พื้นฐานการปรับปรุงพันธุ์พืช (ตอนที่ 4 และ 5)
สงสัยมั้ยครับว่าทำไมตอนที่ 4 กับตอนที่ 5 ทำไมถูกรวบมาอยู่ที่ blog เดียวกัน ความจริงไม่มีอะไรหรอก อยากเขียนให้ได้รวมสัก 7 ตอน
ความยุ่งยากที่เป็นปัจจัยให้การปรับปรุงพันธุ์พืชผสมข้ามจะประสบความสำเร็จ นอกเหนือจากสิ่งแวดล้อมแล้ว ความแปรปรวนทางพันธุกรรมก็มีความสำคัญมากๆ นักผสมกล้วยไม้คงทราบดีแล้วว่า โดยปกติกล้วยไม้ในธรรมชาติมีโอกาสผสมข้ามต้นได้มากกว่าการผสมตัวเอง แต่ก็ไม่ได้หมายความว่ามันจะไม่มีโอกาสผสมตัวเองได้เลย นอกจากการผสมข้ามภายในชนิดเดียวกัน ก็ยังมีโอกาสผสมกันในหมู่ (Section) ผสมข้ามหมู่ หรือแม้กระทั่งผสมข้ามสกุลไปเลย (ความเข้ากันได้ของเกสรตัวผู้และตัวเมียจะลดลงตามลำดับ) นั่นหมายความว่าการผสมข้ามต้นกับพืชชนิดเดียวกัน (Species) ย่อมมีโอกาสสำเร็จมากกว่าการผสมข้ามสกุล (Genus)
เซียนกล้วยไม้ที่ช่ำชองกับการคัดเลือกพ่อแม่พันธุ์จะรู้ดีว่าเมื่อนำลักษณะดีเด่นของพ่อแม่มาเข้ากันแล้ว โอกาสที่จะถ่ายทอดลงสู่รุ่นลูกมีโอกาสสำเร็จได้ระดับหนึ่ง แม้แต่ลูกที่เกิดจากเมล็ดที่มาจากฝักเดียวกันก็ยังมีความแปรปรวน ไม่ได้เหมือนกันทุกต้น ด้วยหลักการเช่นเดียวกับการปรับปรุงพันธุ์พืชผสมตัวเอง หลังจากผสมได้กล้วยไม้ในรุ่นลูกชั่วที่ 1 แล้วจำเป็นต้องบังคับให้เกิดการผสมตัวเองให้เกิดซ้ำรุ่นให้มากที่สุด จนในที่สุดกล้วยไม้พันธุ์ใหม่นี้จะเริ่มเข้าสู่ความเสถียรมากขึ้น นั่นคือลูกในชั่วรุ่นหลังๆ จะมีความสม่ำเสมอในลักษณะปรากฎ (Phynotypic homogenous) มากขึ้น
สำหรับวิธีการคัดเลือกหากถามจากปรมาจารย์ทางด้านปรับปรุงพันธุ์จะพบว่ามีเทคนิคมากมาย มากเสียจนถึงขนาดจำไม่ไหว ผมจึงขอตั้งทฤษฎีเองบ้างเผื่อจะดังกับเขาบ้าง เมื่อคืนนอนคิดชื่อก่อนจะตกลงใจเรียกว่า "การคัดเลือกแบบความใฝ่ฝันอันสูงสุด" ครับ เริ่มจากการตั้งความต้องการที่สุดของเราเสียก่อน เช่นผมจะผสมรองเท้านารีเหลืองปราจีน (Paphiopedilum concolor) กับรองเท้านารีขาวสตูล (Paphiopedilum niveum) ผมอยากได้ลูกของคู่ผสมคู่นี้มีลักษณะ 1) ออกดอกง่ายเหมือนรองเท้านารีเหลืองปราจีน 2) ช่อดอกยาวเหมือนขาวสตูล 3) อยากได้สีค่อนไปทางขาวของสตูล 4) ฟอร์มกลมเหมือนขาวสตูลที่ผมมี 5) แตกกอเร็วเหมือนเหลืองปราจีน 6) อยากได้จำนวนดอกต่อช่อมากๆ สัก 3 ดอกเหมือนเหลืองปราจีน
เมื่อความอยากโน่นอยากนี่ชักมีเพิ่มขึ้น ผมคงต้องตัดใจเลือกความต้องการที่มากที่สุดเรียงตามลำดับ เพราะหากต้องการต้นที่มีลักษณะที่ตรงใจต้องการมากมายขนาดนี้ ผมอาจต้องวานลูกให้ช่วยผสมต่อ ส่วนผมซี้ม่องอำลาโลกไปก่อน งั้นผมเลือกข้อ 2 กับ 3 เป็นความฝันของผมแล้วกันครับ
เมื่อผสมได้ลูก F1 ผมจะคัดเลือกต้นที่ช่อดอกยาวและสีดอกค่อนไปทางขาวไว้ ส่วนที่เหลือผมจะคัดทิ้งอย่าเสียดาย ในชุดแรกอาจคัดได้ลักษณะที่ว่าสัก 10 ต้น ผมจะคัดเอาดีที่สุด 5 ต้นมาผสมตัวเองเพื่อให้ได้ F2 ในรุ่น F2 ลูกรุ่นนี้ที่ได้จะมีแบบฟอร์มกลมๆ หรือแตกกอเร็วตามที่ต้องการก็อย่าใจอ่อน ขอให้คัดทิ้งเช่นเดิม ท่องไว้ในใจอย่างเดียวว่าชอบก้านยาวและชอบขาวหมวย คัดเอาต้นที่ดีที่สุดไว้เช่นเดิม จากนั้นผสมให้ได้ F3 ลูกรุ่นนี้ชักเริ่มเขาเค้า จำนวนต้นที่มีก้านยาวและสีค่อนไปทางขาวตามต้องการชักจะมากขึ้น คราวนี้ผสมจะผสมแบบไขว้ คือเอาต้น 1 ผสมกลับพ่อแม่กับต้นที่ 2 เพื่อให้ได้ฝักในรุ่น F4 จำนวน 2 ฝัก การคัดเลือกในลูกรุ่น F4 จะเริ่มทำความลำบากใจขึ้นอีกครั้ง เมื่อเกิดความสับสนโปรดอย่าลืมคาถาชอบก้านยาวชอบขาวปิ๊ง คัดแล้วนำมาผสมตัวเองในรุ่น F5 F6 และ F7 ในรุ่นหลังๆ นี้จำนวนต้นในลักษณะที่ต้องการจะเพิ่มขึ้น
สำรับการปรับปรุงพันธุ์พืชไร่ผสมข้ามมีเทคนิคที่นิยมใช้อื่นๆ เช่น การทดสอบในแปลง Progenies เพื่อคัดแบบ Mass selection ถ้าเป็นข้าวโพดมักใช้วิธี Ear to row บางพืชก็นิยมใช้วิธีคัดเลือกแบบซ้ำรอบ (Recurrent) และยังเหลือวิธีอีก 108 ที่ใช้สำหรับเป็นระบบการคัดเลือก มากเสียจนจำไม่ไหว (ความจริงจำไม่ได้)
ตัวอย่างลูกผสมที่เกิดจากเมล็ดระหว่างเหลืองจันท์กับตอติเล
ตัวอย่างเหลืองจันท์พันธุ์แท้ (ซ้าย) และตอติเลพันธุ์แท้ (ขวา)
Create Date : 06 พฤศจิกายน 2550 |
|
7 comments |
Last Update : 19 สิงหาคม 2551 13:49:06 น. |
Counter : 1936 Pageviews. |
|
|
|