ดอเรียน เกรย์ ซินโดรม คืออะไร

    “ดอเรียน เกรย์ ซินโดรม” คือ โรคทางจิตเวชชนิดหนึ่งที่ผู้ป่วยลุ่มหลงอยู่กับความงามในอุดมคติ จนต้องขวนขวายหาวิธีดึงรั้งความงามนั้นไว้ ไม่ให้เสื่อมหรือหายไปกับกาลเวลา คนไข้เหล่านี้มักคิดวิตกกังวลว่าตนไม่สวย ผิวไม่ดี จมูกไม่โด่ง ตาไม่โต ปากไม่อิ่ม ขาไม่เรียว เรียกว่ามีข้อตำหนิไปเสียทุกอย่าง และยังกังวลว่าคนรอบข้างจะคิดเหมือนกัน จนทำให้ซึมเศร้า เก็บตัว หมกมุ่นอยู่หน้ากระจกและใช้เวลาไปกับการสร้างความสวยงาม ทั้งการใช้เครื่องสำอางมากมาย การแต่งตัวด้วยเสื้อผ้าเครื่องประดับเยอะแยะ การทำศัลยกรรมตกแต่งที่ไม่มีวันจบสิ้น จนเกิดปัญหาในการเข้าสังคม
    คนเหล่านี้มักจะหลบหน้าคนรู้จัก เลี่ยงการถูกถ่ายรูป หรือแม้แต่กังวลที่จะมองเห็นตัวเองสะท้อนผ่านกระจกเงาในที่สาธารณะ บางรายอาจถึงขั้นคิดสั้นฆ่าตัวตายเพราะไม่พอใจในรูปลักษณ์ของตน ซึ่งกลุ่มคนที่เสี่ยงต่อโรคนี้มากก็คือ ดารา นักแสดง หรือเซเลบริตี้นั่นเอง นอกจากนี้ยังมีกลุ่มเสี่ยงที่มองข้ามไม่ได้เลย คือ วัยรักสวยรักงามอย่างวัยรุ่นอีกด้วย 
    อย่างไรก็ดี ชื่อโรค “ดอเรียน เกรย์ ซินโดรม” เป็นเพียงชื่อเรียกทั่วไปที่ถูกหยิบยืมมาจากบุคลิกตัวละครเอกในวรรณกรรมของออสการ์ ไวลด์เท่านั้น เพราะในความเป็นจริงแล้วโรคทางจิตเวช “ดอเรียน เกรย์ ซินโดรม” นั้นมีชื่อเป็นทางการว่า Body Dysmorphic Disorder หรือเรียกสั้นๆ ว่า “โรคบีดีดี”

ทำความรู้จักโรคบีดีดี

    โรคบีดีดีมีหลักฐานปรากฏขึ้นครั้งแรกในปี คศ.1886 โดยจิตแพทย์ชาวอิตาลี เอนริเก้ มอร์เซลลี
เป็นผู้ให้ชื่อโรคนี้ว่า ดิสมอร์โฟโฟเบีย (Dysmorphophobia) แต่แล้วในอีกร้อยปีต่อมา เมื่อข้อมูลของโรคชัดเจนขึ้น จึงถูกเปลี่ยนชื่อใหม่อีกครั้งพร้อมบรรจุในสมาคมจิตแพทย์อเมริกันในนาม Body Dysmorphic Disorder
หรือ BDD
    BDD เป็นโรคทางจิตเวชชนิดหนึ่งที่ถูกจัดอยู่ในกลุ่มโรคที่ไม่เป็นโรค (Somatoform Disorder)
มีประชากรโลกราว 1-3 เปอร์เซ็นต์ป่วยเป็นโรคนี้ โดยมีสถิติทางการแพทย์บ่งชี้ว่าจะพบคนไข้ BDD ได้มากที่สุดในกลุ่มผู้ที่มาพบแพทย์ผิวหนังหรือแพทย์ศัลยกรรมตกแต่ง
    BDD เป็นโรคที่ไม่เลือกเพศ อัตราเสี่ยงในเพศชายและหญิงจึงเท่าๆ กัน แต่ที่น่าสนใจคือ อายุของผู้ป่วย ซึ่งมีข้อมูลการแพทย์ทั่วโลกยืนยันตรงกันว่าช่วงวัยที่สุ่มเสี่ยงเกิดโรคนี้มากที่สุดคือ วัยรุ่น ตั้งแต่ช่วงมัธยมเป็นต้นไป เพราะอยู่ในช่วงวัยรักสวยรักงาม วัยรุ่นที่แต่งหน้าแต่งตัวจัดหรือหลงใหลกับการทำศัลยกรรมเลียนแบบไอดอลที่ชื่นชอบ อาจเข้าข่ายอาการเริ่มต้นของโรคได้ ผู้ปกครองควรเอาใจใส่ดูแลอย่างใกล้ชิด
    อย่างไรก็ดี BDD ยังเกิดกับผู้ใหญ่ได้เช่นกัน แถมอาจจะแสดงอาการหนักกว่าวัยรุ่น เพราะมีปัจจัยเกื้อหนุนมากมาย ทั้งสถานะทางสังคมหรือกำลังทรัพย์ ตัวอย่างคนดังที่ป่วยด้วยโรคนี้ คือ อดีตราชาเพลงป็อบผู้ล่วงลับ ไมเคิล แจ็คสัน นั่นเอง

สาเหตุและปัจจัยการเกิด BDD

    ยังไม่มีใครบอกได้แน่ชัดว่าสาเหตุของโรคนี้คืออะไร แต่เท่าที่การแพทย์อธิบายได้ก็มีอยู่หลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็น

ความผิดปกติของสารเคมีในร่างกาย เช่น การหลั่งสารสื่อประสาทในสมอง โดยเฉพาะสารเซโรโทนิน ที่ทำให้คนไข้มีอาการร่วมกับโรคซึมเศร้า

พันธุกรรม แม้จะยังไม่มีข้อมูลยืนยันได้ร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่มีสถิติน่าสนใจว่าผู้ป่วย BDD จำนวนมากมีประวัติครอบครัวป่วยด้วยโรคทางจิตเวช

สิ่งแวดล้อม รูปแบบการดำเนินชีวิต การเลี้ยงดู สังคมและวัฒนธรรม ที่หล่อหลอมชีวิตล้วนมีส่วนสำคัญและส่งผลทางอ้อมให้เกิดโรคได้อย่างไม่รู้ตัวเช่นกัน

สัญญาณเตือน BDD

เพราะความงามคือสำนึกโดยสามัญของมนุษย์ แต่สัญญาณความลุ่มหลงในความงามเหล่านี้อาจกำลังบอกได้ว่าคุณมีปัญหาทางจิตเวช และนี่คือพฤติกรรมเบื้องต้นของคนป่วย BDD ค่ะ

• อยู่หน้ากระจกได้เป็นเวลานานๆ โดยไม่ทำสิ่งอื่นใดนอกจากพินิจดูความงามและความบกพร่องของตน หรือบางครั้งก็เกลียดกลัวการส่องกระจกเพราะเกรงว่าตนเองไม่ได้สวยงามดังคาด
• อำพรางจุดด้อยของตนด้วยสารพัดเครื่องแต่งตัว เครื่องสำอาง และเครื่องประดับ
• วิตกกังวลว่าผู้อื่นจะเห็นความบกพร่องหรือจุดด้อยของตน ทำให้ต้องหลบๆ ซ่อนๆ หรือเลี่ยงการเข้าสังคม
• มุ่งมั่นจะขจัดจุดด้อยแม้เพียงน้อยนิดด้วยการทำศัลยกรรมตกแต่ง แม้สิวเพียงเม็ดเดียวหรือริ้วรอยจางๆ บนใบหน้า ก็เป็นปัญหาใหญ่สำหรับคนเหล่านี้

    นอกจากสัญญาณผิดปกติข้างต้น  อาการต่อไปนี้ก็อาจบ่งชี้ถึงโรค BDD ได้เช่นกัน ไม่ว่าจะเป็น ปากแห้ง ร้อนวูบวาบตามตัว มือเย็นหรือมีเหงื่อออกมาก หัวใจเต้นไม่เป็นจังหวะ กระวนกระวาย อยู่ไม่สุข มองรูปลักษณ์ตนเองในแง่ลบ มือเท้าชาไร้ความรู้สึก กลัวและหวาดระแวง มีพฤติกรรมซ้ำซาก เช่น ส่องกระจกอยู่บ่อยๆ มีจังหวะการหายใจสั้น กล้ามเนื้อตึงเครียด คิดหมกมุ่นอย่างควบคุมไม่ได้ และคลื่นไส้อาเจียน เป็นต้น

BDD กับขั้วเหมือนและขั้วต่าง

    BDD เป็นโรคทางจิตเวชที่ค่อนข้างซับซ้อน อาจเป็นได้ทั้งสาเหตุและผลลัพธ์จากโรคจิตเวชอื่นๆ ดังนั้นในกระบวนการวินิจฉัยเพื่อทำการรักษา จึงเป็นประเด็นสำคัญที่แพทย์ต้องแยกแยะให้ได้ว่าผู้ป่วยมีอาการBDD หรือเป็นโรคอื่นในกลุ่มเดียวกับ BDD เพื่อการรักษาที่เหมาะสมต่อไป

    ขั้วเหมือนของ BDD โรคทางจิตเวชที่แสดงอาการคล้าย BDD ได้แก่ โรคย้ำคิดย้ำทำ (Obsessive Compulsive Disorder: OCD) โรคซึมเศร้าอย่างรุนแรง (Major Depression) อาการหลงผิด (Delusions) รวมทั้งโรคกลัวการเข้าสังคม (Social Phobia) โดยร้อยละ 30 ของผู้ป่วย BDD มักมีอาการของโรคย้ำคิดย้ำทำร่วมด้วย และร้อยละ 2-7 ของคนไข้คลินิกศัลยกรรมป่วยด้วยโรค BDD

    ขั้วต่างของ BDD โรคทางจิตเวชที่มักถูกเข้าใจผิดว่าเป็นประเภทเดียวกับ BDD ได้แก่ บูลิเมีย (Bulimia Nervosa) หรือโรคความผิดปกติทางจิตที่ทำให้ต้องล้วงคออาเจียนหลังการกินอาหาร อะนอเร็กเซีย (Anorexia Nervosa) หรือโรคความผิดปกติทางจิตที่ทำให้คิดว่าตัวเองอ้วนตลอดเวลา และโรคหลงตัวเอง (Narcissism)

การรักษา

    เพราะBDD เป็นความผิดปกติทางกายที่ส่งผลต่อจิตใจ การรักษาจึงจำเป็นต้องใช้ทั้งยาและการบำบัดพฤติกรรมร่วมด้วย

    การรักษาด้วยยา สาเหตุหนึ่งของโรคคือความผิดปกติของการหลั่งเซโรโทนิน การรักษาจึงต้องใช้ยาเพื่อกระตุ้นการหลั่งเซโรโทนินหรือ SSRIs (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors) ซึ่งขนาดและปริมาณของยานั้นขึ้นอยู่กับดุลพินิจของแพทย์ หากผู้ป่วยมีอาการของโรคอื่นด้วย เช่น ซึมเศร้า วิตกกังวล และหลงผิด ควรให้การรักษาโรคเหล่านี้ไปพร้อมๆ กัน

    จิตบำบัดและพฤติกรรมบำบัด ผู้ป่วยต้องได้รับการบำบัดจากจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาเพื่อเปลี่ยนแนวคิดเรื่องความงามภายนอกให้รู้จักรักและยอมรับในสิ่งที่ตัวเองเป็นมากขึ้น รวมทั้งขจัดทัศนคติเชิงลบที่ผู้ป่วยส่วนใหญ่คิด ทั้งด้านความสวยความงามและมุมมองต่อสังคม

แนวโน้มของ BDD ในสังคมไทย

    แม้ตัวเลขผู้ป่วยทั่วโลกหรือในเมืองไทยเองจะไม่ได้มากมาย แต่สภาพสังคมที่ลุ่มหลงในวัตถุล้วนแต่มีส่วนทำให้จำนวนผู้ป่วยเพิ่มขึ้นได้ ทางออกที่ดีที่สุดจึงอยู่ที่การสร้างเกราะคุ้มกันแก่วัยรุ่นซึ่งเป็นกลุ่มเสี่ยงหลัก โดยปลูกฝังให้ตระหนักและเห็นคุณค่าของตนเอง รวมทั้งควรส่งเสริมให้มุ่งเน้นคุณธรรมมากกว่ารูปโฉมหรือเปลือกนอก การเปิดโอกาสให้เด็กเข้าถึงธรรมะตั้งแต่วัยเยาว์จะช่วยให้เขาเติบโตขึ้นอย่างแข็งแกร่งได้ โดยผู้ปกครองอาจพาลูกหลานไปทำบุญที่วัด ฟังธรรม สวดมนต์ ไหว้พระ นั่งสมาธิ ฝึกสติเสริมปัญญา ให้เกิดความสุขสงบจากภายใน เพื่อความสุขที่ยั่งยืนตลอดไป

HEALTHandCUISINE.com