Flatland: โลกสองมิติกับชีวิตสารพัดเหลี่ยม
Flatland เป็นนิยายวิทยาศาสตร์รุ่นดึกดำบรรพ์ คือเขียนไว้ตั้งแต่ปี 1884 และตีพิมพ์ครั้งแรกอย่างนิรนาม แต่เนื้อหายังคงความคลาสสิคจนถึงปัจจุบัน นิยายว่าด้วยอาณาจักรแบนที่มีสองมิติคือกว้างและยาว สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรนี้จะมีรูปร่างเป็นเหลี่ยมทรงต่างๆ มีพฤติกรรม สติปัญญาและรูปแบบสังคมไม่ต่างอะไรจากสิ่งมีชีวิตในจักรวาลสามมิติอย่างเรา ผู้เขียนเล่าเรื่องในอาณาจักรแบนด้วยมุมมองของบุคคลที่หนึ่ง-สี่เหลี่ยมแบนๆตนหนึ่ง ซึ่งบรรยายภูมิศาสตร์ สังคมและประวัติศาสตร์ของอาณาจักรอย่างเรียบง่ายแต่น่าสนใจ ทั้งยังคงแทรกประเด็นเสียดสีสังคมในยุควิคโตเรี่ยน (Victorian era) ไว้อย่างแสบสันเกือบทั้งเล่ม สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรแบนแบ่งเป็นสองเพศคือหญิงและชาย เพศหญิงมีรูปร่างเป็นเส้นตรงอย่างเดียว ส่วนเพศชายมีรูปร่างหลากเหลี่ยมตั้งแต่สามเหลี่ยมฐานแคบไปจนถึงรูปร่างร้อยเหลี่ยม สังคมของอาณาจักรแบนแบ่งวรรณะตามจำนวนเหลี่ยม ดังนั้นเพศหญิงจึงมีสถานะทางสังคมต่ำมาก มีหน้าที่แค่เป็นภรรยาและแม่เรือน ทั้งถูกพิจารณาว่าเป็นสิ่งมีชีวิตที่ไร้เหตุผล เต็มไปด้วยอารมณ์ และไม่ควรสนับสนุนให้ได้รับการศึกษา (คุ้นๆไหมครับ) สำหรับเพศชายก็จะแบ่งชนชั้นตามเหลี่ยม สามเหลี่ยมฐานแคบเป็นกรรมกรแรงงาน จัณฑาลชั้นต่ำ สามเหลี่ยมด้านเท่าเป็นพ่อค้า สี่เหลี่ยมจตุรัสเป็นทนาย ห้าเหลี่ยมหกเหลี่ยมขึ้นไปเป็นพวกชนชั้นสูง วงกลมไร้เหลี่ยมเป็นสถานะสูงสุด แต่ในอาณาจักรดังกล่าวไม่มีวงกลมสมบูรณ์แบบ มีแต่รูปร่างหลายร้อยเหลี่ยมซึ่งใกล้เคียงกับวงกลม ถือเป็นชนชั้นปกครอง หรือพระสงฆ์องค์เจ้าไป ชีวิตสังคมของประชากรอาณาจักรแบนล้วนหมกหมุ่นอยู่กับการแบ่งวรรณะ (คุ้นๆอีกเช่นกันครับ) การแยกวิถีชีวิตของแต่ละชนชั้นให้ห่างออกจากกันให้มากที่สุด และการพยายามเพิ่มสถานะสังคมภายในตระกูล (สิ่งมีชีวิตจะเพิ่มจำนวนเหลี่ยมรุ่นต่อรุ่น) คำถามคือประชากรในอาณาจักรแยกแยะกันและกันได้อย่างไร ประเด็นนี้คือส่วนที่น่าสนใจมากในนิยาย เนื่องจากสิ่งมีชีวิตในโลกสองมิติย่อมมองเห็นทุกสิ่งทุกอย่างเป็นเพียงเส้นตรงและจุด (ดูรูปประกอบ) จากแค่เส้นตรงและจุด สิ่งมีชีวิตเหล่านี้แยกแยะรูปร่างต่างๆได้อย่างไร มิใยจะพูดถึงการแบ่งวรรณะอีก เป็นปริศนาที่อยากให้อ่านในหนังสือมากกว่าเดี๋ยวจะเสียอรรถรสครับ
เรื่องราวมันน่าสนุกมากขึ้น เมื่อสิ่งมีชีวิตสองมิติได้ไปเยือนหรือพบสิ่งมีชีวิตที่อยู่โลกที่มิติแตกต่างไป เช่นโลกหนึ่งมิติ (Lineland) ซึ่งมีสิ่งมีชีวิตแค่สองรูปแบบ คือเพศชายที่เป็นเส้นตรงและเพศหญิงที่เป็นจุด เรียงแถวกันยาวไม่สิ้นสุดและเคลื่อนที่สลับซ้าย-ขวาเป็นจังหวะ ตัวเอกสี่เหลี่ยมของเราพบว่าการอธิบายให้สิ่งมีชีวิตหนึ่งมิติเข้าใจสภาพของโลกสองมิตินั้นเป็นการกระทำที่ยากมาก และพ้นวิสัยสามัญสำนึกของพระราชาเส้นตรงที่มองเห็นเพียงจุดที่จะเข้าใจได้ และหลังจากนั้น สิ่งมีชีวิตจากโลกสามมิติ (Spaceland) ก็มาเยือนตัวเอกสี่เหลี่ยมด้วยวิธีการที่น่าฉงนที่สุด เขามีรูปร่างส่วนหนึ่งที่เป็นวงกลมสมบูรณ์แบบ (ซึ่งไม่เคยพบในอาณาจักรแบน) ผลุบโผล่เข้ามาในบ้านคนอื่นได้ตามใจนึก (ลองจินตนาการเราเอานิ้วมือจิ้มทะลุ เข้า-ออกแผ่นกระดาษ) และอ้างว่ามองเห็นทุกอย่างในบ้านสองมิติ รวมถึงสิ่งที่อยู่ภายในสี่เหลี่ยม (ซึ่งคือภายในร่างกาย) ได้ในครั้งเดียว สี่เหลี่ยมพบว่ามันเป็นการยากและยอมรับไม่ได้เช่นกันว่านอกจาก'ความกว้าง'และ'ความยาว' ยังคงมี 'ความลึก' อีกด้วย แต่เมื่อสิ่งมีชีวิตจากโลกสามมิติพาเขาออกจากสองมิติ ทุกสิ่งทุกอย่างก็กระจ่างแจ้ง และโลกที่มองเห็นก็ไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป...หลังจากนั้น...
นิยายเรื่องนี้มีความน่าประทับใจตรงที่มันเปิดโลกทัศน์ใหม่ให้กับเรา ในมุมมองของจุดย่อมมองไม่เห็นภาพของสี่เหลี่ยม ขณะที่สี่เหลี่ยมไม่เข้าใจความหมายของลูกบาศก์ ฉันใดก็ฉันนั้น เราในโลกสามมิติก็จินตนาการถึงสี่มิติไม่ได้ ทั้งยังไม่มีความสามารถที่จะจำลองภาพให้เห็นโดยประสาทสัมผัสที่มีอยู่ ทางหนึ่งที่เราจะรับรู้มิติที่สูงกว่าก็คือ "การมาเยือน" ของวัตถุจากมิตินั้นเหมือนสิ่งมีชีวิตสามมิติบุกรุกบ้านของชาวอาณาจักรแบนในนิยาย (อย่างไรก็ดี โมเดลทางฟิสิกส์ในปัจจุบันมีการอ้างอิงถึงมิติที่สูงกว่าบ่อยครั้ง เพื่ออธิบายปรากฏการณ์ในจักรวาลบางอย่าง นักฟิสิกส์เชื่อว่ามิติที่อาจมีมากเกินสิบมีขนาดเล็กมาก เล็กกว่าอนุภาค เราจึงไม่รู้ถึงการมีอยู่ของมัน) อ่านนิยายเล่มนี้จบแล้ว ลองคิดเล่นๆว่าถ้าตัวเองได้มีโอกาสเข้าถึงมิติที่สูงกว่ามันจะเป็นอย่างไร มุมมองที่เห็นโลกสามมิติคงจะเปลี่ยนไปโดยสิ้นเชิง เราไม่ได้เห็นแค่รูปทรงของวัตุสามมิติแต่ยังเห็น 'ภายใน' ของมันในเวลาเดียวกัน เราสามารถปรากฏและหายวับไปในจุดหนึ่งๆใดๆได้ ด้วยคุณสมบัตินั้นไม่มีวัตถุกายภาพใดในโลกสามมิติที่กักขังเราได้ พอคิดถึงตรงนี้ผมคิดว่าตัวเองไม่ต่างจากวิญญาณเท่าไรเลย Edwin A. Abbott. Flatland: A Romance of Many Dimensions.
Create Date : 08 เมษายน 2554 |
Last Update : 8 เมษายน 2554 18:40:57 น. |
|
2 comments
|
Counter : 3125 Pageviews. |
|
|
|
โดย: jackfruit_k วันที่: 8 เมษายน 2554 เวลา:20:30:27 น. |
|
|
|
โดย: kittyni44 IP: 182.53.153.181 วันที่: 7 กันยายน 2555 เวลา:15:40:11 น. |
|
|
|
| |
|
มีชีวิตบนดาวอังคารหรือเปล่านะ
|
|
|
|
|
|
|
|
|