ผีเสื้อ - หวางเหมิง

ผีเสื้อ
ผู้เขียน หวางเหมิง
ผู้แปล สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
จำนวน 191 หน้า
สำนักพิมพ์นานมีบุ๊คส์
พิมพ์ครั้งที่ 1 กันยายน พ.ศ.2537
ราคา 80 บาท

ผีเสื้อเป็นนิยายเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงในจีน ในช่วงการปฏิวัติวัฒนธรรม (ค.ศ.1966 - 1969) ไปจนถึงช่วงฟื้นฟูและปฏิรูป (ค.ศ.1970 - 1976) และเข้าสู่ช่วงยุคใหม่ใน ค.ศ. 1978 ไม่เพียงการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง แต่เป็นการเปลี่ยนแปลงในชีวิตของผู้ชายคนหนึ่ง จากจุดสูงสุดลงสู่จุดต่ำเตี้ยและพลิกผันสู่ที่สูงส่งอีกครั้ง โดยเป็นเรื่องราวของจางซือหยวน เลขาธิการพรรคแห่งนคร เขาพบรักกับไห่หยุนนักเรียนสาวหัวหน้าเยาวชน ในสมัยที่เขาเป็นคณะกรรมการควบคุมทางการทหารของเมือง ตอนนั้นเธออายุ 16 เขาอายุ 29 หลังจากนั้นเพียงหนึ่งปีพวกเขาก็แต่งงานกัน เขามีลูกคนแรกในตอนที่จีนส่งทหารเข้าร่วมรบที่สมรภูมิเกาหลี ทำให้เขาต้องทำงานหนักและไม่ได้กลับบ้านเลย แม้เมื่อไห่หยุนโทรศัพท์มาตามตอนที่ลูกชายเขาไข้ขึ้นสูง เมื่อกลับบ้านไปในกลางดึกวันนั้น ลูกชายคนแรกของเขาก็ตายไปแล้ว ขณะที่ภรรยาผู้อ่อนทั้งวัยและประสบการณ์ชีวิตกำลังอยู่ในภาวะสูญเสียอย่างที่สุด เขาพร่ำบอกเธอถึงอุดมการ และหลักการทางการเมือง ด้วยถ้อยคำที่ไพเราะและไร้น้ำใจ

หลังจากเหตุการณ์นั้นความสัมพันธ์ระหว่างทั้งคู่ก็ห่างเหิน จางซือหยวนส่งไห่หยุนไปเรียนในมหาวิทยาลัย ความห่างทำให้ความสัมพันธ์ของพวกเขาดีขึ้น แล้วไห่หยุนก็ตั้งท้องลูกคนที่สองที่เขาไม่อยากให้เกิดมานัก แต่เพื่อเอาใจไห่หยุนเขาก็พยายามให้การเลี้ยงดูเด็กเป็นอย่างดี เมื่อเธอกลับไปเรียนที่มหาวิทยาลัยอีกครั้งก็มีข่าวว่าเธอพบรักกับเพื่อนร่วมมหาวิทยาลัย จางซือหยวนขอร้องให้เธอตัดขาดจากชายคนนั้นและออกจากมหาวิทยาลัยมาทำงานเพื่อลูก - ตงตง ไม่นานจากนั้นไห่หยุนถูกกล่าวหาว่ายกย่องนวนิยายที่คัดค้านพรรค และเป็นเหตุให้พวกเขาหย่าร้างกัน ตงตงไปอยู่กับแม่ หลังจากนั้นไม่นานเขาแต่งงานใหม่กับผู้หญิงที่เพื่อนๆ แนะนำ ขณะที่ไห่หยุนก็แต่งงานใหม่กับเพื่อนชายจากมหาวิทยาลัยคนนั้น ความสัมพันธ์ระหว่างตงตงกับพ่อไม่ดีนัก แม้ว่าเขาจะพยายามส่งขนมและเสื้อผ้าไปให้ ก็เหมือนยิ่งเป็นการตอกย้ำความเหลื่อมล้ำของพ่อผู้สูงส่งกับแม่ผู้ยากลำบาก ในช่วงการปฏิวัติวัฒนธรรม ขณะดำรงตำแหน่งประธานคณะกรรมการแห่งนคร จางซือหยวนถูกกล่าวหาว่าเป็นฝ่ายต่อต้่่าน เป็นพวกเดินทางสู่ทุนนิยม เขาถูกจับกุม ถูกทำร้าย ถูกด่าทอด้วยถ้อยคำรุนแรง ถูกทรมานหลายต่อหลายครั้ง แต่ที่ทำให้เขาปวดร้าวที่สุดก็คือ ครั้งที่เด็กหนุ่มคนหนึ่ง - ตงตงลูกชายของเขาเองตบหูเขาเริ่มที่ข้างซ้าย จากนั้นข้างขวา พอครั้งที่สามเขาก็หมดสติไป เขาพบว่านี่เป็นการแก้แค้นของชนชั้น เป็นการต่อสู้ระหว่างชนชั้น และเขาจะใจอ่อนไม่ได้ แต่เขาก็ใจอ่อน ไม่กี่วันหลังจากที่รู้ว่าไห่หยุนผูกคอตาย

เขาถูกขังอยู่ 3 ปีโดยปราศจากการสอบสวน จู่ๆ เช้าวันหนึ่งก็ได้รับการปล่อยตัว ระหว่างที่อยู่ในคุกภรรยาคนที่สองก็ดำเนินเรื่องขอหย่า นำทรัพย์สมบัติที่พอมีอยู่บ้างไปหมด เมื่อถูกปล่อยอย่างกระทันหัน แม้จะเป็นผีเสื้อที่บินไปบินมาได้ แต่ก็ไม่มีอิสระนัก "อยู่บนฟ้าก็ไม่ได้ อยู่บนดินก็ไม่ได้" เขาตัดสินใจเดินทางขึ้นดอยที่แสนห่างไกล ดอยที่ตงตงไปใช้แรงงานอยู่ ที่นั่นจางซือหยวนได้ค้นพบตัวเอง ได้เข้าใจชีวิต พ่อลูกได้ปรับความเข้าใจกัน แม้ว่าพ่อลูกจะไม่ได้เกลียดชังกันแล้ว แต่ความขัดแย้งความแตกต่างทางความคิดก็ยังคงอยู่ และเป็นคนละเรื่องกันกับความสัมพันธ์แบบพ่อลูก และเขายังได้พบผู้หญิงอีกคนหนึ่ง ชิวเหวิน หญิงผู้แข็งแกร่งสง่างามแต่เรียบง่าย ที่รักษาอาการเจ็บป่วยให้ผู้คนอยู่กลางดงดอย

จางซือหยวนใช้ชีวิตแบบตาเฒ่าจางคนธรรมดาสามัญที่ไม่มีอะไรเลย ใช้แรงงานปลูกผัก เป็นเพื่อนเป็นพี่น้องอยู่ท่ามกลางชาวบ้านชาวดอยผู้ต่ำต้อยอยู่ 6 ปี แล้วเช้าวันหนึ่งก็มีรถจี๊ปมาจอดที่หน้าบ้านพร้อมจดหมายจากพรรคเรียกให้เขาไปรายงานตัว จากตาเฒ่าจางที่กำลังเด็ดต้นกุยช่ายเพื่อเตรียมอาหารให้ลูกชาย เขาถูกรับตัวกลับไปดำรงตำแหน่งรองเลขาธิการคณะกรรมการพรรคประจำมณฑล หลังจาก"แก๊งสี่คน"ถูกจัดการแล้ว และได้ย้ายไปปักกิ่ง ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีช่วยว่าการของกระทรวงหนึ่งในคณะรัฐมนตรีจีน เขากลับมาทำงานหนักเพื่อประเทศอีกครั้ง หลังจากนั้น 4 ปีเขาได้เดินทางกลับไปที่ดอยสูงอีกครั้งอย่างเป็นการส่วนตัว ระหว่างการเดินทางที่ไม่สะดวกเขาก็ได้ทบทวนความรู้สึกของตัวเอง แม้ว่าจุดประสงค์ของการเดินทางมาครั้งนี้เพื่อขอให้ชิวเหวินไปอยู่กับเขาที่ปักกิ่งจะได้รับการปฏิเสธ แต่จางซือหยวนก็ได้กลับมา"ใช้แรงงาน เพื่อแก้ไขโลกทัศน์ ชำระจิตใจเสียใหม่"

นิยายเรื่องนี้พยายามแสดงให้เห็นว่า การเปลี่ยนแปลงและสร้างสรรค์สิ่งที่ดีงามให้สังคม ไม่อาจดำเนินได้ด้วยอุดมคติ หลักการทฤษฎีทางการเมืองเท่านั้น แต่ต้องมีความเข้าใจอย่างรอบด้าน ทั้งเข้าใจตนเองและเข้าใจสังคม แม้ว่าบริบทของเรื่องจะเป็นสังคมคอมมิวนิสต์แต่วงจรอำนาจก็ไม่แตกต่างอะไรกับบ้านเมืองของเรา ไม่เฉพาะผู้บริหาร หรือนักการเมือง แต่อยากให้ทุกคนที่มีโอกาสได้เกี่ยวข้องกับ "อำนาจ" ได้เรียนรู้จากประสบการณ์ของจางซือหยวน มีหลายประโยคที่น่าสนใจ เช่น

"ความเสมอภาคเป็นภาพเพ้อฝันที่ไม่สอดคล้องกับสภาพความเป็นจริงแต่ไหนแต่ไรมา"

"ไม่เป็นข้าราชการ จึงรู้ใจประชาชน ถ้าไม่มีความเสมอภาค ก็ไม่มีมิตรภาพ"

"อย่าลืมพวกเรา แค่นี้เองที่ประชาชนต้องการจากเขา"

การดำเนินเรื่องไม่ได้เรียงตามลำดับเวลา อีกทั้งเป็นเรื่องในบริบทที่ต้องอาศัยความเข้าใจในประวัติศาสตร์จีนพอสมควร สำนวนภาษาก็ไม่ใช่ที่เราคุ้นเคยนัก ในตอนแรกที่อ่านจะมึนมาก จนไม่แน่ใจว่าจะอ่านจบหรือเปล่า อาจจะเหมือนจางซือหยวนที่ตอนแรกที่ยังไม่เข้าใจตัวเองไม่เข้าใจสังคม แต่เมื่อเขาเข้าใจแล้ว ความเครียด ความหนักหน่วง ก็เหมือนจะเบาบางลง ใจก็เบา จนมีอิสระเหมือนจะติดปีกโบยบินได้เหมือนผีเสื้อ เหมือนกับเราค่อยๆ เข้าใจโลกไปพร้อมๆ กับจางซือหยวน

มีจุดหนึ่งที่ในสำนวนการแปลที่สะดุดและขออนุญาติตั้งข้อสังเกตไว้นะคะ
หน้า 123 ...ถึงแม้ว่าเธอจะมีผ้าก๊อซปิดปากอยู่ แต่ก็ดูเหมือนกับว่า จางซือหยวนได้เห็นมุมปากที่แย้มยิ้มของหมอชิวเหวิน...
คิดว่าผ้าก๊อซในที่นี้น่าจะหมายถึงผ้าปิดปากของคุณหมอนะคะ

หนังสือเล่มนี้ใช้ตอบโจทย์ WWR ข้อ 20-5.[piccy] อ่านหนังสือรวม 3 เล่ม จากคนละประเทศ นับจากสัญชาติคนแต่ง จะเป็นฉบับแปลหรือไม่แปลก็ได้

โดยอ่านร่วมกับกับหนังสือ ผีเสื้อกับหิ่งห้อย ของ ประภัสสร เสวิกุล

และ

ชุดประดาน้ำและผีเสื้อ ของ ฌอง-โดมินิก โบบี้ ชาวฝรั่งเศส แปลโดย วัลยา วิวัฒน์ศร

ได้เลือกหนังสือที่มีคำว่า ผีเสื้อ 3 สัญชาติ สำหรับคำว่าผีเสื้อในเรื่อง ผีเสื้อจากประเทศจีนนี้ น่าจะหมายถึง ความอิสระ ต้องขออภัยไว้ก่อนเพราะอาจเข้าใจไม่ถูกต้อง แต่โดยส่วนตัวคิดว่า ผีเสื้อในเรื่องนี้เป็นสัญลักษณ์แทนความอิสระที่จะโบยบิน โดยเฉพาะเมื่อเทียบกับหนอนผีเสื้อที่คอยกัดกินใบหม่อน แม้เมื่อตอนที่มีอำนาจหน้าที่มากมาย แต่เลขาฯจางก็เป็นเพียงหนอนผีเสื้อที่ทำงานทั้งวันยุ่ง เหมือนหนอนผีเสื้อที่กัดกินใบหม่อนโดยไม่สนใจสิ่งใดๆ ทั้งสิ้น แต่เมื่อได้คิดได้พิจารณาจนเข้าใจตัวเอง เข้าใจผู้อื่น เข้าใจสังคม เขาก็เหมือนผีเสื้อที่หลุดออกจากเปลือกที่ห่อหุ้มและพร้อมจะบินอย่างอิสระ

Create Date : 30 พฤศจิกายน 2552 Last Update : 1 ธันวาคม 2552 11:14:26 น. Counter : 2298 Pageviews.		1 comments
Share Tweet