เขียนมาได้ครึ่งทาง เพิ่งสังเกตุว่าภาพให้ครดิตสถานที่ผิด จากวัดบ้านยาง เป็นวัดปากบาง ไปเสียแล้ว เฮ่อ ..

  

มาดูรูปประเพณีกวนข้าวทิพย์ค่ะ
ไม่เคยเห็นแบบละเอียดๆซักทีค่ะ

ขอบคุณสำหรับข้อมูลนะคะ

  

บ่ายสองโมงตามเวลานัดหมาย ฉันมุุ่งหน้าสู่วัดปากบาง ชาวบ้านรวมกลุ่มตั้งกะทะกวนกะทิ-เนย-น้ำตาล พี่สาวใจดีคอยบอกรายละเอียดชั่่นตอน รวมทั้งเปิดโอกาสให้เข้าร่วมบุญกวนด้วย




ระหว่างการเตรียมการควาพร้อมก่อนถึงช่วงพิธีกรรมศักดิื์สิทธิ์ ชาวบ้านจะผลัดกันกวนน้ำตาล บ้างก็กวนกระทะละ 9 รอบ หรือมากกว่านั้นตามศรัทธา โดยช่วงนี้จะเป้นช่วงที่ฆราวาส คนธรรมดาทั่วไปทำไปก่อนจะมีการทำพิธีที่จะทำเฉพาะ ซึ่งจะจำกัดว่าในมณฑลปะรำพิธีจะมีเฉพาะ เทวดา นางฟ้า สาวพรหมจารี นุ่งห่มขาวเท่านั้น

  

ส่วนผสมของน้ำตาลที่เคี่ยวในกะทะ ประกอบด้วยกะทิ เนย นม น้ำตาลปี๊บ เคี่ยวจนกระทั่้งได้ที่จึงนำเอาธัญพืชต่าง ๆ เช่น ข้าวเม่า ข้าวตอก ถั่ว งาคั่ว ข้าวโพด ข้าว เผือก มัน ทำให้สุกและป่นให้เป้นผงเนียนละเอียด ผลไม้สุก ขนุน ทุเรียน มะม่วง ที่เตรียมโดยการนำมายีและกวนให้ละเอียดรอไว้สำหรับผสม เมื่อน้ำตาลข้นได้ที่ก็นำเอาธัญพืชและผลไม้สุกผสมลงไปกวนให้เข้ากัน

ดูไปดูมาก็เป็นทำนองเดียวกันกับการทำกระยาสารถ แตกต่างกันแค่ที่ว่าส่วนผสมข้าวเม่า ข้าวตอก ถั่ว งา เมื่อคั่วสุกแล้วไม่ต้องป่น




ส่วนผสมที่เป็นผลไม้สุกของวัดปากบาง ตามกลิ่นไปก็พบหม้อใบใหญ่บรรจุเนื้อทุเรียนบดละเอียดกวนกับน้ำที่เห็นเป็นน้ำเหลือข้นในหม้อใบแรกนั่นเอง คนที่ชอบคงว่าหอม





ธัญญพืชนานาชนิดที่ป่นและคลุกเคล้าให้เป็นเนื้อเดียวกัน เตรียมสำหรับผสมหลังจากที่น้ำตาลเหนียวได้ที่

  

วัดปากบางตั้งกระทะจำนวน 6 กระทะค่ะ





เริ่มมีการเอาส่วนผสมที่เป็นน้ำอย่างผลไม้สุกต่าง ๆ มาเทเพื่อกวนผสมไปให้เป็นเนื้อเดียวกัน

  

ระหว่างกำลังเฝ้ารอให้เนื้อน้ำตาลข้นเหนียวได้ที ได้ยินเสียงขบวนแห่ดังแว่วมาจากวัดบ้านยางที่อยู่ไม่ห่างกันนัก เป็นสัญญาณบอกว่ากำลังจะเร่ิมพิธีการแล้ว หรืออีกนัยหนึ่งก็คือส่วนของการเตรียมการเสร็จเรียบร้อยแล้ว

ออกจากวัดปากบางไปไม่ถึง 1 กม.ดี ทันได้เจอขบวนแห่ของเทวดา-นางฟ้าออกบิณฑบาตร





แดดแรงจ้าเผาผิวเทวดา-พรหมจารีให้หม่นเกรียมทันควัน แต่ไม่เป้นอุปสรรคต่อศรัทธาที่มีในพระศาสนา

  

ขบวนบิณฑบาตรของเทวดาและสาวพรหมจารีวนรอบตลาดเลี้ยวซ้ายไปเทศบาลบ้านยางและวนกลับอีกครั้งมาเข้าวัดดังเดิม

ระหว่างทางชาวบ้านก็จะนำปัจจัยใส่ลงในบาตรเป็นการทำบุญ

  

เครื่องประกอบของวัดบ้านยางก็เป็นน้ำตาลเคี้ยวข้น เพื่อใช้คลุกผสมกับธัญญพืชป่น ช้าว ถั่ว งา ผลไม้สุก

  

ในงานฉันได้เจอกับผู้ใหญ่สมหมาย หญิงเก่งแห่งตำบลบ้านยาง มาช่วยงานอย่างแข็งขัน ถูพื้น กวนน้ำตาล บริการน้ำดื่มให้กับนางฟ้า เทวดา และหญิงพรหมจารี และยังช่วยอธิบายขี้นตอนและกำหนดการให้โดยละเอียด

ประเพณีกวนข้าวทิพย์ของวัดบ้านยางทำสืบทอดกันมาไม่เคยขาด เริ่มแรกจากเตาใหญ่กะทะใบบัวที่ใช้ฟืน จนปัจจุบันเป็นเตาอั้งโล่ใหญ่ตีสังกะสีกันลมใช้แก๊สแทนฟืน จำนวนการกวน 9 กระทะตลอดมา

ผู้ใหญ่สมหมายบอกว่าก่อนจะเป็นภาพการกวนน้ำตาลนี้ ขั้นตอนที่ยุ่งยากคือการเตรียมธัญญพืชและผลไม้สุกต่าง ๆ ทั้งการคั่ว บด กวนให้ได้เนื้อที่ละเอียด ขาวบ้านจึงต้องมาลงมือแต่เช้าตรุ่ ขั้นตอนการเตรียมนี้จะกินเวลาค่อนวัน เมื่อส่วนของธัญญพืชและผลไม้เสร็จสิ้นลงจึงสามารถเริ่มต้นตั้งกระทะเพื่อเคี่ยวน้ำตาลได้

งานประเพณีกวนข้าวทิพย์จึงต้องอาศัยความร่วมมือร่วมใจของชาวบ้านอย่างมากในการทำให้สำเร็จได้ ทั้งนี้ .. เพราะเชื่อว่าเป็นบุญใหญ่แม้จะต้องเหนื่อยยากแค่ไหนแต่ก็ไม่พ้นแรงความศรัทธาและสามัคคีได้


หลังจากไวยาจัจกรวัดผุ้ทำหน้าที่โฆษกของงาน และ โฆษกสาวน้อยจากโรงเรียนวัดบ้านยางเล่าประวัติความเป็นมาของประเพณี และอานิสงฆ์ของการกวนข้าวทิพย์ ผลัดกันส่งเสียงเจื้อยแจ้วสลับกับคำถาม

"พร้อมหรือยัง ๆ ๆ พร้อมบอกด้วยนะ จะได้เริ่มพิธีการทางสงฆ์"

"พร้อมแล้ว ๆ " น้ำตาลข้นเหนียวเปลี่ยนเป็นสีออกแดงสวย พนักกงานกวนเริ่มถอยออกมา เปลี่ยนให้นางฟ้า หรือสตรีผู้นุ่งขาวห่มขาวเข้าไปแทนที่พร้อมดอกบัวที่เก็บเอากลีบออกคงไว้แต่เกสรอย่างเดียว

ตอนนี้ฉันถูกกำชับกำชาว่าช่วงเวลาที่เริ่มพิธีการกวนข้าวทิพย์ขั้นตอนต่อไปนี้ จะคงมีแต่หมู่เทวดา นางฟ้า หรือคนชุดขาว ๆ นั่นแหละ ที่อยู่ในภายในปะรำพิธีที่ล้อมรอบด้วยราชวัตรฉัตรธง ห้ามมิให้คนธรรมดาเข้าไปในเขตปะรำพิธีเด็ดขาด







พิธีของเทวดา-นางฟ้า-หญิงพรหมจาริณี จะเริ่มด้วยการรับศีล พระสงฆ์สวดมนต์ เสร็จแล้วเริ่มด้วยการโรยเกสรดอกบัว และผสมธัญญพืช ผลไม้ ลงในกระทะเป็นลำดับถัดไป

  

โรยเกสรดอกบัวลงในกระทะน้ำตาล


ตามด้วยส่วนผสมธัญญพืช ผลไม้สุก



ประโคมกลอง ลั่นฆ้องชัยระหว่างพิธีการ

  

เมื่อส่วนผสมครบ เป็นอันหมดหน้าที่ของคนชุดขาว
ชาวบ้านช่วยกันกวนส่วนที่เหลือให้เข้าเป็นเนื้อเดียวกัน
เมื่อขนมแห่งพอปั้นได้ยกลงและปั้นเป็นก้อน