จในการทำงานและการดำเนินชีวิต"
"ความสามารถคือ คุณลักษณะของบุคคลที่เหมาะสมที่สุดสำหรับ
บทบาทในตำแหน่งนั้น
นั่นคือ==> ความสามารถเป็นแรงจูงใจ (Motives) ลักษณะ (Trait)
แนวคิด/ความคิดของตนเอง (Self-Concepts) ทัศนคติ (Attitude) หรือ คุณค่า
(Values) ความรู้ในเนื้อหา (Knowledge Contents) หรือความรู้-ความคิด
ทักษะเชิงพฤติกรรมที่สามารถวัดได้หรือเชื่อได้ว่าได้แสดงถึง ความแตกต่าง
ระหว่างผู้ที่เหมาะสมที่สุด กับผู้ที่เหมาะสมปานกลาง หรือระหว่างผู้ที่มี
ประสิทธิภาพกับไม่มีประสิทธิภาพ"

Aj.Danai Thieanphut
DNT Consultants