"ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ !
พระผู้มีพระภาคเจ้ากล่าวอยู่ว่า 'ภพ - ภพ' ดังนี้.
ภพ ย่อมมีได้ ด้วยเหตุเพียงเท่าไรเล่า ? พระเจ้าข้า !"

อานนท์ !
ถ้ากรรม มีกามธาตุเป็นวิบาก จักไม่ได้มีแล้วไซร้.
กามภพ จะพึงปรากฏได้แลหรือ ?

"หามิได้ พระเจ้าข้า !"

อานนท์ !
ด้วยเหตุนี้แหละ ..
.. กรรมจึงเป็นเนื้อนา,
.. วิญญาณ เป็นเมล็ดพืช,
.. ตัณหาเป็นยาง (สำหรับหล่อเลี้ยงเชื้องอก) ของพืช.

วิญญาณของสัตว์ทั้งหลาย มีอวิชชาเป็นเครื่องกั้น มีตัณหาเป็นเครื่องผูกพัน ตั้งอยู่แล้วด้วยธาตุชั้นทราม (กามธาตุ), การบังเกิดขึ้นในภพใหม่ต่อไป ย่อมมีได้ ด้วยอาการอย่างนี้.

อานนท์ !
ถ้ากรรม มีรูปธาตุเป็นวิบาก จักไม่ได้มีแล้วไซร้, รูปภพ จะพึงปรากฏได้แลหรือ ?

"หามิได้ พระเจ้าข้า !"

อานนท์ !
ด้วยเหตุนี้แหละ ..
.. กรรมจึงเป็นเนื้อนา,
.. วิญญาณเป็นเมล็ดพืช,
.. ตัณหาเป็นยาง (สำ หรับหล่อเลี้ยงเชื้องอก) ของพืช.

วิญญาณของสัตว์ทั้งหลาย มีอวิชชาเป็นเครื่องกั้น มีตัณหาเป็นเครื่องผูกพัน ตั้งอยู่แล้วด้วยธาตุชั้นกลาง (รูปธาตุ). การบังเกิดขึ้นในภพใหม่ต่อไป ย่อมมีได้ ด้วยอาการอย่างนี้.

อานนท์ !
ถ้ากรรม มีอรูป ธาตุเป็นวิบาก จักไม่ได้มีแล้วไซร้,
อรูปภพ จะพึงปรากฏได้แลหรือ ?

"หามิได้ พระเจ้าข้า !"

อานนท์ !
ด้วยเหตุนี้แหละ ..
.. กรรมจึงเป็นเนื้อหา,
.. วิญญาณ เป็นเมล็ดพืช,
.. ตัณหาเป็นยาง (สำหรับหล่อเลี้ยงเชื้องอก) ของพืช.

วิญญาณของสัตว์ทั้งหลาย มีอวิชชาเป็นเครื่องกั้น มีตัณหาเป็นเครื่องผูกพัน ตั้งอยู่แล้วด้วยธาตุชั้นประณีต (อรูปธาตุ), การบังเกิดขึ้นในภพใหม่ต่อไป ย่อมมีได้ด้วยอาการอย่างนี้.

อานนท์ !
ภพ ย่อมมีได้ ด้วยอาการอย่างนี้แล.
.
.
.
ติก. อํ. ๒๐/๒๘๗/๕๑๖