BlogGang.com : : กัมม์ - นางแก้ว

กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว

นางแก้ว

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และ สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถ

นางแก้ว

ตามคัมภีร์เก่าของอินเดียประเทศ กล่าวว่าพระราชาพระองค์ใดก็ตาม ถ้าได้ทรงมีแก้ว ๗ ประการแล้ว จึงจะทรงสามารถขึ้นเป็นพระเจ้าจักรพรรดิได้ แก้ว ๗ ประการนั้นคือ

๑. นางแก้ว คือ พระมเหสีที่ดีเลิศ
๒. ขุนพลแก้ว คือ แม่ทัพที่ดีเลิศ
๓. ขุนคลังแก้ว คือ เสนาบดีคลังที่ดีเลิศ
๔. จักรแก้ว คือ ราชศาสตราวุธที่ดีเลิศ
๕. ศฤงคารแก้ว คือ ความสมบูรณ์ที่ดีเลิศ
๖. ม้าแก้ว คือ ม้าที่ดีเลิศ
๗. ช้างแก้ว คือ ช้างที่ดีเลิศ (อันเนื่องไปถึงช้างเผือก)

ในประเทศใดมีความสัมพันธ์ติดต่อถึงกัน ด้วยเป็นเพื่อนบ้านก็ดี เป็นมิตรกันก็ดี ย่อมจะต้องมีคติอันเห็นชอบและรับเอามาเป็นคติของตนตามสมควรด้วยกันทั้งนั้น ไม่ว่าประเทศใดๆ ไทยเราเป็นเพื่อนบ้านใกล้เคียงและเป็นมิตรกับประเทศอินเดียมาแต่ดึกดำบรรพ์ ทั้งในทางพราหมณ์และพุทธ จึงจำต้องมีคติธรรมหลายประการที่คล้ายคลึงกัน อย่างไรก็ตามเรารับคติแก้ว ๗ ประการที่กล่าวมาแล้วข้างบนนี้ ว่าเป็นสิ่งที่ควรเป็นจริงได้เช่นนั้นด้วยเหตุและผล ในที่นี้เราจึงกล่าวถึงแต่คำว่า นางแก้ว คือ พระมเหสีที่ดีเลิศ

สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถ พระอัครมเหสีในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระปิยมหาราชของชาวไทย ประดุจพระเจ้าจักรพรรดิพระองค์หนึ่งนั้น ว่าได้ทรงเป็นนางแก้วของสมเด็จพระราชสวามีโดยถูกต้องตามคติธรรมของแก้ว ๗ ประการ ถ้าเราพยายามพิเคราะห์เหตุและผลว่าทอย่างไร จึงจะเรียกว่านางแก้วได้แล้ว ก็น่าจะยกหลักในทางพุทธศาสนาขึ้นเป็นบรรทัดฐานว่าภรรยาดี ๔ สถานนั้นถ้านับตามทางโลก ก็คือ

๑. ภรรยาผู้เป็นแม่ได้ (หมายถึงในเวลาเจ็บไข้)
๒. ภรรยาผู้เป็นน้องได้ (หมายว่าเพื่อนสุขและทุกข์ได้)
๓. ภรรยาผู้เป็นเมียได้ (หมายว่าในทางสืบพันธุ์)
๔. ภรรยาผู้เป็นบ่าวได้ (หมายว่าปฏิบัติรับใช้)

ทั้งนี้ เป็นเพราะปุถุชนย่อมมีอารมณ์เปลี่ยนแปลงอยู่ตามธรรมดา ไม่มีผู้ใดปรารถนาจะอยู่แต่ชนิดหนึ่งใดใน ๔ ประเภทนี้โดยเฉพาะตลอดกาล ฉะนั้นหญิงใดที่มีครบทั้ง ๔ ประการในตัวคนเดียวแล้ว จึงควรเรียกว่า นางแก้ว

สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถได้ทรงทำหน้าที่ภรรยาดี ๔ สถานครบถ้วนบริบูรณ์ ดังจะพิสูจน์ได้ว่าภรรยาดีชนิด ๑ นั้น แม้ในเวลาพระราชสวามีทรงพระประชวรครั้งหลัง ก็ยังได้โปรดให้ตามเสด็จขึ้นไปถวายการพยาบาล และสมเด็จได้ทรงสังเกตเห็นว่าพระอาการหนัก ก่อนที่พวกหมอจะรู้สึกว่าพระวักกะเป็นพิษ

ภรรยาดีชนิดที่ ๒ นั้น สมเด็จได้ทรงเป็นทั้งเพื่อนสุขและเพื่อนทุกข์ของพระสวามี สิ่งที่พิสูจน์มีคือ ได้ทรงรักษาพระนครถวายอย่างเต็มพระสติกำลัง ในเวลาบ้านเมืองมีเหตุการณ์อยู่ในระหว่างอันตรา ในสมัย ร.ศ. ๑๑๖ และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้เสด็จไปหาทางแก้ไขอยู่ในยุโรปประเทศ การทรงแต่งตั้งสมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี ขึ้นทรงเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดินในครั้งนั้น ก็เพราะไม่มีใครจะเหมาะสมยิ่งกว่า เพราะพระราชโอรสก็ยังทรงพระเยาว์อยู่ด้วยกันทั้งนั้น จิตใจผู้คนในเวลานั้น ก็ยังหวาดเกรงภัยมาแต่ ร.ศ. ๑๑๒ จึงทรงพระราชดำริว่า สมเด็จพระนางเจ้าทรงเข้าพระทัยในเหตุการณ์ดี และจะทรงสามารถรวมกำลังของชนทุกหมู่ให้กลมเกลียวกันได้ดังพระราชประสงค์ แม้อย่างน้อยก็คงจะทำให้คนทั้งหลายมีจิตคิดสงสารว่าทรงเป็นสตรี

สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงเล่าว่า พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงแต่งตั้งสมเด็จด้วยเหตุผลดังกล่าวมาข้างบนนี้ มิใช่เพราะทรงลุ่มหลงในพระราชชายาเป็นส่วนพระองค์เลย และในวันที่คณะผู้สำเร็จราชการกระทำสัตย์สาบานทูลเกล้าฯ ถวาย ที่พระที่นั่งไพศาลทักษิณนั้น สมเด็จได้ทรงนำคณะกล่าวปฏิญาณต่อพระพักตร์เป็นรายพระองค์ไปทีละพระองค์ดังนี้

๑. สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินี
๒. สมเด็จเจ้าฟ้า กรมพระจักรพรรดิพงษ์ พระราชอนุชา
๓. สมเด็จเจ้าฟ้า กรมพระภาณุพันธุวงศ์วรเดช พระราชอนุชา
๔. พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงเทวะวงศ์วโรปการ
๕. พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นดำรงราชานุภาพ
๖. เจ้าพระยาอภัยราชา (โรลังค์ แจ๊คเคอมิน)

เมื่อได้กระทำสัตย์สาบานด้วยพิธีอันเคร่งครัดแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวก็โปรดพระราชทานคำว่า “นาถ” ต่อสร้อยพระนามตำแหน่งของสมเด็จว่า สมเด็จพระบรมราชินีนาถ ในวันนั้น แล้วพระราชทานพระราชปฏิญาณตอบแทนแก่ที่ประชุมนั้นว่า พระองค์จะเสด็จพระราชดำเนินไปยุโรปเพื่องานของประเทศไทยเป็นที่ตั้ง เมื่อเสด็จพระราชดำเนินไปในวันที่ ๗ เมษายน พ.ศ. ๒๔๔๐ แล้ว สมเด็จผู้ทรงเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน ก็ได้ทรงเริ่มพระราชกรณียกิจของพระองค์ดังต่อไปนี้ คือในอาทิตย์หนึ่งจะต้องทรงมี

๑. ประชุมเสนาบดีสภา ๑ วัน
๒. ประชุมคณะผู้สำเร็จราชการ ๑ วัน
๓. เสด็จออกท้องพระโรงพระที่นั่งจักรี ๑ วัน
๔. ประทานเลี้ยงน้ำชาแก่ชาวต่างประเทศที่สนามหน้าพระที่นั่งจักรี ๑ วัน

วันที่เหลืออีก ๓ วัน เป็นเวลาเสด็จเยี่ยมตามที่ต่างๆ มีตามกระทรวงทบวงการและโรงพยาบาลเป็นต้น ภายในพระราชวังก็มีการเล่นเวลาบ่ายหรือค่ำ เพื่อมิให้เงียบเหงายังมีรูปถ่ายอยู่เป็นพยาน ข้าพเจ้าได้ฟังเล่ากันมาว่าสนุกสนานนัก แม้พวกที่ไม่ชอบสมเด็จก็ยอมรับว่าสนุกดี

สมเด็จกรมพระยาดำรงฯ ทรงเล่าว่า ในเวลาประทับเป็นประธานในสภาคณะผู้สำเร็จราชการก็ดี ในที่ประชุมเสนาบดีสภาก็ดี สมเด็จมิได้เคยประทานความเห็นส่วนพระองค์ตามพระราชหฤทัยเลย ทรงตรัสปรึกษาที่ประชุมก่อนทุกครั้ง และถ้าสิ่งใดที่ไม่แน่พระราชหฤทัย ก็ทรงซักไซ้ไล่เลียงจนทรงทราบชัดเจนถ่องแท้แล้ว จึงจะประทานความเห็นส่วนพระองค์ ซึ่งไม่มีผิดและแสดงว่าทรงมีความสามารถจริงๆ ไม่ผิดผู้ชาย แต่ถ้ามีปัญหาอันใดที่ไม่แน่พระราชหฤทัยก็มักจะทรงตอบว่า ขอกราบบังคมทูลถามไปก่อน เสมอ นอกจากการงานที่ต้องทรงทำเป็นประจำวันดังกล่าวมาแล้ว ยังต้องทรงพระอักษรและทรงลายพระหัตถ์ทูลเกล้าฯ ถวาย ทั้งราชการและส่วนพระองค์ทุกๆ คืน ด้วยเหตุดังเล่ามานี้ เป็นผลให้เกิดความสำคัญขึ้น ๒ ประการ

๑. พระอนามัยของสมเด็จหักสะบั้น ด้วยทรงมีพระอาการบรรทมไม่หลับแต่นั้นมา ทั้งนี้เพราะต้องทรงทำงานด้วยความรับผิดชอบต่อแผ่นดินในเวลายุ่งยาก เป็นเวลาถึง ๙ เดือน ซึ่งไม่มีผู้หญิงใดในสมัยนั้นจะได้สนองพระเดชพระคุณพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และบ้านเมืองของตนได้ถึงเพียงนั้น ดังจะเห็นได้ตามพระราชนิพนธ์นิราศที่พระราชทานแก่สมเด็จดังต่อไปนี้

๒. เป็นเหตุให้สมเด็จทรงพระราชดำริว่า ควรจะตั้งโรงเรียนสอนผู้หญิงให้มีความรู้รอบตัว พอที่จะทำงานช่วยผู้ชายได้เป็นพิเศษในบางกรณีที่มีความจำเป็น หรืออย่างน้อยก็ให้เป็นเพื่อนร่วมสุขทุกข์กับสามีได้จริงๆ แต่ในเรื่องการศึกษาของผู้หญิงไทยนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทั้งรัชกาลที่ ๕ และที่ ๖ ทั้งสองพระองค์ ทรงมีพระราชดำริว่าผู้หญิงนั้นความสำคัญอยู่ที่จะต้องเลี้ยงและทำบุรุษเพศที่ดี ไม่ว่าจะเป็นบิดาสามีหรือบุตรให้แก่บ้านเมืองของตน หาควรที่จะให้ความรู้อุดหนุนให้แข่งขันกับผู้ชายไม่ เพราะทั้งหญิงและชายก็มีหน้าที่สำคัญที่จะต้องช่วยอยู่แล้ว พระราชดำริของทั้ง ๓ พระองค์จึงไม่ค่อยจะลงรอยกัน และเป็นเหตุให้คนเข้าใจผิดไปต่างๆ ซึ่งความจริงมีอยู่เพียงเท่านี้

ภรรยาชนิดที่ ๓ สมเด็จทรงมีพระราชโอรสถึง ๑๔ พระองค์ รวมทั้งตกพระโลหิตด้วย และได้ทรงเป็นพระราชชนนีของพระเจ้าแผ่นดินถึง ๒ รัชกาล จึงไม่มีทางจะติเตียนได้ว่าไม่ทรงสมบูรณ์

ภรรยาชนิดที่ ๔ สมเด็จทรงทำหน้าที่ได้ถูกต้อง ดังเคยได้ยินมาจากเจ้านายฝ่ายในทรงเล่าว่า ถ้าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระราชประสงค์สิ่งใด สมเด็จพระองค์นี้ก็ทรงหยิบถวายได้ถูก จนเกือบจะไม่ต้องมีพระราชดำรัสสั่ง ส่วนการถวายปฏิบัตินั้น เห็นได้จากโคลงในพระราชนิพนธ์นิราศนั้นว่า

พวกเราเป็นชาวสตรีไทย มีสิทธิที่จะภาคถูมิใจว่าเราได้มีสตรีเพศอันเรืองนามอยู่ในพระราชพงศาวดารสยาม ตั้งต้นแต่สมเด็จพระมเหสีจนถึงสามัญชน อันแสดงให้โลกเห็นว่า เลือดของเราดี แม้จะมิได้เคยมีดีกรีจากมหาวิทยาลัยก็ตาม แต่ท่านก็ได้มีกำลังใจฝึกสอนเรามาให้เป็นตัวได้จนทุกวันนี้ ถ้าเรากลับลบหลู่ไม่รู้คุณแล้ว ในไม่ช้ากรรมอันนั้นจะตามมาสนองเราโดยลูกหลานของเราเอง เพราะเมื่อโลกยังเดินอยู่ สิ่งทั้งปวงก็ย่อมจะต้องหมุนไปตามสภาพและกาลเวลา ขอเราทั้งหลายจงมีสติปัญญาแลเห็นการณ์ไกลๆ อย่าตามใจตัวเอง จนจะต้องเสียใจในภายหลัง โดยเฉพาะพวกนักเรียนราชินี ควรจะสนองพระเดชพระคุณสมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถ ผู้พระราชทานกำเนิดแก่โรงเรียนด้วยประพฤติตนให้สมกับพระราชหฤทัยปรารถนาที่จะให้ผู้หญิงไทยมีความรู้ เพื่อทำตัวให้สมควรแก่เกียรติยศของสตรี พร้อมทั้งกิริยามารยาทและจิตใจ เพื่อให้เป็นเยี่ยงอย่างแก่กุลสตรีต่อไปในภายหน้าด้วยเทอญ

.........................................................................................................................................................

คัดจาก "สารคดีที่น่ารู้" พระนิพนธ์หม่อมเจ้าหญิงพูนพิศมัย ดิศกุล
(ลงพิมพ์ในหนังสือโรงเรียนราชินี ทำบุญครบ ๕๐ ปี พ.ศ. ๒๔๙๘)

Create Date : 23 กรกฎาคม 2550

Last Update : 23 กรกฎาคม 2550 10:04:45 น.

2 comments

Counter : 3777 Pageviews.


แวะมาอ่านค้า นางแก้ว เคยได้ยินจากเรื่องเพื่อนสนิท เพิ่งรู้ความหมายวันนี้เอง

โดย: January Friend

วันที่: 14 สิงหาคม 2550 เวลา:15:45:46 น.


ขอบคุณสำหรับน้ำใจครับ คุณ January Friend Comment ไว้ที่ Blog ไหนหลุดไปบ้างไปได้ตอบบ้างขออภัยนะครับ