ชาวไทยยวนสระบุรี  

      ชาวไทยวน จังหวัดสระบุรี แต่เดิมมีถิ่นฐานกำเนิดอยู่ที่เมืองเชียงแสน ซึ่งเป็นเมืองสำคัญเมืองหนึ่งของอาณาจักรล้านนา ในราวปี พ.ศ.2347 ถูกกวาดต้อนลงมาอยู่ในเขตในพื้นที่จังหวัดสระบุรี บริเวณแถบลุ่มน้ำป่าสักทางตอนใต้ บางส่วนเลยไปถิ่นฐานที่จังหวัดราชบุรี (แถบตำบลคูบัว อำเภอเมือง)

       ชาวไทยวนของจังหวัดสระบุรี ระยะแรกได้ตั้งถิ่นฐานสร้างบ้านเรือนอยู่ริมฝั่งแม่น้ำป่าสัก แถบอำเภอเสาไห้ และอำเภอเมือง ต่อมาเมื่อประชากรเพิ่มขึ้นได้มีการขยายพื้นที่ออกไปตามอำเภอต่าง ๆ ในจังหวัดสระบุรี และจังหวัดต่างๆ เช่น อำเภอสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา อำเภอพัฒนานิคม จังหวัดลพบุรี อำเภอวังน้ำเย็น จังหวัดสระแก้ว อำเภอศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์ อำเภอตะพานหิน จังหวัดพิจิตร และอำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์ เป็นต้น

       ชาวไทยยวนในจังหวัดสระบุรีมีการอนุรักษ์ขนบธรรมเนียมประเพณีดั้งเดิม ที่สืบทอดมาจากถิ่นฐานเดิม ได้แก่ งานบุญสลากภัตร งานถวายปราสาทผึ้ง การสร้างพระคัมภีร์ต่าง ๆ ของพุทธศาสนา นอกจากนี้ชาวไทยยวนที่อำเภอเสาไห้ เช่นที่บ้านต้นตาลได้มีการสืบสานวัฒนธรรมอีกอย่างหนึ่งคือ การทอผ้าฝ้ายด้วยกี่ทอมือ เป็นลวดลายแบบโบราณที่มีการยกดอกมุก สวยงามทั้งสีสันและลวดลายปัจจุบันยังมีการพัฒนาการทอผ้าเป็นแบบสมัยนิยม ทั้งที่เป็นผ้าพื้นและลวดลายทั่วไป

      ปัจจุบันได้มีการฟื้นฟูการทอผ้าของชาวไทยยวน  กลุ่มสตรีทอผ้าที่พบในจังหวัดสระบุรีได้แก่  กลุ่มสตรีทอผ้าอำเภอเสาไห้  ได้แก่ผ้าซิ่น ผ้ายกดอก ผ้าสี่เขา ที่บ้านต้นตาล  กลุ่มทอผ้ายกมุกและโถงย่ามที่บ้านเขาแก้ว  กลุ่มทอผ้าจกและโถงย่ามบ้านพระยาทด  กลุ่มทอผ้าสี่เขาบ้านท่าช้าง  และกลุ่มสตรีทอผ้าพื้นเมือง อำเภอเมือง  ทอผ้ามุก จก และผ้าสี่เขา

การแต่งกาย

       การแต่งกายของคนไทยวนยุคก่อนจะนิยมนุ่งซิ่นที่ทอใช้กันเอง ใช้ผ้าสไบคาดอก ยวนเรียกว่า มัดตุ้ม  ห่มทับด้วยสไบอีกผืนเรียกว่าผ้าสว้าย   ต่อมาก็พัฒนามาเป็นเสื้อแขนกุด เสื้อคอกระเช้า   ผ้าซิ่นยวนมีลักษณะเฉพาะ เป็นลายขวางลำตัว  ด้านบน(หัวซิ่น)ต่อด้วยผ้าพื้นสีแดงดำหรือขาว  ตัวซิ่นทอเป็นลายขวาง   ชายซิ่น(ตีนซิ่น)ต่อด้วยลวดลายจก   ห่มสไบพาดทางซ้าย  สตรีชาวไทยยวนนิยมเกล้าผมมวยและทัดดอกไม้

      โอกาสในการแต่งกาย ถ้าอยู่บ้านจะนุ่งซิ่นลายขวางธรรมดา สวมเสื้อคอกลมผ่าหน้าติดกระดุมหรือผูกเชือก แขนสั้นหรือแขนยาวก็ได้ ถ้าเป็นงานพิธีก็สวมแขนยาว นุ่งซิ่นลายขวางต่อชายซิ่นด้วยจกหรือจะยกมุกทั้งผืนก็ได้  ห่มสไบ  เกล้าผมมวยสูงทัดดอกไม้ สวมเครื่องประดับตามฐานะ

      ภาพจิตรกรรมฝาผนังที่วัดสมุหประดิษฐาราม อ.เสาไห้ จ.สระบุรี แสดงการแต่งกายของชาวไทยยวนในพื้นที่จังหวัดสระบุรีแต่โบราณ  

อ้างอิง : ระบบสารสนเทศศูนย์อนุรักษ์ผ้าไหม   สำนักอนุรักษ์และตรวจสอบมาตรฐานหม่อนไหม กรมหม่อนไหม กระทรวงเกษตรและสหกรณ์