Bloggang.com : dharma : ว่าด้วยเรื่องของ จิต

ว่าด้วยเรื่องของ จิต

ผมได้มีโอกาสเข้าไปศึกษาพระอภิธรรมจากเว็บ พระอภิธรรม online คำที่จะพบบ่อยๆในเนื้อหาของพระอภิธรรมก็คือ จิต เจตสิก รูป และนิพพาน ซึ่งแต่ละบทก็จะมีการพูดถึงในแง่มุมที่ต่างกัน ก็เลยเกิดความคิดว่าอยากจะลองสรุปรวบรวมมาไว้ เพื่อที่จะได้เห็นความเกี่ยวข้องต่อเนื่องได้ชัดเจนขึ้น ก็เลยเป็นที่มาของ blog group นี้ครับ ถ้าอ่านเจออะไรเพิ่มก็จะมี add blog ใหม่เป็นระยะๆครับ

จิต คือธรรมชาติที่รู้อารมณ์ หรือธรรมชาติที่ทำหน้าที่ เห็น ได้ยิน รู้กลิ่น รู้รส รู้สึกต่อการสัมผัสถูกต้องทางกาย และรู้สึกนึกคิดทางใจ จิตเป็นธรรมชาติชนิดหนึ่งที่มองไม่เห็น สัมผัสด้วยกายไม่ได้ ไม่มีรูปร่างสัณฐาน สีสัน วรรณะใด ๆ แต่เป็นธรรมชาติชนิดหนึ่งที่มีอยู่จริงๆ เป็นปรากฏการณ์ของธรรมชาติฝ่ายนามธรรม ที่เกิดขึ้น ตั้งอยู่ แล้วก็ดับ ไปอย่างรวดเร็ว โดยอาศัยเหตุอาศัยปัจจัยต่าง ๆ ทำให้เกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไปตามกฎของธรรมชาติ

พระมหาธาตุนภเมทนีดล และพระมหาธาตุนภพลภูมิสิริ อยู่ก่อนถึงยอดดอยอินทนนท์ซะ 5 กิโล.. ถ่ายไว้ตอนไปไหว้เมื่อปี 47..

พระมหาธาตุนภเมทนีดล และพระมหาธาตุนภพลภูมิสิริ อยู่ก่อนถึงยอดดอยอินทนนท์ซะ 5 กิโล.. ถ่ายไว้ตอนไปไหว้เมื่อปี 47..

อารมณ์ หมายถึง เครื่องยึดหน่วงจิต อันได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส ฯลฯ ตลอดจนเรื่องราวต่าง ๆ ที่คิดนึก อารมณ์เป็นสิ่งที่ถูกจิตรับรู้ จิตเป็นผู้รู้

จิตที่เกิดแต่ละขณะ จะรับอารมณ์ได้เพียงอย่างเดียวเท่านั้น เช่น ในขณะที่เราดูโทรทัศน์ จิตที่เห็นภาพทางตา กับจิตที่ได้ยินเสียงทางหู เป็นคนละขณะกัน ขณะที่เห็นภาพ ก็จะไม่ได้ยินเสียง ขณะที่ได้ยินเสียงก็จะ ไม่เห็นภาพ แต่เพราะจิตเกิดดับสลับกันเร็วมาก จึงทำให้เราแยกไม่ออก และเข้าใจผิดว่า การเห็นและการได้ยินนั้นเกิดขึ้นพร้อม ๆ กัน จริง ๆ แล้วจิตแต่ละขณะ จะรับอารมณ์ได้เพียงอย่างเดียวเท่านั้น

การทำงานของจิต จะมีการเกิดดับอยู่ตลอดเวลาไม่ขาดสาย จิตดวงที่ ๑ เกิดขึ้นแล้วดับไป ต่อจากนั้นจิตดวงที่ ๒ ก็จะเกิดขึ้นติดต่อกันแล้วก็ดับไปอีก เป็นเช่นนี้ต่อเนื่องกันไปเรื่อย ๆ

ภาวะที่จิตเกิดดับสืบต่อกันเป็นกระแสนี้เรียกว่า "สันตติ" ขณะที่กระแสจิตไม่ออกมารับรู้เรื่องราว (อารมณ์) ทาง ตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ จิตในขณะนั้นมีชื่อเรียกว่า "ภวังคจิต" ซึ่งเป็นจิตที่ทำหน้าที่รักษารูปนาม ในภพปัจจุบันไว้มิให้แตกทำลายไป จนกว่าจะสิ้นอายุจากภพนี้ แม้ในขณะหลับสนิท (ไม่มีการฝัน) หรือสลบไป ก็จะมีภวังคจิต เกิดดับสืบเนื่องกันตลอดเวลา อารมณ์ของภวังคจิต เป็นอารมณ์ที่สืบเนื่องมาจากเหตุปัจจัยในอดีตภพ

เมื่อใดก็ตามที่จิตออกมารับรู้ "อารมณ์" ทางประตู (ทวาร) ทั้ง ๖ คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ เมื่อนั้นจิตจะขึ้นสู่วิถีซึ่งเรียกว่า วิถีจิต และเมื่อสิ้นสุดแต่ละวิถี ก็จะมีภวังคจิตที่คอยรักษาภพชาติเกิดคั่นอยู่ทุกครั้ง

จิต จะรับรู้ อารมณ์ ทางทวารทั้งหก จิตจะว่างจากอารมณ์ไม่ได้ เมื่อจิตเกิดขึ้นทุกครั้ง จะต้องมีอารมณ์ให้รู้เสมอ จิตคือตัวรู้ อารมณ์คือตัวถูกรู้ ถ้าไม่มีตัวถูกรู้ ตัวรู้ก็ย่อมไม่เกิดขึ้น ดังนั้น เมื่อมีการรู้ ก็ย่อมจะต้องมีสิ่งที่ถูกรู้ อยู่ควบคู่กันด้วยเสมอไป

ผัสสะ กับอายตนะ

อ้างอิง: จิตคืออะไร

Create Date : 30 มกราคม 2549

Last Update : 12 กุมภาพันธ์ 2549 22:43:10 น.

10 comments

Counter : 1368 Pageviews.

ครั้งแรกที่ผมเข้าเว็บของคุณไปดูประวัติ ไม่น่าเชื่อว่าคุณจะสนใจเรื่องธรรมะได้อย่างลึกซึ้งและแตกฉานอย่างนี้ เพียงแต่แปลกใจว่าทำไมคุณจึงใช้นามแฝงว่า Dharma มื่อมาอ่านเว็บของคุณเดี๋ยวนี้จึงไม่แปลกใจเลย

อ่านเรื่องที่คุณเขียนไว้น่าสนใจมาก สั้นกระชับ ได้เนื้อหาสาระครบถ้วน

ขอบคุณสำหรับเรื่องดีๆที่นำมาฝากให้อ่าน
จะติดตามอ่านตลอดไปครับ ขอบอก

โดย: หนุ่มร้อยปี IP: 203.107.204.166 วันที่: 4 กุมภาพันธ์ 2549 เวลา:0:02:28 น.

ขอบคุณที่ติดตามครับ.. จริงๆผมก็ไม่ได้เป็นคนเขียนเรื่องทั้งหมดนี่หรอก

เพียงแค่มีความสนใจในธรรม แล้วก็ได้เข้าไปอ่านเว็บพระธรรมวินัย ก็เลยคัดลอก พร้อมกับตัดต่อเนื้อหาให้กระชับ พอเหมะกับ blog ถ้าใครสนใจเนื้อหาเต็มคงต้องตาม link อ้างอิงไปศึกษาต่อครับ

โดย: เจ้าของ blog (dharma

) วันที่: 4 กุมภาพันธ์ 2549 เวลา:3:12:54 น.

ดีค่ะพี่เอ มาเรียนด้วยกันนะคะ

โดย: what for ^.~

วันที่: 7 กุมภาพันธ์ 2549 เวลา:17:17:50 น.

น้องนุ้ยแวะมาเยี่ยมด้วย..

จริงๆแล้วต้องให้เครดิตนุ้ยหละที่แนะนำให้ศึกษาพระอภิธรรม..

ขออนุญาติเอารูปนุ้ยมาโพสต์หน่อยนะ..(โปรโมตๆ) ชอบคำบรรยายรูปนี้อะ.. อ่านแล้วขำดี ใครอยากรู้ว่าบรรยายว่ายังไงตามไปดูบล็อกน้องเค้าได้เลยครับ

ปู้ยิ๋งหน้าเปว็ดกวิ้น (หน้าเหมือนเป็ดผสมกับนกเพนกวิน )... ฮ่าๆ

ปู้ยิ๋งหน้าเปว็ดกวิ้น (หน้าเหมือนเป็ดผสมกับนกเพนกวิน )... ฮ่าๆ

โดย: dharma

วันที่: 8 กุมภาพันธ์ 2549 เวลา:0:22:42 น.

โหยพี่อ่ะ เอารูปหนูมาลงเลยเหรอคะ อิๆ
หนูเอาลิงค์อภิธรรมมาฝากนะคะ
ลองอ่านดูนะคะพี่ เข้าใจง่ายดีไม่ยากเท่าไหร่ค่ะ

//budcop.boxchart.com
//www.abhidhamonline.org/thesis/thesis2.files/thesis2.htm
//www.dharma-gateway.com/dhamma/abidhamma-01.htm

พี่ก็ลองตมลิงค์ไปนะคะ enjoy ค่ะ

//www.buddhism-online.org/Index1.htm
เข้าได้แล้วนะคะพี่

โดย: what for ^.~

วันที่: 10 กุมภาพันธ์ 2549 เวลา:14:27:37 น.

ขอบคุณจ้า.. น้องนุ้ย
เดี๋ยวหยุดสามวัน จะได้เข้าไปอ่าน เผื่อจะได้สรุปมาไว้ที่ blog นี่อีก

ให้ธรรมเป็นทาน.. ขอให้น้องนุ้ยสวยวันสวยคืน.. ได้เป็นแอร์ฯอย่างหวังนะ

โดย: เจ้าของ blog (dharma

) วันที่: 10 กุมภาพันธ์ 2549 เวลา:14:45:59 น.

สำหรับลิงค์น้องนุ้ยข้างบน ผมทำเป็น link ที่ คลิกได้ไว้แล้ว.. ใครสนใจก็ คลิกหัวข้อข้างล่างได้เลยครับ

โดย: เจ้าของ blog (dharma

) วันที่: 10 กุมภาพันธ์ 2549 เวลา:14:55:03 น.

ค่าพี่แอร์ สวยไหมไม่ต้องอ่ะค่ะ แต่ขอให้ได้เป็นแอร์ สาธุๆ สมพรปาก อิๆ
พี่อย่าลืมอ่านอภิธรรมนะคะ ไว้วันหลังหนูจะมาโพสท์เว็ปธรรมะที่น่าสนใจอีกให้นะคะ หนูมีเยอะเลย

ตอนนี้ อินเลิฟกะธรรมะมากเลยค่ะพี่

โดย: what for ^.~

วันที่: 12 กุมภาพันธ์ 2549 เวลา:8:36:21 น.

ดีจัง มีคนสนใจธรรมะเหมือนเราเลย
เคยไปปฏิบัติธรรมเหมือนกันค่ะ หลายปีแล้ว
ปีนี้เขาจะมาจัดที่ใกล้ ๆ office ก็ว่าจะลาพักร้อนไปนะคะ
(ปลายเดือนหน้า) มีเว็บที่จัดวิปัสสนาด้วยค่ะ
//www.vipassanachiangmai.com

ตอนที่ไปปฏิบัติธรรมได้กลับมาเขียนเป็นบทความด้วยค่ะ
ขอเรียนเชิญคุณ dharma ไปอ่านได้นะคะ
//noknoi.com/magazine/series_cover.php?t=99

โดย: นกยูง IP: 202.28.245.84 วันที่: 15 กุมภาพันธ์ 2549 เวลา:20:38:48 น.

ตะกี้แวะเข้าไปเยี่ยมชมแล้วครับ คุณแม่นกยูงเขียนบทความไว้สนุกมาก.. แทรกคติธรรม... อ่านแล้วก็ยิ้มตามไป

ผมเอามาทำเป็นลิงค์ให้คลิกง่ายๆ ใครสนใจตามไปอ่านได้ครับ.. รับรองสนุกจริงๆ

Series แม่ขอเขียนบ้าง - ศาลานกน้อย

โดย: เจ้าของ blog (dharma

) วันที่: 15 กุมภาพันธ์ 2549 เวลา:23:51:05 น.