Niccolò di Bernardo dei Machiavelli

บรรดานักรัฐศาสตร์ทั้งหลายไม่มีใครไม่รู้จัก มาเคียเวลลี่ ขึ้นอยู่กับว่าจะมีมุมมองหรือ เห็นด้วย เห็นต่างจากเขาอย่างไรเท่านั้นเอง เพราะมาเคียเวลลี่ได้เสนอทฤษฎีทางปกครองอันลือลั่นไว้ในหนังสือซึ่งเป็นผลงานของเขา ชือ The Prince จนเป็นที่กล่าวถึงไปทั่วโลกตราบจนบัดนี้

มาเคียเวลลี่มีงานเขียนซึ่งส่วนใหญ่เขียนขึ้นตอนที่เขาตกอับ โดยวรรณกรรมที่สร้างชื่อให้เขาเป็นอย่างมากคือหนังสือชื่อ The Prince 

มาเคียเวลลี่ได้เสนอแนวคิดของเขาไว้ใน The Prince ไว้ดังนี้

ธรรมชาติของมนุษย์

มาเคียเวลลีมองว่า โดยธรรมชาติของมนุษย์เป็นสัตว์เห็นแก่ตัว ก้าวร้าว และแสวงหา และพยายามที่จะหลีกเลี่ยงอันตรายต่างๆ แต่แสวงหากำไร จึงทำให้ชีวิตมนุษย์ต้องดิ้นรน และแข่งขันอยู่เสมอ

นอกจากนี้มาเคียเวลลียังมองว่า มนุษย์เป็นผู้ที่โง่เขลาปล่อยให้จิตตกอยู่ภายใต้การครอบงำของกิเลสตัณหา บางครั้งมนุษย์ยินยอมที่จะมอบตัวเองให้อยู่ในความพิทักษ์ของผู้ที่แข็งแรงกว่าอย่างไม่รู้ตัว

รัฐชาติ

มาเคียเวลลีมองว่ารัฐชาติมิได้เกิดขึ้นตามธรรมชาติหรือตามที่พระเจ้าบันดาล

แต่มีรากฐานการเกิดรัฐมาจาก การอ่อนแอ ไร้ประสิทธิภาพของคนส่วนมากที่ไม่สามารถพิทักษ์รักษาความปลอดภัยให้ตนเองได้จึงเกิดรัฐชาติ

รัฐมิได้ถูกสถาปนาขึ้นเพื่อจุดมุ่งหมายที่จะจัดตั้งศีลธรรมหรือบังคับใช่กฎหมายธรรมชาติ

ศีลธรรมและกฎหมายธรรมชาติ คือ สังกัป ที่ได้รับการพัฒนาภายหลังจากที่คนร่วมมีปฏิกิริยาร่วมกันในการต่อต้านผู้ใช้อำนาจล้าง

ศิลปะการปกครอง

มาเคียเวลลีเสนอไว้ว่าผู้ปกครองหรือกษัตริย์จะได้อำนาจมา 2 ช่องทางคือ

1. ได้มาจากการสืบสันตติวงศ์ หรือรับอำนาจผ่านทางสายเลือด
2. ได้มาจากการปราบดาภิเษก หรือได้มาจากการเปลี่ยนแปลงโดยใช้กำลังแล้วปราบดาภิเษกตนเองขึ้นปกครอง

นอกจากนี้มาเคียเวลลียังเสนอแนวคิดไว้ว่า

• หากเกิดสงครามขึ้นกับประเทศเพื่อนบ้าน ผู้ปกครองที่ฉลาดต้องนำกำลังของตนเข้าสนับสนุนฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง อย่าเพิกเฉย เขาบอกว่า การวางตัวเป็นกลาง เป็นอันตรายอย่างยิ่ง เพราะจะก่อให้เกิดศัตรูทั้งสองด้าน ( ถ้าเข้าร่วมฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งจะมีศัตรูเพียงด้านเดียว ) และรัฐคู่สงครามจะเกลียดชัง และเมื่อสงครามสิ้นสุดลง รัฐที่ชนะจะเข้าโจมตีรัฐที่เป็นกลางทันที

• ผู้ปกครองจึงควรตัดสินใจอย่างเด็ดขาด และมาเคียเลลีแนะนำไว้ว่า ถ้าเป็นไปได้ ให้เข้าร่วมรบสนับสนุบรัฐที่อ่อนแอกว่า เพราะเมื่อชัยชนะมาถึงเราจะได้รับผลประโยชน์มากกว่าพันธมิตรเสียอีก

คุณสมบัติของผู้ปกครอง หรือมุขบุรุษ จะต้องมีคือ

• มัธยัสถ์
• เด็ดขาด
• รอบคอบ
• เป็นที่ยำเกรงของผู้ถูกปกครอง
• มีคุณสมบัติของจิ้งจอกและราชสีห์ เข้าไว้ด้วยกัน

มาเคียเวลลีกล่าวว่า ความเมตตาอารีอย่างไม่มีขอบเขตจะเป็นอันตรายได้เช่นกัน

ระหว่างความรักและความยำเกรง หากจำเป็นต้องเลือก ผู้ปกครองต้องเลือกความยำเกรง ซึ่งจะเป็นการปลอดภัยกว่า เพราะทำให้คนเชื่อฟังไม่กระด้างกระเดื่อง (ความยำเกรงไม่ใช่ความเกลียดชัง )

สิ่งสำคัญอีกประเด็นที่น่าสนใจที่มาเคียเวลลีกล่าวไว้ในหนังสือ เดอะปริ๊นซ์ ก็คือ

ผู้ปกครองที่ดีต้องหลีกเลี่ยงการริบทรัพย์สมบัติ หรือผู้หญิงของผู้ที่ตนปกครอง โดยมาเคียเวลลีย้ำว่า

• คนเราพร้อมที่จะลืมหรือให้อภัยฆาตกรที่ฆ่าบิดาของตนมากกว่าผู้ที่ยึดเอาทรัพย์ของตนและผู้หญิงของตนไป ( คนเราพร้อมจะลืมและให้อภัยฆาตกรที่ฆ่าพ่อแม่ แต่ไม่มีทางที่จะลืมคนที่เข้ายึดเอาทรัพย์และผู้หญิงของเขาไป )

• ผู้ปกครองต้องไม่งมงายในเรื่องโชคชะตาจนทำให้ตนเองเสียหาย และเมื่อเราล้มเหลว ต้องไม่โทษโชคชะตา
• ผู้ปกครองต้องสร้างความนิยมด้วยการแสดงภาพพจน์ที่ดี มีเมตตา ซื่อสัตย์ มีมนุษยธรรม แต่เบื้องหลังนั้นต้องเด็ดขาด และเข้มแข็ง ไร้ความเมตตากลับกลอกเมื่อสถานะการณ์บีบบังคับ เพราะพันธกิจของผู้ปกครองคือรักษาเสถียรภาพแห่งรัฐของตน

รูปแบบการปกครอง

• มาเคียเวลลีสนับสนันรูปแบบการปกครองแบบ ราชาธิปไตย ( Absolute Monarchy ) โดยเขาให้เหตุผลว่า การปกครองโดยคนๆเดียวมีอำนาจเด็ดขาดสูงสุดเป็นระบบการปกครองที่ดีที่สุดในทัศนะของเขา

• มาเคียเวลลเชื่อว่า ราชาธิปไตย และอภิชนาธิปไตย โดยเขามองว่าระบอบประชาธิปไตยเป็นระบอบที่ดีแต่ มีข้อเสียคือขาดเสถียรภาพ และความดีของระบอบมักถูกทำลายด้วยตัวของมันเอง

• แต่ เขากลับบอกว่ารูปแบบรัฐที่เขาพอใจคือแบบสาธารณรัฐที่มีลักษณะผสมผสานระหว่าง อภิชนาธิปไตยและประชาธิปไตย

• ทั้งหมดนี่คือบางส่วนที่เป็นทฤษฎีการปกครองที่มาเคียเวลลี เสนอไว้ในหนังสือ The Prince ที่ผมนำมาเสนอให้อ่านเพื่อการศึกษาวิเคราะห์พอเป็นสังเขป