|
ศาสตร์นิพนธ์ของ "ซุนวู" พิชัยสงคราม บทที่9-10
บทที่9
การเดินทัพ
ซุนวูกล่าวว่า:
อันการบัญชากทัพและการวินิจฉัยศัตรูนั้น ข้ามภูเขา พึงอิงหุบเขา ตั้งทัพบนที่สูงและหันหน้าด้านที่มีแดด หากศัตรูตั้งทัพบนที่สูง พึงอย่าได้ขึ้นตี นี่คือการตั้งทัพเขตเขาสูง
ข้ามแม่น้ำแล้วพึงผละให้ห่าง หากศัตรูข้ามแม่น้ำ พึงอย่าปะทะกลางน้ำ ครั้นศัตรูข้ามแม่น้ำแล้วครึ่งทัพ พึงเข้าโจมตีเพราะได้เปรียบ หากมิหมายมั่นสัประยุทธ์กับศัตรู พึงตั้งทัพบนที่สูง หันหน้าสู่ด้านที่มีแดด พึงอย่าตั้งทัพใต้ทางน้ำ นี่คือการบัญชาทัพเขตใกล้แม่น้ำ
ข้ามหนองบึงและโคลนเลนแล้วพึงเร่งรุดและอย่ารั้งรอ หากต้องสัประยุทธ์ในหนองบึงและโคลนเลนแล้ว พึงอิงพงหญ้าและพงไม้ นี่คือการัญชาทัพเขตหนองบึงและโคลนเลน
บนที่ราบ พึงตั้งทัพ ณ ที่ที่เคลื่อนทัพได้ง่าย ปีกขวาอิงที่สูง ด้านหน้าหันสู่ที่อันตราย ด้านหลังหันสู่ที่ปลอดภัย นี่คือการบัญชาทัพเขตที่ราบ
การบัญชาทัพที่รูปการเหล่านี้ทำให้กองทัพได้เปรียบอันยังผลให้ "หวงตี้ฮ่องเต้" ทรงบัญชาเพื่อพิชิตประมุขแคว้นอื่นทั้งสี่ทิศ
อันกองทัพชมชองที่สูง ชิงชังที่ต่ำ ยกย่องด้านมีแดดจ้า รังเกียจด้านมีร่มเงา เนื่องจากช่วยให้สุขภาพแข็งแรง ชัยภูมิมันคงสมบูรณ์ ไพร่พลมิเจ็บป่วย ปัจจัยเหล่านี้ชี้บอกชัยชนะ
ภูมิประเทศเป็นเนินเขาเนินดิน ต้องตั้งทัพหันหน้าสู่ด้านมีแดด ด้านหลังอิงเนินเขาเนินดิน นี่คือข้อได้เปรียบของกองทัพ พึงใช้ยุทธภูมิเข้าช่วย
ครั้นฝนตกต้นน้ำ แล้วไหลสู่จุดที่ต้องเดินทัพข้ามพึงรอให้น้ำนิ่ง
ภูมิประเทศเป็นหุบเหวที่มิอาจเดินทัพผ่านได้ ก้นกระทะ ขุนเขาโอบล้อม ป่ารกชัฏ ปลักโคลนเลน กำแพงหุบผา พึงหลีกเร้นให้พ้นโดยพลัน พึงอย่างได้กล้ำกรายเข้าใกล้ ครั้นออกห่างพึงชักศัตรูให้เข้าใกล้ ครั้นเผชิญหน้าศัตรู พึงให้ศัตรูหันหลังอิงภูมิประเทศเหล่านั้น ครั้นกองทัพถูกขนาบโดยที่สูง โคลนเลน พงอ้อพงกก ป่าพงดงทึบ หรือพื้นที่มีพุ่มไม้แน่นหนา พึงต้องตรวจค้นละเอียดถี่ถ้วน สำแดงว่า ภูมิประเทศเหล่านี้มักเป็นที่ซุ่มซ่อนสอดแนม หากศัตรูอยู่ใกล้และเงียบสงัด สำแดงว่า ศัตรูยึดครองที่มั่นธรรมชาติ
หากศัตรูอยู่ไกลและท้ารบ สำแดงว่า ศัตรูต้องการให้เคลื่อนทัพบุก หากศัตรูตั้งทัพบนที่ราบโล่ง สำแดงว่า ศัตรูได้เปรียบ
หากแมกไม้สั่นไหว สำแดงว่า ศัตรูกำลังเคลื่อนทัพบุกเข้ามา
หากมีกอหญ้าสูงรก สำแดงว่า ศัตรูสร้างความเคลือบแคลง
หากนกกาผกผิน สำแดงว่า ศัตรูดักซุ่มโจมตี
หากส่ำสัตว์แตกตื่น สำแดงว่า ศัตรูกำลังเตรียมโจมตี
หากฝุ่นคลุ้งเป็นลำสูงปลายเรียว สำแดงว่า รถศึกของศัตรูกำลังมา
หากฝุ่นคลุ้งต่ำแผ่กว้าง สำแดงว่า ทหารราบของศัตรูกำลังเคลื่อนพลมา
หากฝุ่นคลุ้งกระจายเป็นหย่อมๆ สำแดงว่า ศัตรูกำลังตัดฟืน
หากฝุ่นคลุ้งเบาบาง สำแดงว่า ศัตรูกำลังตั้งค่าย
หากศัตรูเจรจานอบน้อม แต่เตรียมพร้อมการสงคราม สำแดงว่า ศัตรูเตรียมบุก
หากศัตรูเจรจาแข็งกร้าวและทำทีบุก สำแดงว่า ศัตรูเตรียมถอย
หากศัตรูเจรจาความเชิงขออภัย สำแดงว่า ศัตรูต้องการพักผ่อนถนอมกำลัง
หากรถศึกเบานำหน้าและเคลื่อนออกทางปีกขวา สำแดงว่า ศัตรูเตรียมสัประยุทธ์
หากศัตรูเจรจาสัติภาพโดยไม่มีสนธิสัญญา สำแดงว่า ศัตรูกำลังหยั่งคาดการณ์
หากศัตรูแปรขบวนรวดเร็ว สำแดงว่า ศัตรูกำลังรอทหารกองหนุนเสริมกำลังรบ
หากศัตรูกึ่งบุกกึ่งถอย สำแดงว่า ศัตรูกำลังลวงล่อ
หากไพร่พลศัตรูใช้อาวุธยันกาย สำแดงว่า พวกเขาหิวโหย
หากไพร่พลศัตรูตักน้ำรีบดื่ม สำแดงว่า พวกเขากระหาย
หากไพรพลได้เปรียบแต่ไม่บุก สำแดงว่า พวกเขาอ่อนล้า
หากนกกาจับกลุ่ม สำแดงว่า ค่ายร้าง
หากไพร่พลศัตรูร้องโอดโอยยามค่ำคืน สำแดงว่า พวกเขาหวาดกลัว
หากกองทัพระส่ำระสาย สำแดงว่า แม่ทัพอ่อนแอ
หากธงรบธงสัญญาณโอนเอน สำแดงว่า ศัตรูโกลาหลปั่นป่วน
หากขุนพลศัตรูฉุ่นเฉียว สำแดงว่า สิ้นแรง
หากไพร่พลฆ่าม้าศึกเป็นอาหาร ทิ้งขว้างเครื่องครัวมิกลับเข้าค่าย สำแดงว่า สิ้นหวัง
หากไพร่พลศัตรูจับกลุ่มสุมหัวนินทา สำแดงว่า สิ้นศรัทธาแม่ทัพ
หากศัตรูตบรางวัลพร่ำเพรื่อ สำแดงว่า สิ้นท่า
หากศัตรูลงโทษซ้ำซาก สำแดงว่า สิ้นคิด
หากแม่ทัพศัตรูที่ตอนแรกกร้าว ตอนหลังกลัวไพร่พล สำแดงว่า สิ้นฤทธิ์
หากศัตรูมาเยี่ยมคารวะ สำแดงว่า ศัตรูต้องการสงบศึก
หากกองทัพของศัตรูประจันหน้าอย่างเดือดดาล แต่ทว่ามิบุกทั้งมิถอยกลับ พึงตรวจสอบให้ถี่ถ้วน
ในการสงครามไพร่พลมากใช่ว่าจะได้เปรียบ พึงอย่าบุกโดยผลีผลาม พึงรวบรวมไพร่พลให้เพียงพอ หยั่งคาดการณ์ศัตรูให้แม่นยำและมีมวลชนสนับสนุนอย่างเหนียวแน่น ผู้ขาดการวางแผนยุทธศาสตร์และประเมินศัตรูต่ำจักถูกจับเป็นเชลย
ไพร่พลมิทันจงรักภักดี ก็ด่วนลงโทษ ไพร่พลจักกระด้างกระเดื่อง หากไพร่พลกระด้างกระเดื่องก็บัญชายาก ครั้นไพร่พลมีความจงรักภักดีแล้ว มิลงโทษ ก็มิอาจบัญชาให้ออกรบได้
เช่นนั้น บัญชาด้วยความเมตตากรุณา สร้างเอกภาพด้วยวินัย จึ่งได้ชื่อว่าชัยชนะโดยแท้
หากไพร่พลถูกฝึกให้ฟังคำบัญชาเป็นนิจ ไพร่พลจักเชื่อฟัง
หากไพร่พลมิถูกฝึกฟังคำบัญชาเป็นนิจ ไพรพลจักไม่เชื่อฟัง
หากคำบัญชาได้รับการปฏิบัติตามเป็นนิจ ไพร่พลย่อมมีเอกจิตกับแม่ทัพ
จบบทที่9
บทที่10
ภูมิประเทศ
ซุนวูกล่าวว่า:
อันภูมิประเทศทั้งหลาย มีลักษณะดังนี้
หนึ่ง ภูมิประเทศโล่งโปร่ง
หนึ่ง ภูมิประเทศกับดัก
หนึ่ง ภูมิประเทศยัน
หนึ่ง ภูมิประเทศแคบ
หนึ่ง ภูมิประเทศคับขัน (สูงชัน) และ
หนึ่ง ภูมิประเทศไกล
หากเราเข้าไปได้ ศัตรูก็เข้าไปได้ เรียกว่า ภูมิประเทศโล่งโปร่ง อันภูมิประเทศโล่งโปร่งนั้น พึงยึดครองด้านที่สูงและมีแดด ทั้งเส้นทางส่งกำลังบำรุงที่สะดวกครั้งสัประยุทธ์ก็ได้เปรียบ
หากเราเข้าไปง่ายแต่ถอยกลับยาก เรียกว่า ภูมิประเทศกับดัก อันภูมิประเทศกับดักนั้น หากศัตรูมิเตรียมพร้อม พึงบุกแล้วจักพิชิตชัยชนะ หากศัตรูเตรียมพร้อม ครั้นบุกก็มิได้รับชัย ทั้งถอยกลับก็ลำบากนับเป็นภาวะเสียเปรียบ
หากเราเคลื่อนผลมิได้เปรียบ และศัตรูเคลื่อนพลก็มิได้เปรียบเรียกว่า ภูมิประเทศยัน แม้นศัตรูสำแดงว่าเราได้เปรียบ ก็อย่าได้บุกพึงถอย เข้าโจมตีเมื่อศัตรูเคลื่อนพลไล่ตามมาแล้วครึ่งหนึ่งย่อมได้เปรียบ
อันภูมิประเทศแคบ เราต้องยึดครองก่อน เตรียมพร้อมและรอคอยศัตรู หากศัตรูยึดครองพื้อนที่ได้ก่อน และเตรียมพร้อม อย่าได้โจมตี หากศัตรูมิได้เตรียมพร้อม พึงเข้าโจมตี
อันภูมิประเทศคับขัน หากเรายึดครองพื้นที่ได้ก่อน พึงเข้ายึดครองด้านที่สูงและมีแสงแดด แล้วรอคอยศัตรูหากศัตรูยึดครองได้ก่อน พึงถอยทัพอย่าได้โจมตี
อันภูมิประเทศกว้าง หากกำลังพลทัดเทียมกันยากต่อการสัประยุทธ์ แม้นสัประยุทธ์ก็มิได้เปรียบ
วิถีแห่งภูมิประเทศมีอยู่หกประการ เป็นหน้าที่ของแม่ทักจักไม่ใคร่ครวญมิได้
ในการสงคราม มีสภาวะ
การหนีตาย
การแข็งข้อ
ความเสื่อมโทรม
ความล่มสลาย
ความไร้ระเบียบ
ความทรุดล้ม
สภาวะทั้งหกนี้ หาใช้ฟ้าดินลิขิตให้อุบัติขึ้นไม่ ล้วนเป็นความผิดพลาดของแม่ทัพโดยแท้
หากกำลังทัดเที่ยมกัน เอาหนึ่งโจมตีสิบ เรียกว่า สภาวะการหนีตาย
หากไพร่พลเข้มแข็ง แต่ขุนพลอ่อนแอ เรียกว่า สภาวะแข็งข้อ
หากขุนพลเข้มแข็ง แต่ไพรพลอ่อนแอ เรียกว่า สภาวะเสื่อมโทรม
หากขุนพลเดือดดาลและแข็งข้อ ออกสัประยุทธ์กับศัตรูด้วยความเดือดดาลโดยพลการ ทั้งแม่ทัพมิรู้ความสามารถของขุนพล เรียกว่า สภาวะล่มสลาย
หากแม่ทัพอ่อนแอและขาดวินัย คำบัญชามิแจ่มชัด ขุนพลและไพรพลขาดวินัย และการจัดขบวนทัพสับสน เรียกว่า สภาวะไร้ระเบียบ
หากแม่ทัพมิอาจหยั่งคาดการณ์ศัตรู เอาน้อยสู้มาก เอาอ่อนสู้แข็ง แนวหน้ามิคัดสรร เรียกว่าสภาวะทรุดล้ม
เหล่านี้คือ วิถีแห่งความปราชัย เป็นหน้าที่ของแม่ทัพ จักไม่ใคร่ครวญมิได้
รูปลักษณ์ของภูมิประเทศเกื้อหนุนกองทัพ
หยั่งคาดการณ์ศัตรู สร้างเงื่อนไขสู่ชัยชนะ การคาดคะเนภยันตรายและระยะทาง
คือวิถีแห่งยอดแม่ทัพ
ผู้รู้ออกรบมีชัยแน่แท้
ผู้มิรู้ออกรบ ปราชัยแน่นอน
เช่นนั้น หากวิถีแห่งการสงครามชี้บอกถึงชัยชนะที่แน่นอนแม้ประมุขมิปรารถนาให้สัประยุทธ์ แม่ทัพก็พึงสัประยุทธ์ หากวิถีแห่งการสงครามชี้บอกความปราชัยที่แน่นอน แม้ประมุขปรารถนาให้สัประยุทธ์ แม่ทัพก็พึงมิสัประยุทธ์
เช่นนั้น แม่ทัพมิบุกเพื่อแสวงหาเกียรติยศ หรือมิถอยเพื่อหลีกเลี่ยงโทษทัณฑ์ มีแต่ใส่ใจในสวัสดิภาพของอาณาประชาราษฎร์ และผลประโยชน์ของประมุข ถือเป็นมิ่งขวัญของชาติ
แม่ทัพดูแลไพร่พลเสมอหนึ่งบุตรหลานแล้ว ไพร่พลย่อมร่วมบุกลงก้นเหวลึกสุด
แม่ทัพดูแลไพร่พลเสมอหนึ่งบุตรในไส้ของตนแล้ว ไพร่พลย่อมร่วมเป็นร่วมตาย
หากแม่ทัพเมตตาไพร่พล แต่มิอาจใช้ หรือรัก แต่มิอาจบัญชา มิเข้มงวด แต่มิอาจวางกฎระเบียบ ไพร่พลก็เป็นเสมอหนึ่งเด็กเสียคนและไร้ประโยชน์
หากรู้ว่าไพร่พลโจมตีได้ แต่ไม่รู้ว่าศัตรูมิอาจโจมตี ชนะครึ่งเดียว
หากรู้ว่าศัตรูถูกโจมตีได้ แต่ไม่รู่ว่าไพร่พลเรามิอาจโจมตี ชนะครึ่งเดียว
หากรู้ว่าศัตรูถูกโจมตีได้ รูว่าไพร่พลเราโจมตีได้ แต่มิรู้ภูมิประเทศในการสัประยุทธ์ ก็ชนะครึ่งเดียว
เช่นนั้น ผู้รู้วิธีการเคลื่อนทัพจึงไร้ข้อจำกัดเมื่อสัประยุทธ์
เช่นนั้น กล่าวได้ว่า หากรู้เขารู้เรา ชนะมิเสี่ยง หากรู้ฟ้ารู้ดิน ชนะมิสิ้น
จบบทที่10
| Create Date : 23 พฤษภาคม 2550 |
|
3 comments |
| Last Update : 23 พฤษภาคม 2550 21:59:30 น. |
| Counter : 736 Pageviews. |
|
 |
|
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 1 คน [
ถ้าค่อยแกะความหมายแล้วนำไปใช้ในชีวิตจริงได้ ....อย่างเทพ... หุหุหุ