BlogGang.com : : น้าโหด : TIB

TIB

การขยายพันธุ์พืชในห้องปฏิบัติการโดยให้ได้ต้นพืชที่มีความสม่ำเสมอในมีปริมาณมากๆ (Mass scale micro-propagation) นอกจากต้นทุนด้านการลงทุนซื้อหาอุปกรณ์ที่มีมูลค่าสูงแล้ว ค่าใช้จ่ายที่เป็นต้นทุนด้านการปฏิบัติการ (Operational cost) แลปยังต้องแบกรับภาระค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวกับค่าแรงงานคิดเป็นร้อยละ 65-85 ของต้นทุนปฏิบัติการทั้งหมด การนำเอาเทคโนโลยี Temporary Immersion Bioreactor (TIB) เข้ามาช่วยในการขยายพันธุ์พืชนั้นจึงเป็นวิวัฒนาการใหม่ที่น่าสนใจ เพราะ

ก. ต้นพืชที่ขยายจากวิธี TIB มีความสม่ำเสมอกว่าการ cutting ด้วยฝีมือมนุษย์
ข. TIB จะประยุกต์การใช้อาหารเหลวในการเพาะเลี้ยง ทำให้ประหยัดเนื้อที่ใช้สอยลงไปได้มาก ลองนึกภาพตามดูก็ได้ครับว่าถ้าเราใช้อาหารวุ้นในการเพาะเลี้ยง เราก็สามารถปลูกได้เพียงเฉพาะส่วนของผิววุ้น แต่หากเราเลี้ยงต้นพืชในโหลที่เต็มไปด้วยน้ำ เราจะได้ปริมาณต้นพืชมากกว่าในพื้นที่ที่จำกัด
ค. ประหยัดค่าแรงงาน ดังที่กล่าวมาแล้วว่าการเลี้ยงในอาหารแข็งหรือในอาหารแบบวุ้น จะมีค่าใช้จ่ายค่าแรงงานในการเปลี่ยนอาหาร (Subculture) เมื่อครบตามวาระ กว่าต้นพืชจะโตพอที่จะออกขวด อาจต้องมีการถ่ายขวดอาหารอย่างน้อยๆ ก็ 2-3 ครั้ง การใช้เทคนิค Liquid culture การเปลี่ยนอาหารก็จะทำได้ง่ายมาก แค่ไขก๊อกปล่อยอาหารเหลวทางสายยาง และปล่อยอาหารใหม่เข้าไปก็เป็นอันเสร็จพิธี พืชที่มีรายงานความสำเร็จในการขยายพันธุ์ด้วยวิธีเช่น กล้วย สับปะรด มันฝรั่ง อ้อย หน้าวัว เฟินบอสตัน กล้วยไม้ สน พืชยืนต้นในป่าไม้ บีโกเนีย แครอท

เทคนิค TIB จึงดูมีความเป็นไปได้มากกว่าหากผู้ปลูกเลี้ยงมือใหม่มีความต้องการขยายพันธุ์พืชด้วยตัวเองที่บ้าน เพราะใช้อุปกรณ์ที่ลงทุนไม่มากนัก ส่วนอาหารเลี้ยง เขามีขายเป็นซองสำเร็จรูป เพราะพืชแต่ละชนิดแต่ละช่วงอายุต้องการสูตรอาหารต่างกัน ขอข้ามเรื่องสูตรอาหารไปเลยนะครับ หากจะทำเองที่บ้านแนะนำว่าควรเริ่มจากการเพาะเมล็ดพืชที่งอกยากให้ชำนาญก่อน (เช่นกล้วยไม้ อ้อย สับปะรด มันสำปะหลัง) ส่วนการใช้เนื้อเยื่อเจริญที่ไม่ได้มาจากเซลเพศ (Somatic tissue culture) นั้นมีความซับซ้อนกว่า รอไว้ให้เซียนก่อนแล้วค่อยว่ากันอีกทีครับ

การใช้เทคนิค TIB จำเป็นต้องมีเครื่องมือที่ประสิทธิภาพสูง พร้อมกับต้องมีความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับพืชที่ต้องการขยายพันธุ์ในด้าน
ก. นิเวศวิทยา ต้องทราบสภาพแวดล้อมในธรรมชาติที่มีผลต่อการเจริญเติบโตของพืชชนิดนั้น เช่นธาตุอาหาร ช่วงและคุณภาพแสงที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของพืช
ข. สรีรวิทยาการผลิตพืช เช่นระบบราก ระบบลำเลียง การสังเคราะห์แสง การพัฒนาของเซลเจริญ การสุกแก่ การพักตัว เป็นต้น

มีผลการทดลองทางวิชาการหลายชิ้นที่ศึกษาความสัมพันธ์ของก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ต่อการกระตุ้นการเจริญเติบโตของพืช เพราะต้องไม่ลืมว่าพืชต้องใช้เจ้าคาร์บอนไดออกไซด์เป็นหนึ่งในวัตถุดิบในการสังเคราะห์แสง บนช่องว่างของโหลเพาะแบบ TIB จึงมีการปล่อยเอาคาร์บอนไดออกไซด์เข้าไปช่วยให้พืชใช้สำหรับการสังเคราะห์แสงด้วยครับ

ปัจจัยที่มีผลต่อความสำเร็จต่อการขยายพันธุ์พืชแบบ TIB อีกประการหนึ่งคือการควบคุมการปนเปื้อนของจุลินทรีย์ต่างๆ เพราะหากมีการปนเปื้อนเกิดขึ้น ความเสียหายจะมีขนาดใหญ่กว่าการเลี้ยงแบบอาหารแข็ง พูดตามภาษาชาวบ้านก็ “เจ๊งยกโหล” นั่นแหละครับ

* ภาพด้านบนเป็นการทดลองเลี้ยงเอื้องเงินหลวงในเทคนิค TIB จ้า