ปัจจัยที่มีผลต่อการกำเนิดอาณาจักรล้านนา และประวัติศาสตร์ล้านนา

ปัจจัยที่มีผลต่อการกำเนิดอาณาจักรล้านนา
การขายตัวทางการค้าเป็นแรงกระตุ้นที่ก่อกำเนิดอาณาจักรล้านนา เพราะการขยายตัวทางการค้า ก่อให้เกิดความต้องการขยายอาณาเขตเข้าครอบครองดินแดน ที่มีความเจริญทางเศรษฐกิจ และเป็นชุมทางการค้า การสร้างเมืองบนเส้นทางการค้าเป็นสิ่งจำเป็น และศูนย์กลางของอาณาจักรจะเป็นชุมทางการค้าที่สำคัญที่สามารถเชื่อมโยงกิจการค้ากับเมืองต่าง ๆ ได้อย่างสะดวก
การเจริญเติบโตของการค้าในเอเชีย เริ่มเกิดขึ้นนับตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 17 เป็นต้นมาซึ่งเป็นช่วงที่อาณาจักรศรีวิชัยเสื่อมลง และตามมาด้วยการสลายตัวราวต้นพุทธศตวรรษที่ 19 อาณาจักรศรีวิชัยเป็นอาณาจักร ที่ใช้นโยบายผูกขาดการค้า โดยควบคุมการค้าทางทะเลอย่างกว้างขวาง สาเหตุที่อาณาจักรศรีวิชัยเสื่อมลง จากการค้นคว้า ดร.วอลเตอร์ส ( O.W. Wolters) ทำให้ทราบว่าเพราะ "การเปลี่ยนโฉมหน้าของการค้าในเอเชีย" เนื่องจากจีนเปลี่ยนนโยบายการค้า จากเดิมการค้าจีนกับต่างชาติต้องพึ่งพาอาศัยเรือค้าขายต่างประเทศมากและการค้าจะผ่านอาณาจักรศรีวิชัย ซึ่งทำตัวเป็นพ่อค้าคนกลาง การค้าที่เจริญขึ้นทำให้เมืองท่าที่ติดต่อค้าขายกับจีนมั่งคั่งมีผลต่อการก่อตั้งเป็นรัฐใหญ่ เช่น อโยธยา เมืองท่าที่อยู่ใกล้ทะเลต้องกการสินค้าจากหัวเมืองตอนใต้คาบสมุทร จึงเกิดการขยายเส้นทางการค้าจากเมืองท่า ใกล้ทะเลเข้าไปสู่ดินแดนตอนในคาบสมุทร เมืองภายในที่ตั้งอยู่บนเส้นทางการค้าที่ขยายตัวจึงมีความสำคัญแลมั่งคั่งไปด้วย การขยายอำนาจเข้าครอบครองเมืองชุมทางการค้าเป็นสิ่งจำเป็นต่อการเพิ่มพูนอำนาจทางการเมืองในขณะนั้น
เมื่อพิจารณาสาเหตุการขยายอำนาจเข้ายึดครองหริภุญไชยของพญามังรายก็พบว่าประเด็นทาง เศรษฐกิจ มีความสำคัญยิ่ง เพราะเมืองหริภุญไชยจึงมีฐานะเป็นชุมทางการค้าที่มั่งคั่งอุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพย์สิน ความต้องการ เข้าครอบครองเมืองหริภุญไชยด้วยเหตุผลทางเศรษฐกิจ ปรากฏหลักฐานทางพื้นเมืองชัดเจนมาก ดังเช่น ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ กล่าวว่า พญามังรายได้ยินว่าเมืองหริภุญไชยสมฤทธีนัก ลวดบังเกิดโลภจิตมักใคร่ได้มาเป็นเมืองของตน จึงกำกับด้วยเสนาทั้งหลายว่าเราได้ข่าวเมืองหริภุญไชยสมฤทธีดีนักดีกว่าเมืองเราว่านั้นนาในใดจักได้มาเป็นเมืองของเรา
หลังจากพญามังรายทรงยึดหริภุญไชยได้แล้ว เวลาต่อมาพระองค์เมืองเชียงใหม่ขึ้นบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำปิงก็เพื่อให้เชียงใหม่เป็นชุมทางการค้าเช่นกัน และน่าสังเกตว่าพญามังรายทรงเลือก สร้างศูนย์กลางของอาณาจักร ขึ้นบนเส้นทางการค้าเช่นกัน และน่าสังเกตว่าพญามังรายทรงเลือกสร้างศูนย์กลาง ของอาณาจักรขึ้นบนเส้นทาง การค้าที่สำคัญคือ แม่น้ำปิงพญามังรายไม่มีดำริจะกลับไปครองเมื่องเชียงรายหรือเมืองฝางอีก ทั้งนี้เพราะเมืองเชียงรายและเมืองฝางอีกซึ่งอยู่บริเวณทางตอนบนจั้นไม่ใช่ชุมทางการค้า การค้าทางน้ำก็คงไม่แพร่หลายหรืออาจไม่มีก็ได้ เพราะแม่น้ำในบริเวณนี้ เป็นเพียงแม่น้ำสายสั้น ๆ ที่ไหลเชี่ยวและไหลลงสู่แม่น้ำโขงซึ่งไม่สะดวกทางการค้า
เมื่อเข้าครอบครองเมืองหริภุญไชยซึ่งแนวชุมทางการค้าได้แล้วพญามังรายทรงรวบรวมกลุ่มเมือง "แคว้น" ในบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำปิงตอนบน เข้ากับกลุ่มเมืองในบริเวณที่ราบแม่น้ำกกแล้ว พญามังรายทรงยกฐานะ รัฐของพระองค์ซึ่งมีขนาดใหญ่ขึ้นเป็น "อาณาจักร" การกำเนิดอาณาจักรล้านนาจึงเป็นผลสำคัญมาจากการขยายตัวทางการค้า อาณาจักรล้านนาจึงมีฐานะเป็นชุมทางการค้าที่สำคัญแห่งหนึ่งของเมืองภายใต้คาบสมุทรที่เชื่อมโยงสินค้าระหว่าง เมืองทางตอนบนขึ้นไป กับเมืองท่าทางตอนล่าง

ประวัติศาสตร์ล้านนา
อาณาจักรล้านนามีอายุ 262 ปี ช่วงเวลาดังกล่าวนับจากกำเนิดอาณาจักรล้านนาใน พ.ศ. 1839 เมื่อสร้างเชียงใหม่ เป็นศูนย์กลาง จนถึงอาณาจักรล่มสลายลงในพ.ศ. 2101 เมื่อพิเคราะห์ถึงพัฒนาการทางประวัติศาสตร์ของอาณาจักรล้านนา สามารถแบ่งเป็น 3 สมัยคือ
1. สมัยสร้างอาณาจักร(พ.ศ.1839 - 1898 )เป็นช่วงสร้างความเข้มแข็งให้อาณาจักรซึ่งตรงกับสมัยราชวงศ์มังราย ตอนต้น โดยเริ่มจากพญามังรายรวบรวมหัวเมืองต่าง ๆ ในแอ่งเชียงราย และขยายอำนาจลงสู่แอ่งเชียงใหม่ - ลำพูน เมืองในอาณาจักรที่รวบรวมได้ในสมัยนี้ได้แก่ เชียงราย เชียงแสน เชียงใหม่ ลำพูน ลำปาง พะเยา นอกจากนั้นยังได้สร้างเครือข่ายทางการเมือง โดยส่งราชบุตรไปครองเมืองเชียงตุง และเมืองนาย เป็นต้น สมัยสร้างอาณาจักรมีกษัตริย์ราชวงศ์มังราย 5 พระองค์ นับตั้งแต่พญามังราย จนสิ้นสมัยพญาผายู รวมเวลา 59 ปี
2. สมัยอาณาจักรล้านนารุ่งเรือง (พ.ศ. 1898 - 2068 ) ความเจริญรุ่งเรืองของอาณาจักรล้านนา เริ่มพัฒนาการขึ้นอย่างเด่นชัด นับตั้งแต่สมัยพญากือนา (พ.ศ. 1898 - 1928) และสืบตอมาจนถึงสมัยพญาแก้ว (พ.ศ. 2038 - 2068 ) สมัยรุ่งเรืองเป็นเวลา 170 ปี ความเจริญสูงสุดจะอยู่ในสมัยพระเจ้าติโลกราช (พ.ศ. 1984 - 2030) ซึ่งเป็นยุคทองของล้านนา
ในสมัยนี้อาณาจักรล้านนาแผ่อิทธิพลครอบคลุมไปกว้างขวาง โดยได้เมืองแพร่ เมืองน่าน ไว้ในอำนาจและแผ่อิทธิพลไปถึงเมืองต่าง ๆ ในเขตรัฐชาน ดังเช่น เชียงตุง เมืองนาย เมืองสีป้อ เมืองยอง และเชียงรุ่งในเขตสิบสองพันนา ตลอดจนเมืองลาวหลวงพระบาง
3. สมัยเสื่อมและอาณาจักรล้านนาสลาย (พ.ศ. 2068 - 2101 ) ความเสื่อมของอาณาจักรล้านนาเกิดในปลาย สมัยราชวงศ์มังราย นับตั้งแต่สมัยพญาเกศเชษฐราช (พ.ศ. 2068 - 2081) จนกระทั่งตกเป็นเมืองขึ้นของพม่า ใน พ.ศ. 2101 สมัยเสื่อมและสลายตัวเป็นช่วงเวลา 33 ปี สภาพบ้านเมืองแตกแยกวุ่นวายอย่างหนัก


wiangkoomkam

Create Date : 09 พฤศจิกายน 2550		1 comments
Last Update : 26 สิงหาคม 2552 13:46:53 น.
Counter : 3193 Pageviews.
Share Tweet