โรคหลอดเลือดสมองเป็นปัญหาใหญ่ทางสาธารณสุข มีอัตราการเสียชีวิต เป็นอันดับที่ 3 รองจากโรคมะเร็งและโรคหัวใจ และคาดว่าในปี พ.ศ. 2559 จะมีผู้สูงอายุที่ป่วยจากโรคหลอดเลือดสมองหรืออัมพาต อัมพฤกษ์  995 คนต่อประชากร  100,000 คน  โดยทุก 2 นาที มีคนเป็นอัมพาต 1 ราย และทุก ๆ 6 วินาที จะมีผู้ป่วยที่เป็นอัมพาตเสียชีวิต 1 คน

“สมองเป็นอวัยวะที่สำคัญที่สุด เนื่องจากทำหน้าที่ควบคุมการทำงานส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ในสมองจะประกอบด้วยหลอดเลือดที่เป็นเส้นเลือดใหญ่และเส้นเลือดฝอย หากเส้นเลือดเหล่านั้นตีบ ตันหรือแตก ก็จะส่งผลให้ร่างกายป่วยทันที หากมาพบแพทย์ไม่ทันอาจจะทำให้เสียชีวิตได้ ซึ่งสาเหตุหลักที่ทำให้เสียชีวิตคือการเพิกเฉยต่ออาการหรือสัญญาณเตือนของร่างกาย เช่น ตาพร่ามัว ชาครึ่งซีก ปากเบี้ยว แขนขาอ่อนแรง พูดลำบาก ซึ่งอาการเหล่านี้จะเกิดขึ้นในระยะเวลาสั้น ๆ ทำให้คนส่วนมากปล่อยหรือมองข้ามไป”

ไม่ควรเพิกเฉยหากมีอาการในข้อหนึ่งข้อใดดังต่อไปนี้ มีอาการชาหรืออ่อนแรงของแขนขาหรือใบหน้าข้างใดข้างหนึ่ง ตาข้างใดข้างหนึ่งมัวหรือมองไม่เห็น พูดลำบาก พูดไม่ได้ หรือไม่เข้าใจคำพูด ปวดศีรษะอย่างรุนแรงโดยไม่มีสาเหตุชัดเจน มีอาการมึนงง หรือเดินไม่มั่นคง เสียศูนย์ ควรรีบพบแพทย์ทันที เพราะอาการเหล่านี้ล้วนเป็นอาการของโรคหลอดเลือดสมองทั้งสิ้น

สำหรับการรักษาให้ได้ผลดีขึ้นอยู่กับ เวลา โดยควรไปพบแพทย์ให้เร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้ เพราะยิ่งรักษาเร็วมากเท่าไรจะยิ่งมีโอกาสหายเป็นปกติได้มาก และผลแทรกซ้อนต่ำ  นอกจากนี้ความพร้อมของเทคโนโลยีในการรักษา โดยใช้อุปกรณ์หรือเทคนิคที่เหมาะสมและยาที่มีประสิทธิภาพ ตลอดจนแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเป็นปัจจัยที่สำคัญของผลการรักษาด้วยเช่นกัน

เรื่องการดูแลมีความสำคัญมากในการป้องกันไม่ให้เกิดอัมพฤกษ์อัมพาต โดยโรคนี้สามารถป้องกันได้ถึงร้อยละ 80  มีข้อปฏิบัติ คือ การรักษาและควบคุมปัจจัยเสี่ยง ได้แก่ ความดันโลหิตสูง  เบาหวาน  การงดสูบบุหรี่  การป้องกันการกลับเป็นซ้ำด้วยการใช้ยาต้านเกล็ดเลือด หรือยาป้องกันการแข็งตัวของเลือด การลดอาหารไขมัน โดยเฉพาะไขมันอิ่มตัว อาหารเค็ม กินผักและผลไม้ให้มาก   จำกัดการดื่มสุรา เบียร์  รักษาน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ และที่สำคัญ ออกกำลังกายให้สม่ำเสมอ ดังคำกล่าว “อัมพฤกษ์ อัมพาต ตระหนักลดเสี่ยง เลี่ยงได้”

ที่มา : รศ.นพ.ยงชัย นิละนนท์ ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล