หนังสือเล่มนี้เราซื้อมาในงานวันศิลป์ พีระศรี วันที่ 15 กันยายน แต่ไม่แน่ใจว่าปีที่เท่าไหร่ แต่หนังสือถูกจัดพิมพ์ขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2554 ในช่วงที่ครบรอบชาตกาล 119 ปีของท่าน

หนังสือเล่มนี้จัดพิมพ์โดยสำนักวิจัยศิลป์ พีระศรี ผู้ที่เป็นบรรณาธิการ คือ คุณวิจิตร อภิชาติเกรียงไกร โดยได้รวบรวมคำสอนของศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ทั้งในขณะสอนในชั้น ขณะตรวจผลงาน เป็นคำสอนหลายระดับ ทั้งนุ่มนวล ใจดี ขอร้อง บังคับ ดุด่าแบบเปรียบเปรย โดยทั้งหมดเต็มไปด้วยความรัก ความเมตตาต่อลูกศิษย์ทุก ๆ คน ท่านจึงเป็นที่รัก ที่ลูกศิษย์หลายคนรักท่านเหมือนพ่อ

ที่เรานำมาลงในบล็อกนี้ จะเป็นคำสอนบางส่วนที่อยู่ในหนังสือเล่มนี้ โดยลูกศิษย์ของท่านเป็นผู้เล่า

“พวกเธอต้องเรียนรู้ความเป็นมนุษย์ก่อน... แล้วจึงเรียนศิลปะ”
อาจารย์ศิลปได้กล่าวกับนักเรียนศิลปะเข้าเรียนที่ศิลปากรในวันแรก แม้ท่านมิได้อธิบายความเป็นมนุษย์ หากแต่พวกเราสามารถเรียนรู้ได้จากแนวทางการดำเนินชีวิต และการปฏิบัติตนของท่านที่เป็นไปอย่างสมถะเรียบง่าย
อนันต์ ปาณินท์ ผู้เล่า

“นายไม่อ่านหนังสือ นายจะรู้อะไร”
ท่านมีความปรารถนาดีต้องการให้คนอ่านหนังสือ หากใครไม่อ่านหนังสือท่านก็มักบ่นเป็นประจำ
อวบ สาณะเสน ผู้เล่า

“ถ้านายรักงานศิลปะ นายต้องทำงาน ๆ เงินไม่สำคัญ”
พอท่านพูดจบ ก็มีเพื่อนข้าพเจ้าแย้งสวนขึ้นมาทันทีว่า
“ถ้าไม่มีเงินแล้วจะอยู่ได้อย่างไรครับ”
ท่านก็ตอบว่า
“เงินมีความจำเป็นนาย แต่ไม่สำคัญนาย”
แล้วท่านก็พูดย้ำต่ออีกว่า
“นายต้องทำงาน ๆ ถ้านายคิดถึงเงินมากเกินไป มือเสียนาย”
พร้อมกับยกมือขวาขึ้นกางนิ้วทั้งห้านิ้ว
“แต่ถ้านายไม่ทำงาน พรุ่งนี้ก็สายไปแล้วนาย”
เสวต เทศน์ธรรม ผู้เล่า

“ทุกคนมีความงาม นายต้องค้นให้พบ... แม้แต่คนที่ขี้ริ้ว ขี้เหร่ที่สุด ก็อาจจะมีความงามที่แอบซ่อนอยู่ อาจจะเป็นนิ้วมือ นิ้วเท้า หรือฟัน หรือแม้แต่จิตใจที่งดงามก็ตาม นายต้องค้นให้พบ...”
ข้าพเจ้าจำได้ตราบจนกระทั่งทุกวันนี้ ข้าพเจ้าจึงมักมองเห็นคนอ้วนหรือผอมในความงามอีกรูปแบบหนึ่ง ซึ่งคนทั่วไปมักจะมองข้าม แต่ข้าพเจ้าเห็น... เห็นได้จากคำสอนของอาจารย์
จิรพันธ์ สุบรรณ ณ อยุธยา ผู้เล่า

ในขณะที่เพื่อนของเราคนหนึ่งเขียนอาร์ตเวิร์คอยู่ เป็นงานหากิน ท่านมาพบเข้า ท่านถามเพื่อนคนนั้นว่า
“เขาให้นายเท่าไหร่”
เพื่อนผู้นั้นตอบว่า
“ยี่สิบบาทครับ”
ท่านควักสตางค์ออกจากกระเป๋าแล้วยื่นให้ พูดว่า
“เอ้า เอาไปยี่สิบบาท แล้วเลิกทำ นายไปเขียนภาพต่อ”

…

“กินแต่เหล้า เมาหยำเป ไม่รู้จะมาเรียนศิลปะทำไม ทำไมไม่ไปตั้งโรงเหล้า”
อันคำสอนเหล่านี้ พวกเราไม่เคยนึกโกรธเคืองเลย ตรงกันข้ามกลับเอามาพูดเล่าสู่กันฟังด้วยความชื่นชม ดังลูก ๆ ของบิดาเอาคำด่าของบิดามาวิจารณ์ แล้วก็สรวลเสเฮฮาด้วยความชอบใจ
พลกฤษณ์ พลจันทร์ ผู้เล่า

ตอนที่เราจะมาสอนเทคโนที่โคราชฯ แกก็บอกว่า
“เธอต้องทำตัวให้ดี ๆ นะ เธอต้องทำตัวใหม่”
เราก็บอกว่า “ครับ ผมจะอ่านหนังสือมาก ๆ ผมจะเขียนรูป ผมจะศึกษาเพื่อไปสอนเด็ก”
อาจารย์บอกว่า
“ไม่ใช่ ๆ นายต้องเป็นคนดี”
แล้วแกก็นั่งทำท่าทางอธิบายให้เราเห็นว่า อย่าโวยวาย เพราะเราเป็นเด็กก็ติดจะชอบโวยวายใช้อารมณ์เป็นส่วนใหญ่ อาจารย์บอกว่าอย่าใช้อารมณ์
ทวี รัชนีกร ผู้เล่า

“ฉันไม่ได้คิดถึงอดีตและอนาคต แต่ฉันจะทำปัจจุบันให้ดีที่สุด
เพราะเดี๋ยวออกไปนี่อาจจะถูกรถทับตายก็ได้”
นิพนธ์ ผลิตะโกมล ผู้เล่า