แนะนำหนังสือ DNA ฉบับการ์ตูน-สารพันธุกรรมในร่างกายมนุษย์
ในโลกของเรามีสิ่งมีชีวิตชนิดต่าง ๆ มากมาย ตั้งแต่สิ่งมีชีวิตขนาดเล็กมากที่มีเพียงเซลล์เดียวอย่างแบคทีเรีย จนถึงสิ่งมีชีวิตขนาดใหญ่ที่มีโครงสร้างร่างกายอันซับซ้อนอย่างพืชและสัตว์ แล้วสิ่งที่กำหนดลักษณะอันแตกต่างหลากหลายของสิ่งมีชีวิตทุกชนิดคืออะไร ? ลักษณะที่แตกต่างและการถ่ายทอดลักษณะจากรุ่นพ่อแม่สู่รุ่นลูกแล้วส่งต่อสู่รุ่นหลานต่อไป เกิดได้เนื่องจากพันธุกรรม ถ้ายกตัวอย่างมนุษย์ นอกจากแตกต่างจากสิ่งมีชีวิตชนิดอื่นแล้ว เราแต่ละคนก็แตกต่างจากคนอื่น ๆ ด้วย ทั้งลักษณะภายนอก เช่น สีผม สีตา สีผิว และกลไกอันซับซ้อนในร่างกาย เช่น หมู่เลือด อาการเจ็บป่วย ถ้ายกเว้นคู่แฝดก็ไม่มีใครเหมือนกัน แต่มีลักษณะบางอย่างที่สมาชิกในครอบครัวมีคล้ายกัน ระหว่างพ่อแม่กับลูกหรือพี่กับน้องคล้ายกันได้ ข้อมูลที่แสดงลักษณะของตัวเราในปัจจุบันซึ่งสืบย้อนกลับไปหาบรรพบุรุษในอดีตได้ คาดการณ์ความเสี่ยงเรื่องสุขภาพในอีกหลายสิบปีข้างหน้าได้ และจะส่งต่อให้ลูกหลานในอนาคต ก็คือข้อมูลทางพันธุกรรมซึ่งหน่วยเล็กที่ถ่ายทอดข้อมูลทางพันธุกรรมก็เรียกว่า ยีน (gene) มาถึงตรงนี้ก็เกิดคำถามต่อมาว่า ยีนคืออะไร ? อยู่ที่ไหน ? ตอนนี้ขอตอบสั้น ๆ ก่อนว่า ยีนอยู่บน DNA หรือกรดดีออกซีไรโบนิวคลีอิก (Deoxyribonucleic Acid) เล่าที่มาเสียยาว ในที่สุดก็เข้าเรื่องว่า บล็อกนี้ จขบ. มาแนะนำ "DNA ฉบับการ์ตูน" หนังสือที่จะเปิดประตูสู่ความมหัศจรรย์ของสิ่งมีชีวิตด้วยความรู้พื้นฐานเรื่อง DNA, RNA สารพันธุกรรมในร่างกายมนุษย์นี่เองงง..
DNA ฉบับการ์ตูน เขียนโดย Satoshi Ikuta แปลโดย รศ. ดร.ศักดา ดาดวง ขนาดพ็อกเก็ตบุ๊ก / 224หน้า / พิมพ์ 4 สีทั้งเล่ม นำเสนอเรื่องราวต่าง ๆ ของสารพันธุกรรม DNA และ RNA แบบอ่านสนุก เข้าใจง่าย ได้สาระ ตั้งแต่ประวัติการค้นพบ DNA รูปร่างลักษณะ หน้าที่ความสำคัญ และกลไกการทำงานของ DNA จนถึงโรคที่เกี่ยวข้องกับความผิดปกติทางพันธุกรรม วิธีการตรวจวินิจฉัยโรคเหล่านั้น เทคนิคที่ใช้วิจัยเรื่อง DNA และความก้าวหน้าของเทคโนโลยีการรักษาโรคทางพันธุกรรมในปัจจุบัน
ขอเล่าเรื่องหนึ่งที่ จขบ. คิดว่าเข้าใจยากมาตั้งแต่สมัยเรียน (นานมาแล้วล่ะ ) ให้ฟังเป็นตัวอย่าง นั่นก็คือคำศัพท์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับสารพันธุกรรมของมนุษย์ ซึ่งใน DNA ฉบับการ์ตูนเล่มนี้ อธิบายได้เข้าใจง่ายมากเลยจ้า อันดับแรก เรามาเริ่มกันที่ภาพใหญ่คือร่างกายของคนเรา (a) สมมติว่าร่างกายเราเป็นกล่อง 1 ใบ ในกล่องนั้นมีอวัยวะต่าง ๆ เช่น กระดูก กล้ามเนื้อ ผิวหนัง ระบบเลือด ระบบประสาท ฟัน เส้นผม ทุกส่วนล้วนประกอบด้วยหน่วยเล็ก ๆ ซึ่งก็คือเซลล์ มารวมกัน กล่าวคือหากร่างกายเป็นเหมือนกล่อง ในกล่องจะบรรจุเซลล์ราว 60 ล้านล้านเซลล์ และแต่ละเซลล์ก็เป็นเหมือนกล่อง 1 ใบเช่นกัน (b) หากเปิดดูเซลล์ซึ่งเหมือนกล่อง ภายในกล่องมีชิ้นส่วนต่าง ๆ อัดแน่นอยู่ ตรงกลางเซลล์มีนิวเคลียส ภายในนิวเคลียสมีจีโนม (genome) ซึ่งคือการรวมตัวกันของโครโมโซม (chromosome) (c) ภายในกล่องที่เรียกว่า จีโนม มีโครโมโซมอยู่ 23 คู่ (46 แท่ง) (d) เมื่อดูภายในนิวเคลียสด้วยกล้องจุลทรรศน์ หากเป็นเวลาที่เซลล์กำลังแบ่งตัวจะมองเห็นว่าสิ่งหนึ่งในเซลล์ถูกย้อมติดสี สิ่งนั้นคือโครโมโซม ซึ่งมีทั้งหมด 46 แท่ง (e) ลองเปิดดูกล่องที่เรียกว่า โครโมโซม ก็จะพบโครงสร้างพิเศษที่เรียกว่า โครมาติน (f) ลองเปิดดูกล่องที่เรียกว่า โครมาติน ก็จะมองเห็นนิวคลีโอโซมอยู่มากมาย นิวคลีโอโซมมีรูปร่างคล้ายเส้นด้ายที่พันอยู่กับก้อนโปรตีนกลม ๆ ที่เรียกว่า โปรตีนฮิสโตน และจากนั้น (g) เมื่อเปิดดูภายในนิวคลีโอโซมก็จะพบ DNA (deoxyribonucleic acid : กรดดีออกซีไรโบนิวคลิอิก) DNA ในเซลล์ของมนุษย์จะพันอยู่กับโปรตีนฮิสโตนราวกับม้วนด้ายเย็บผ้า เรียกว่า นิวคลีโอโซม นิวคลีโอโซมจำนวนมากที่พันกันแน่นเอี้ยดก็คือโครมาตินอัดแน่น (condensed chromatin) ซึ่งเป็นสภาวะที่ DNA ไม่ทำหน้าที่ใด ๆ (เรียกว่า ยีนปิด)ไม่อาจใช้เป็นแม่แบบเพื่อการสังเคราะห์โปรตีนได้ (h) ในทางตรงข้าม เมื่อโครมาตินอัดแน่นมีการคลายตัว เรียกว่า โครมาตินไม่อัดแน่น (non-condensed chromatin) ซึ่งเป็นสภาวะที่ DNA ทำหน้าที่ได้ (ยีนเปิด) จึงเริ่มสังเคราะห์โปรตีนได้
แล้วยีนล่ะอยู่ตรงไหน ? DNA 1 เส้นมีรหัสเรียงตัวกันอยู่ยาวเหยียด เป็นรหัสเพื่อการสังเคราะห์โปรตีน แต่ DNA 1 เส้น ใช่ว่าจะสังเคราะห์โปรตีนได้เพียงชนิดเดียว พบว่าโปรตีน 1 ชนิดมาจากเพียงบางส่วนของ DNA เท่านั้น และบางส่วนที่ว่านี้ก็คือยีน ดังนั้นยีนก็คือส่วนหนึ่งของ DNAนั่นเอง แค่อธิบายคำต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับพันธุกรรมก็สนุกแล้วใช่ไหมล่ะ นี่แค่เนื้อหาส่วนเริ่มต้นของ DNA ฉบับการ์ตูนเท่านั้น ยังมีเรื่องราวอื่น ๆ ที่น่าสนใจอีกมากมาย ลองติดตามอ่านในเล่มกันดูนะ ดูสารบัญได้ที่นี่
สอบถามเพิ่มเติม book4u@tpa.or.th อ่านตัวอย่างได้ที่ bitly.com/bookTPA
ติดตามหนังสือใหม่และกิจกรรมได้ที่เพจหนังสือคณิตศาสตร์-วิทยาศาสตร์ เข้าชมหน้าร้านออนไลน์
Create Date : 04 พฤศจิกายน 2558 | | |
Last Update : 9 กุมภาพันธ์ 2559 0:20:02 น. |
Counter : 6350 Pageviews. |
| |
|
|
|