BlogGang.com : : sirivinit : วุธวารวรสวัสดิ์-มนัสชื่นมโนฉาน...เรื่องแต่ง อิงพงศาวดาร

วุธวารวรสวัสดิ์-มนัสชื่นมโนฉาน...เรื่องแต่ง อิงพงศาวดาร

วุธวารวรสวัสดิ์ที่ ๑ กรกฎาคม ๒๕๕๒ ค่ะ

จางวางมหาดเล็ก

...พระราชฐานชั้นนอก มีสถานที่ราชการและที่พักของบรรดาขุนนางกับทหารล้อมวง เพื่อถวายอารักขาพระเจ้าแผ่นดิน แล้วยังมีพื้นที่ต่อเนื่องโล่งแจ้งกว้างใหญ่ เรียกว่าสนามหน้าจักรวรรดิ หรือสนามใหญ่เรียกสนามหลวง พาดไปหน้าพระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนตร์มหาปราสาทกับวัดพระศรีสรรเพชญ์

สนามหน้าจักรวรรดิ หมายถึงสนามหน้าพระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์มหาปราสาท มีไว้เป็นที่ออกการละเล่นมหรสพนานาของราชอาณาจักร ในพิธีหลวง เรียกพระราชพิธีต่างๆมีครบทุกเดิอนตลอดปี กับพิธีจรที่ไม่ประจำก็มี

พระราชพิธีมีในสนามหลวงหน้าจักรวรรดิ
คือ เบาะพก เผด็จศก ลดแจตร สัมพัจฉรฉินท์ ภัทรบท เฉวียนพระโค
ดุลาพาน บุษยาภิเษก ราชาภิเษก อินทราภิเษก คชกรรม ปฐมาภิเษก ปฐมกรรม อุตมกรรม อาจาริยาภิเษก อุปราคาปราบดาภิเษก

งานเดือน ๕ ออกสนามใหญ่ มีการละเล่นใหญ่ คือ ล่อช้าง รันแทะ วัวชน กระบือชน ชุมพาชน ช้างชน คนชน ปรบไก่ คลีชงโคน ปล้ำมวย ตีดั้งฟันแย้งเชิงแวง เล่นกล คลีม้า ตีไม้ พุ่งหอก เล่นแพน ยิงธนู ปลายไม้
ลอดบ่วง ไต่เชือกหนัง ฯลฯ บางทีมีหนังใหญ่

ตรงสนามหน้าจักรวรรดิ มีพระที่นั่งสามองค์ คือ
พระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์มหาปราสาท
พระที่นั่งไพฑูรย์มหาปราสาท
และพระที่นั่งไพชยนต์มหาปราสาท

พระที่นั่งจักรวรรดิไพชยนต์มหาปราสาทนั้น มียอดมณฑปยอดเดียว ไม่มีบราลี มีมุขซ้อนสี่ด้าน แต่ด้านตะวันออก-ตะวันตก มีมุขสั้นซ้อนสองชั้น ด้านเหนือ-ใต้ มีมุขซ้อนสี่ชั้น เป็นมุขยาวมาจดประตูเหนือ-ใต้ ฝาไม่มี เป็นปราสาทโถงอยู่บนกำแพงพระราชวังด้านตะวันออก

พระที่นั่งนี้มีสามชั้น
ชั้นล่าง สำหรับข้าทูลละอองธุลีพระบาทฝ่ายหน้าเฝ้า
ชั้นกลาง สำหรับพระราชวงศานุวงศ์ฝ่ายหน้า
ฝ่ายในเฝ้าและดูกระบวนแห่ต่างๆในมุขยาวทั้งสองด้าน

แต่ที่กลางจัตุรมุขชั้นบน เป็นที่ตั้งพระแท่นทรงประทับทอดพระเนตร
กระบวนแห่และการมหรสพ รวมทั้งการยกทัพพยุหยาตรา

หน้าพระมหาปราสาทนี้ มีสนามใหญ่ยาวตลอดกำแพงพระราชวัง เรียกว่าสนามหน้าจักรวรรดิ และมีถนนใหญ่กว้าง 6 วา เรียกว่า ถนนหน้าจักรวรรดิ
หลังพระมหาปราสาทนี้เป็นสนามใน มีเป้าปืนและถนนด้วย

พระที่นั่งไพฑูรย์มหาปราสาท มียอดปรางค์ยอดเดียว มีมุขซ้อนสี่ชั้น เป็นมุขใหญ่ และมีมุขยาวออกมาจากมุขใหญ่ด้านเหนือ-ใต้ ยาวมาจดกำแพงหน้าทิมดาบคด และมีมุขยาวออกมาจดมุขใหญ่ด้านตะวันออก-ตะวันตก แต่สั้นกว้ามุขด้านเหนือ-ใต้

พระมหาปราสาททั้งสามองค์นี้อยู่ทางทิศใต้พระราชวัง เป็นพระมหาปราสาทเก่ามาแต่ก่อน ไม่ได้เสด็จประทับอยู่ที่นั่น ทั้งสามองค์เป็นที่ไว้พระพุทธปฏิมาปกร ซึ่งมีพุทธานุภาพเป็นที่ทรงสักการบูชา เป็นพุทธมณเฑียรอยู่ภายในพระราชสถาน ทรงนมัสการทุกค่ำเช้า และเป็นที่ทรงถวายทานแก่พระภิกษุสงฆ์ประชุมใหญ่ในพระมหาปราสาททั้งสามนั้น เป็นที่สำคัญในพระศาสนา

เป็นมหาพุทธมณเฑียรในพระราชสถาน

มหาดเล็ก หมายถึงข้าราชการในพระราชสำนัก มีหน้าที่รับใช้พระเจ้าแผ่นดิน หรือเจ้านายชั้นสูง
ไม่มีมหาดใหญ่ เป็นคำพวกเดียวกับมหาดไทย

จางวาง หมายถึงตำแหน่งข้าราชการชั้นสูง ที่ยกย่องขึ้นเป็นที่ปรึกษาราชการ เช่น เจ้าเมืองที่สูงอายุไม่อาจรับราชการต่อไปได้ โปรดให้เป็นจางวางเมือง บางทีหมายถึงตำแหน่งจางวางในกรมมหาดเล็ก แต่เดิมเป็นตำแหน่งเหนือหัวหมื่นขึ้นไป เคยเป็นพระยา และเจ้าพระยาก็มี แต่บางทีหมายถึงตำแหน่งผู้กำกับการ เช่น จางวางกรมภูษามาลา ศักดินา 5,000

แล้วอาจ หมายถึงตำแหน่งหัวหน้าข้ารับใช้ของเจ้านายชั้นบรมวงศ์หรือทรงกรม

รอบๆพระราชฐานชั้นนอก มีศาลาลูกขุนใหญ่ 3 หลังแฝด มีช่อฟ้าหางหงส์ หน้ามุขชะโงก อยู่ในกำแพงพระราชวังหลวงชั้นนอกด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือ

มีสระน้ำอยู่หน้าศาลาลูกขุน สำหรับพิสูจน์ลูกความให้ดำน้ำในสระ
มีพระตำหนักตึกสำหรับแปลพระราชสาสน์
มีโรงพลพันใส่ปืนใหญ่น้อยซ้าย 1 โรง ขวา 1 โรง
มีโรงไว้พระพิไชยราชรถอยู่ริมกำแพงคั่นท้องสนามหน้าจักรวรรดิ 1 โรง มีช่อฟ้าหางหงส์ด้วย

มีโรงปืนใหญ่เป็นตำแหน่งของพระมหาเทพ พระมหามนตรี พระราชวรินทร์ และพระอินทรเดช

เดินถัดเข้าไปอีก จะเข้าสู่พระราชฐานชั้นสอง มีกำแพงอิฐกั้น มีประตูซุ้มยอด 2 ประตู ชื่อ ประตูสุรินทรทวาร ประตูสำราญไพชยนต์

เมื่อผ่านกำแพงชั้นที่สองนี้เข้าไป ก็มีโรงอัฐคช ไว้ช้างพลายรูปงามทั้ง 8 โรง มีซุ้มยอด ช่อฟ้าหางหงส์ทุกโรง มีตึกชื่อลำสงัด 3 ห้อง 2 หลัง ผนังทาสีเขียว...

คัดตัดตอนมาจาก คอลัมน์อ่านแผ่นดิน ท้องถิ่นของเรา
โดย สุจิตต์ วงษ์เทศ
เรื่องแต่ง อิงพงศาวดาร

มติชนสุดสัปดาห์ หน้า 78
ฉบับที่ 1506 วันที่ 26 มิ.ย.-2 ก.ค.2552

ขอขอบคุณ

Create Date : 01 กรกฎาคม 2552

Last Update : 1 กรกฎาคม 2552 11:20:58 น.

0 comments

Counter : 1259 Pageviews.