|
ON TIME: เรื่องของเวลา
บนนาฬิกาจักรกล
จนถึงคอมพิวเตอร์
ที่มา: นสพ. คนเมือง ปี พ.ศ. ๒๔๙๖
การนำเอาเครื่องจักรมาบอกเวลา เป็นการปูทางให้แก่การนำเครื่องจักรมาใช้ในการเล่าเรื่อง การสนทนาสื่อสารแลกเปลี่ยนพัฒนาความรู้กันในชีวิตประจำวัน
นาฬิกาบอกเวลาเป็นต้นแบบการเล่าเรื่องโดยการพิมพ์ที่อ้างอิงตัวเลข
และนาฬิกาเป็นเครื่องจักรที่ถูกนำเข้ามาวางไว้ในสถานที่ซึ่งมนุษย์เรากำลังดำรงชีวิตอยู่
อำนาจของเครื่องจักรกลบอกเวลาคือคุณสมบัติแบบอัตโนมัติ ที่มันเป็นอยู่ด้วยการกำหนดตัวมันเองโดยไม่ขึ้นกับใครหรือสิ่งใด (autonomy) นาฬิกาหรือเวลาแบบใหม่อ้างอิงตนเองจากตัวเลข
การเปลี่ยนแปลงของเวลาบนนาฬิกาจึงกำหนดตัวมันเอง เป็นอิสระจากมนุษย์ เมื่อมนุษย์เหลือบตามองนาฬิกาบอกเวลา นั้นคือเรา-มนุษย์กำลังมองภาพความคิดแบบการใช้เหตุผลเชิงปริมาณ 1
2
3
.4
5
..12=0
1
2
.3
นาฬิกาสมัยใหม่ ได้แยกยึดเอาเวลาออกจากที่เคยอ้างอิงอยู่กับประสบการณ์ของมนุษย์กับธรรมชาติไป การรับรู้และบอกเล่าสนทนาให้ความรู้กันในสังคม ที่มนุษย์เคยลำดับความต่อเนื่อง จากก่อนแจ้ง/ก่อนตะวันขึ้น ตะวันขึ้น/ตื่นนอน เช้า/เตรียมอาหาร ก่อนอาหารเช้า กินอาหารเช้า แล้วออกไปทำงานในท้องทุ่ง
. จนกระทั่งตะวันตกดิน กินอาหารเย็น เข้านอน
กลายเป็นว่า
เวลาบนนาฬิกาจักรกล ได้อ้างอิงความจริงของเรื่องเล่าใหม่กับตัวเลข
ดังเช่น 05.00 น. เปิดสถานี(วิทยุ โทรทัศน์) แจ้งรายการ แล้ว 05.05 น. ข่าวรับอรุณ 05.10 น.
.. 05.30 น. นาฬิกาปลุก ๆ ลูก ๆ ให้ตื่นนอน เพื่อเตรียมตัวไปโรงเรียน 06.00 น. รถรับ-ส่งนักเรียนมารับลูก 07.01 น. คุณพ่อคุณแม่พร้อมออกจากบ้านไปทำงาน
. 17.30 น. ลูก ๆ เด็กนักเรียนกลับถึงบ้าน
.ดูข่าว ดูละคร
แล้วเข้านอนกัน
ส่วนเวลาที่หยาบกว้างกว่านี้ ก็เปลี่ยนแปลงจากเดิม ที่มนุษย์อิงวิถีดำเนินชีวิตตามปฏิทินทำการเกษตรกรรมและการทำบุญตามประเพณีท้องถิ่นหรือศาสนา จากวันศีลวันพระหนึ่งถึงวันศีลวันพระถัดไป จากฤดูเพาะปลูกถึงฤดูเก็บเกี่ยว กลายเป็น จันทร์ถึงศุกร์ แล้วก็เป็น เสาร์-อาทิตย์ หรือขยายขึ้นเป็นจากเดือนมกราคมถึงธันวาคม เป็นต้น
ตัวอย่างการอ้างอิงเวลากับวัฒนธรรมการใช้ชีวิตของมนุษย์ ที่เห็นได้ชัดเจนในชีวิตประจำวันของมนุษย์วิถีเมืองทุกวันนี้ คือ "7-11 หรือ 7-Eleven"
7 หมายถึง สัปดาห์หนึง เปิดบริการเจ็ดวัน 11 หมายถึง เวลาทำการแต่ละวัน เปิดเวลา 1 นาฬิกา และ ปิดเวลา 1 นาฬิกา ชื่อ 7-11 จึงหมายถึงร้านค้าสะดวกซื้อ ที่เปิดขายของตลอดยี่สิบสี่ชั่วโมง ทุกวัน ไม่มีวันหยุด
(พัฒนาการของการให้ความหมายใหม่ จากร้าน 7-Eleven stores ในประเทศอเมริกา ที่เปิดบริการทุกวันตั้งแต่เวลา 7 am - 11 pm จนกระทั่งเปลี่ยนชื่อเป็น 7-Eleven Inc. ในปี 1999. และการเกิดใหม่ของแฟนไชส์ Seven-Eleven ในประเทศญี่ปุ่น ครั้งแรกในยุค 1970s จึงเปลี่ยนเวลาบริการเป็น 24 ชั่วโมง อ่านเพิ่มเติมในส่วน comment ที่ #7 ของคุณ Plin, :-p และที่ # 8 ของ a_somjai)
ดังนั้น เราพอจะเห็นได้ว่า แบบความคิดเกี่ยวกับเวลาที่อ้างอิงนาฬิกาจักรกล จึงสะท้อนความคิดเชิงเหตุผลของมนุษย์เรา ที่ถูกครอบงำโดยเทคโนโลยีนั้นเอง
แต่เราเคยถามตนเองไหมว่า นาฬิกาบอกเวลา
ในสถานะตัวแทนของเครื่องมือกลหรือเทคโนโลยี มันได้เข้ามาแทรกกลางระหว่างคนเรากับประสบการณ์ที่เรามีส่วนร่วมสร้างสรรค์และดำรงอยู่มากน้อยเพียงใด?"
ในสภาพของเทคโนโลยี คอมพิวเตอร์ก็ไม่ได้แตกต่างจากนาฬิกา?
นาฬิกาจักรกล เครื่องบอกเวลาสมัยใหม่ ได้แยกยึดเอาเวลาออกจากที่เคยอ้างอิงอยู่กับประสบการณ์ของมนุษย์ไปฉันใด คอมพิวเตอร์ก็แยกยึดเอาเวลาและประสบการณ์จริงของมนุษย์เราฉันนั้น
นาฬิกาและคอมพิวเตอร์ จึงเป็นตัวแทนของอำนาจของเทคโนโลยี ที่สะท้อนให้เห็นถึงแนวคิดการอ้างอิงเหตุผลของมนุษย์ที่เชื่อมโยงโลกแห่งการรับรู้ และการลำดับความต่อเนื่องของประสบการณ์ ผูกไว้กับตัวเลขทางคณิตศาสตร์ (ซึ่งเป็นอิสระจากมนุษย์ จากธรรมชาติ จากเวลา และสถานที่
เช่น 2+2 = 4 เป็นจริง ถูกต้องเสมอ ไม่เกี่ยวกับสถานที่ เวลา และบุคคล ที่อ้างอิงมัน)
ด้วยเหตุที่ นาฬิกาและไฮโทคโนโลยีอย่างคอมพิวเตอร์มีคุณสมบัติของนามธรรมที่แตกต่างจากมนุษย์ และคอมพิวเตอร์สามารถกำหนดตัวมันเองเป็นอิสระจากธรรมชาติดังกล่าวนี้เอง
โดยการอ้างอิงนาฬิกาและคอมพิวเตอร์ มนุษย์จึงสร้างความจริง ความดี ความงาม ความถูกต้อง แบบใหม่ขึ้นมา มีลักษณะบิดเบี้ยวไปจนถึงกับผิดไปจากความจริง ความดี ความงาม ความถูกต้อง แบบเก่าที่อ้างอิงในโลกเก่า เช่น ความรู้ความเชื่อในสังคมเกษตรกรรม และความรู้ความเชื่อทางศาสนา โดยสิ้นเชิงเลยก็มี
ตัวอย่างเช่น คุณสมบัติที่สำคัญของ "ความดี ความจริง ความมีประสิทธิภาพ ...ที่อ้างอิงเหตุผลของเวลาแบบเครื่องจักรกล" ได้แก่ ความเที่ยงตรง แน่นอน เชื่อถือได้ ตรงเวลา ทำงานทุ่มเทใช้เวลามาก ทำงานรวดเร็วใช้เวลาน้อยประหยัดแต่ได้ผลผลิตมาก ...ทำตามกฎระเบียบ ครบทุกขั้นตอน ... ครบตามหลักเกณฑ์ ดัชนี/เครื่องชี้วัด ...ผลงานทุกชิ้นได้มาตรฐานเดียวกัน/เหมือนกัน/พิมพ์เดียวกัน... ตรวจสอบใหม่ได้ผลตรงตามมาตรฐาน.. เป็นต้น
คำถามของเราในฐานะชาวบล็อกเกอร์ จึงผุดขึ้นมาว่า "แบบความคิดเกี่ยวกับเวลา สถานที่ บุคคล สถาบัน เรื่องราว ข่าวสาร เหตุการณ์ หรือว่ายกขึ้นไปเป็นเรื่อง นามธรรมต่าง ๆ ในระดับ ความจริง ความดี ความงาม ความถูกต้อง ที่อ้างอิงจากประสพการณ์บนโลกออนไลน์ __โลกอินเตอร์เน็ตที่เวลา สถานที่ และปรากฎการณ์ ต่างถูกสร้างขึ้นอ้างอิงโดยจักรกลคอมพิวเตอร์และความรู้เกี่ยวข้องกับมันนั้น คือสิ่งสะท้อนความคิดเชิงเหตุผลของมนุษย์เราเอง ที่ถูกครอบงำโดยโฮเทคโนโลยีดิจิตอล ใช่หรือไม่?"
posted by a_somjai | February 27. 2006 @ 11.49 am | นาฬิกา, คอมพิวเตอร์, เวลา, มนุษย์, เหตุผล, ความจริง, การอ้างอิง, การกำหนดตัวเอง, autonomy, การครอบงำ, ไฮเทคโนโลยี, ดิจิตอล, โลกออนไลน์ |
Create Date : 27 กุมภาพันธ์ 2549 |
Last Update : 1 มีนาคม 2549 7:16:00 น. |
|
9 comments
|
Counter : 1078 Pageviews. |
|
|
|
โดย: อินทรีทองคำ วันที่: 27 กุมภาพันธ์ 2549 เวลา:12:19:22 น. |
|
|
|
โดย: rebel วันที่: 27 กุมภาพันธ์ 2549 เวลา:18:51:43 น. |
|
|
|
โดย: Plin, :-p วันที่: 28 กุมภาพันธ์ 2549 เวลา:21:53:49 น. |
|
|
|
โดย: a_somjai วันที่: 1 มีนาคม 2549 เวลา:1:25:58 น. |
|
|
|
| |
|
|
ลืมใส่นาฬิกาอยู่เรื่อยเลย