ไปฟังปี่พาทย์เสภาที่วังหน้า

ในวันที่ 7 มกราคมของทุกปี ตรงกับวันสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว
กรมศิลปากรได้จัดงานรำลึกเนื่องในวันคล้ายวันสวรรคตของพระองค์ท่าน
ซึ่งเราก็เพิ่งได้ลางานไปร่วมกิจกรรมนี้ เมื่อปีที่ผ่านมาเป็นปีแรก
และตั้งใจว่าจะไปร่วมงานนี้เป็นประจำทุกปี
เพราะเราเป็นคนหนึ่งที่เข้าไป "ใช้ชีวิต" ในพื้นที่เขตพระราชฐานเดิมของพระองค์ท่าน
ตั้งแต่เรียนที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ก็เป็นพื้นที่เขตวังหน้าแต่เก่าก่อน
ชมละครที่โรงละครแห่งชาติ ชมสิ่งของโบร่ำโบราณที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร
ซึ่งก็ล้วนแล้วแต่ใช้เขตพระราชฐานวังหน้าทั้งสิ้น

เมื่อปีที่แล้ว ก็ลองชวนเพื่อนไปฟัง "เสภาวังหน้า" กันซะหน่อย
อันว่า "ขับเสภา" นั้น ก็คือการขับ (ร้อง) ทำนองเสนาะคลอไปกับเสียงขยับกรับ
แต่แรกเริ่มเดิมที่นั้น ก็เป็นมีแค่คนขับเสภา ขยับกรับ เล่านิทานกันไป
จนถึงสมัยรัชกาลที่ 2 พระองค์ท่านคงฟังจนเบื่อแล้ว ก็เลยเพิ่มวงปี่พาทย์เข้าไป บรรเลงรับ

"เดิมเมื่อครั้งจอมนรินทร์แผ่นดินลับ
เสภาขับยังหามีปี่พาทย์ไม่
ครั้งมาถึงพระองค์ผู้ทรงชัย
ก็เกิดมีขึ้นในอยุธยา"

ทำให้คนขับเสภาได้มีโอกาสพักบ้าง และยังคงเป็นการขับเล่า "นิทาน" เช่นเดิม
ต่อมาถึงยุค...เออ...ยุคไหน ไม่ยักมีบอกในหนังสือสูจิบัตรนะ
เอาเป็นมา เข้าสู่ยุคที่ละครเฟื่องฟู ...การขับเสภา มีวงปี่พาทย์รับ ก็เริ่มมีการออกตัวละครรำ
แล้วก็พัฒนาขึ้นมา กลายเป็น "ละครเสภา" ในท้ายที่สุด

การแสดงที่เราได้ชมเมื่อปี่ที่แล้วนั้น เริ่มการแสดงตามแบบฉบับโบราณ
การบรรเลงเพลงโหมโรงเย็น โดย วงดนตรีไทยของสำนักวัฒนธรรม (หรือวงกทม.)



เป็นการบรรเลงแบบออกเพลงอย่างโบราณ โดยบรรเลงเพลงเรียงลำดับไว้ในชุด 14 เพลง คือ

เพลงสาธุการ - เพลงตระโหมโรง 7 ตัว ได้แก่ ตระหญ้าปากคอก ตระมารละม่อม
ตระปลายพระลักษณ์ ตระเล็บเสือหรือเสือขับ ตระสันนิบาตใหญ่ ตระสันนิบาตน้อย ตระย้อนรอย -
เพลงรัวสามลา - เพลงเข้าม่าน - เพลงปฐม 2 ชั้น เพลงปฐมชั้นเดียว ออกเพลงเจดีย์เจ็ดยอด -
เพลงลา - เพลงเสมอ - เพลงรัวลาเดียว - เพลงเชิด 2 ชั้นและชั้นเดียว - เพลงกลม -
เพลงชำนาญ - เพลงกราวใน 3 ท่า - เพลงต้นเข้าม่าน - เพลงลา

ลำดับถัดมา ก็ได้พักหู มาดูการร่ายรำกันบ้าง
เป็นการแสดงรำอาศิรวาทราชสดุดี "ด้วยพระบารมี ปกเกศี สี่ทัพไทย"

เกิดเป็นชาย ไว้ลาย ให้เลื่องลือ
คนยอมรับ นับถือ ทุกแห่งหน
อย่าระย่อทรหดแลอดทน
เข้าประจญประจัญสู้ริปูมา

เทิดทูนชาติกษัตริย์ศาสน์พาดเกศเกล้า
รวมทุกเหล่าทัพไทยผู้ใจกล้า
อากาศ บก เรือ ตำรวจ คอยตรวจตรา
ร่วมรักษาธรณินแผ่นดินไทย

บรรเลงและขับร้องโดย วงปี่พาทย์ สำนักการสังคีต กรมศิลปากร





จากนั้นก็เริ่มเข้าสู่การแสดง "ขับเสภา" ซึ่งเป็นการแสดงหลัก
โดยเริ่มจากการขับเสภาบทไหว้ครู โดย พลตรีประพาศ ศกุนตนาค



คลิปสาธิตขับเสภาไหว้ครู โดย ครูแจ้ง คล้ายสีทอง
ศิลปินแห่งชาติ (ช่างขับคำหวาน) ผู้ล่วงลับไปแล้ว





ต่อด้วยการแสดงรำอาศิรวาทราชสดุดี แด่พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว



แล้วเริ่มด้วย โหมโรงขวัญเมือง โดย วงสำนักการสังคีต



ม่านเปิดอีกครั้ง ก็มาถึง การแสดงขับเสภาส่งร้อง เรื่อง กากี
โดยมีผู้ขับเสภาสลับกัน 3 ท่าน คือ พลตรีประพาศ ศกุนตนาค ครูนฤพนต์ ดุริยพันธ์ และครูสมชาย ทับพร



และในช่วงนี้จะมีวงปี่พาทย์บรรเลงรับ 4 วงด้วยกันคือ
วงดุริยางค์ทหารบก วงดุริยางค์ทหารเรือ วงดุริยางค์ทหารอากาศ และวงดุริยางค์ตำรวจ





คลิปเสียงขับเสภา โดย ครูเหนี่ยว ดุริยพันธุ์




ช่วงเวลานั้น ตอนขับเสภาเราก็รู้สึกสนุกหรอกนะ แต่พอเป็นช่วงบรรเลงรับและร้องส่ง
ทำไมมันรู้สึกอึดอาด ช้าเนิบนาบมากมายนัก
ก็พอเข้าใจได้ว่า เมื่อก่อนชีวิตเนิบช้า ไม่มีอะไรรีบเร่ง
การนั่งฟังบรรเลงปี่พาทย์และขับเสภา ก็เลยเป็นการพักผ่อนของผู้คนในสมัยก่อนโน้นได้
พอชีวิตเริ่มแข่งขัน เร่งเวลากันมากเข้า แค่นี้ก็ไม่สนุกซะแล้ว
มันก็เลยต้องมีการ "ออกตัว" คือมีนาฎศิลปินออกมาร่ายรำ เพิ่มอรรถรสในการรับชม
จนกระทั่งมาสู่การเล่นเป็น "ละครเสภา" ที่เราอยากดูในช่วงท้ายๆ
แต่ว่า ...ก่ว่ากากีจะจบช่วง ...เพื่อนๆ เราก็ขอตัวกลับก่อน ...
เราดูเวลา ก็เกือบ 4 ทุ่มเข้าไปแล้ว ...ไม่ไหวแล้ว ..คงไม่รอถึงละครแล้วละ
เราก็เลยต้องกลับออกจากโรงละคร เพื่อข้ามเรือกลับบ้าน ....

สำหรับงานรำลึกพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวในปีนี้นั้น
เราไปร่วมกิจกรรมของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ แต่ไม่ได้ไปฟังเสภาในช่วงเย็น
ขอเตรียมตัวเตรียมใจอีกปีละกัน ....ปีหน้าจะไปฟังตั้งแต่ต้นจนจบ

Create Date : 24 มกราคม 2555		2 comments
Last Update : 24 มกราคม 2555 22:00:09 น.
Counter : 3636 Pageviews.
Share Tweet