Bloggang.com : อาจารย์สุวิมล

สำนวนไทย

สำนวนไทย
สำนวน หมายถึง การแสดงถ้อยคำออกมาที่มีลักษณะพิเศษไปจากภาษาที่ใช้กันโดยทั่วไปในแต่ละภาษาดังนั้น สำนวนไทย จึงหมายถึง การนำถ้อยคำที่ใช้ในภาษาไทย มาเรียงร้อย เพื่อให้มีความหมายโดยนัยหรือมีความหมายกว้าง ลึกซึ้ง ไม่ใช่เป็นการแปลความหมายโดยตรงตามถ้อยคำที่ปรากฏ อาจจะเป็นความหมายในเชิงเปรียบเทียบ อุปมาอุไมย นอกจากความหมายดังกล่าวแล้ว สำนวนไทย ยังรวมไปถึงพวกคำคมสุภาษิต คำพังเพย และโวหารต่าง ๆ ซึ่งแต่ละอย่างก็มีความหมายลักษณะพิเศษแตกต่างกันไปบ้างในรายละเอียดของแต่ละประเภท ค่ะ ตัวอย่างสำนวนไทย เช่น

สำนวนไทย นี้ คือ จับปลาสองมือ ความหมาย ไม่ได้แปลตามถ้อยคำที่ปรากฏ แต่มีความหมายว่า การทำอะไรสองฝ่าย ไม่เอาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งโดยแน่นอน เหมือนเป็นการเผื่อเลือก ถ้าฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งรู้ทัน คนที่มีนิสัยเช่นนี้ ก็ไม่มีใครอยากคบ แน่นอน ค่ะ
คนไทยในสมัยก่อนเป็นคนช่างสังเกต สังเกตเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในธรรมชาติ สังเกตอากัปกิริยาของสัตว์ต่าง ๆ แล้วนำสิ่งที่สังเกตนั้น ไปสร้างเป็นสำนวนไทยขึ้นใช้ในภาษาไทยเป็นจำนวนมากมาย ทำให้ภาษาไทยของเรามีสำนวนใช้ในการเขียน ในการพูดเปรียบเปรยมากมาย ในชีวิตประจำวัน ดังจะยกตัวอย่างของสำนวนไทยที่มีมา ดังนี้ ค่ะ
สำนวนไทยที่มาจากสัตว์ต่าง ๆ เช่น มาจากนก เช่น ดูเยี่ยงกาแต่อย่าเอาอย่างกา สำนวนนี้ เราเอานิสัยของกาที่เราสังเกตเห็น คือ กา เป็นสัตว์ขยัน ตื่นแต่เช้าออกหากิน เราจึงควรเอาเยี่ยงกา คือนำความขยันของกามาเป็นแบบอย่างแต่ไม่ควรเอาอย่างกา เพราะกา ขี้ขโมย จึงไม่ควรเอาอย่างกา นั่นเองหรือ สำนวนที่นำมาจาก อาการของไก่ชน สำนวน ว่า งงเป็นไก่ตาแตก สำนวนนี้ มาจากการชนไก่ เมื่อไก่ตัวที่ถูกจิก ถูกตีจนตาแตก จึงมีอาการมึนงง นำมาเปรียบเทียบกับเวลา เราไม่เข้าใจเรื่องราวที่เกิดขึ้น เกิดอาการงงนำไปเปรียบกับอาการของไก่ที่ถูกจิกจนตาแตกและงง นั่นเอง
สำนวนที่เกี่ยวกับแมว เช่น ซื่อเหมือนแมวนอนหวด เป็นการประชดคนที่คดโกง แต่ทำท่าว่าตนเองซื่อตรง ปรกติ ในตอนกลางวัน แมวมักเซื่อง ๆ และนอนตามซอกตู้ บ้าง นอนในหวด (นึ่งข้าวเหนียว) และตัวงอ คด จึงนำไปเปรียบกับคนที่คดโกง แต่ทำซื่อ ๆ เหมือนแมวที่นอนขด ซึมซื่อ ๆ ไม่ได้ปราดเปรียวเหมีอนในเวลากลางคืนเพราะกลางคืนเป็นเวลาหากินของแมว มันจะประเปรียว ไม่เซื่อง ๆ

นี่เป็นหน้าตาของ หวด เป็นภาชนะสำหรับนึ่งข้าวเหนียว ค่ะ
สำนวนที่นำเหตุการณ์ทางธรรมชาติเข้ามาสร้างสำนวน ก็มีไม่น้อย ธรรมชาติมีอิทธิพลต่อมนุษย์ทุกยุคทุกสมัย มีอิทธิพลในด้านความเชื่อ ความจำเป็นต่อการดำเนินชีวิตประจำวันของมนุษย์เช่น ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดขึ้น ฝนตก ฟ้าร้อง สำนวนที่เกี่ยวกับธรรมชาติ ดังกล่าว เช่น สำนวนที่ว่า คลื่นกระทบฝั่งสังเกตจากการที่น้ำทะเลซัดเข้าหาฝั่ง แป๊บเดียว คลื่นนั้นก็ลงทะเลไปเหมือนเดิม นำสำนวนนี้ไปเปรียบกับเหตุการณ์ที่ครึกโครมที่เกิดขึ้นมาเพียงชั่วเวลาสั้น ๆ แล้วก็หายเงียบไป ไม่มีใครกล่าวถึง หรือ สืบเรื่องราวเรื่องนั้น ๆต่อไปอีกเลย เหมือนคลื่นที่ซัดหาฝั่งแป๊บเดียวก็ลงทะเลไป
ยังมีสำนวนไทยที่เราได้มาจากเรื่องราวในวรรณคดีไทย มาใช้เป็นสำนวนก็มีมากหลายสำนวน เช่น กลิ้งทูตล้มขร มาจากเหตุการณ์ในเรื่องรามเกียรติ์ ที่ทูตและขร ถูกพระรามฆ่าตาย สำนวนนี้ ใช้ในความหมายว่า  ล้มกลิ้งไม่เป็นท่า นอนกันเกลื่อนกลาด ไม่เป็นท่า สำนวนที่ว่า ว่าเขาอิเหนาเป็นเอง ก็มาจากเหตุการณ์ในวรรณคดีเรื่อง อิเหนา ที่อิเหนา ค่อนแคะ ประสันตา ว่า เป็นชาวป่า ชาวดง ไม่เคยเห็นหญิงชาวเมืองที่งดงาม ต่อมาตัวเอง ก็ตกตะลึง เมื่อเห็นบุษบา ก็มองตาค้าง จึงถูก ประสันตาค่อนแคะกลับว่า ว่าแต่คนอื่น ตนเองก็เป็นเหมือนกัน สำนวนนี้ จึงมาใช้กับคนที่เคยว่าคนอื่นในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง แล้วตัวเองก็ทำอย่างที่เคยว่าคนอื่น นั่นเอง
จากนี้ ก็ขอยกตัวอย่าง สำนวนไทยที่น่าสนใจมาเป็นตัวอย่างเล็กน้อย เผื่อใครที่สนใจเรื่องสำนวนไทย จะได้นำไปใช้ได้ ค่ะ
พกหินดีกว่าพกนุ่น : ให้เป็นคนหนักแน่นดีกว่าใจเบา
พระยาเทครัว : เป็นสำนวนเรียกผู้ชายที่ได้หญิงในบ้านหลายคนเป็นเมีย
มะกอกสามตะกร้าปาไม่ถูก : ใช้เรียกคนที่กลับกลอกเก่ง จับผิดได้ยาก
มันเทศขึ้นโต๊ะ : คนชั้นต่ำได้ดีแล้วลืมตัว
ยื่นแจวแลกพาย : นำของดีไปแลกของที่เลวกว่า
ฤษีแปลงสาร : เปลี่ยนแปลงเรื่องราว (จากเรื่องนางสิบสอง)
ริให้กะปิเป็นหนอน : ริเริ่มแล้วไม่สานต่อทิ้งให้เสียหาย
รู้หาญรู้ขลาด : รู้จักกล้าในสิ่งที่ควรกล้า กลัวในสิ่งที่ควรกลัว
เรือใหญ่คับคลอง : คนที่เคยรุ่งเรืองแล้วตกต่ำทำตัวอย่างสามัญไม่ได้
สุดสายป่าน : สุดทาง ไม่มีทางไปไกลกว่านั้นอีกแล้ว
นำตัวอย่างมาให้ 10 สำนวน พอหอมปากหอมคอ ค่ะ หวังว่า คงได้ประโยชน์นำไปใช้ได้บ้าง ค่ะ

Create Date : 17 กุมภาพันธ์ 2562
Last Update : 24 กุมภาพันธ์ 2562 9:35:44 น.
Counter : 20440 Pageviews.

27 comments

	พระพุทธสิหิงค์ : หลวงพ่อเพชร ผู้ชายในสายลมหนาว (27 มิ.ย. 2568 15:34:46 น.)		วันอังคารที่1กค มีงานนำเสนอสตาร์ทอัพ"ไทย"ที่พร้อมไปบุกตลาดจีน💡 peaceplay (22 มิ.ย. 2568 12:57:29 น.)
	ทายอักษร I 猜字谜 I toor36 (18 มิ.ย. 2568 00:11:41 น.)		กำแพงแสน : นกกระปูดใหญ่ ผู้ชายในสายลมหนาว (6 มิ.ย. 2568 11:30:07 น.)

ผู้โหวตบล็อกนี้...

คุณtoor36, คุณโอน่าจอมซ่าส์, คุณเริงฤดีนะ, คุณmambymam, คุณตะลีกีปัส, คุณภาวิดา คนบ้านป่า, คุณmastana, คุณสายหมอกและก้อนเมฆ, คุณร่มไม้เย็น, คุณสองแผ่นดิน, คุณกะว่าก๋า, คุณเกศสุริยง, คุณSai Eeuu, คุณอุ้มสี, คุณkae+aoe, คุณtuk-tuk@korat, คุณบาบิบูเบะ...แปลงกายเป็นบูริน, คุณสันตะวาใบข้าว, คุณhaiku

วันนี้สำนวนไทยแบบเน้นๆ เลย ผมมองไปที่ภาษาจีนบ้าง ภาษาจีนก็มีลักษณะคล้ายแบบของไทยเหมือนกัน (พวกอักษร4ตัว)

ยื่นแจวแลกพาย อันนี้คล้ายกับ พิมเสนแลกกับเกลือ นะครับ

โดย: คุณต่อ (toor36

) วันที่: 24 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:11:11:50 น.

1 ใน 10

เคยได้ยิน 5 และ ไม่ค่อยได้ยิน ได้ใช้กัน อีก 5
ได้แก่...

*มันเทศขึ้นโต๊ะ
*ยื่นแจวแลกพาย
*ริให้กะปิเป็นหนอน
*รู้หาญรู้ขลาด
*เรือใหญ่คับคลอง

ทำให้ได้ทราบ/ได้มีความรู้จะได้หัดไปพูดไปใช้ต่อไป ไม่ให้จางหายไป

อ้อขอบคุณค่ะ

โดย: เริงฤดีนะ

วันที่: 24 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:12:33:18 น.

อายุไม่ใช่ตัวหยุดการเรียนรู้จริงๆค่ะครู

ขอบพระคุณครูที่นำสอนในบล็อกค่ะ

โดย: โอน่าจอมซ่าส์

วันที่: 24 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:14:35:15 น.

สวัสดีมีสุขค่ะ

หลายสำนวนไม่เคยได้ยินมาก่อนเลยค่ะ
เช่น

มันเทศขึ้นโต๊ะ
รู้หาญรู้ขลาด
ริให้กะปิเป็นหนอน

อาจจะเป็นเพราะวัยยังไม่อาวุโสพอก็เป็นได้ค่ะ

โดย: ตะลีกีปัส

วันที่: 24 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:14:51:14 น.

ไม่เคยได้ยินเยอะเลยค่ะ สมัยนี้ใช้
สำนวนยากแล้วนะคะ พดตรงไปตรงมา
เด็กๆฟังแล้วยังทำหน้าเป๋อเหลอว่ายาย
พูดอะไร หลงซะละมั้ง 55 เอามาให้เห็น
กันบ้างก็ดีนะคะ เผื่อเค้าจะหัดใช้กันบ้าง

โดย: ภาวิดา (ภาวิดา คนบ้านป่า

) วันที่: 24 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:19:47:08 น.

สำนวนทั้งหมดที่อาจารย์ยกตัวอย่างมา มีที่หนูไม่คุ้นเลยหลายสำนวนเหมือนกันค่ะ

อย่าง กลิ้งทูตล้มขร, มันเทศขึ้นโต๊ะ, ริให้กะปิเป็นหนอน ไม่คุ้นเลยค่ะ

โดย: สายหมอกและก้อนเมฆ

วันที่: 24 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:20:18:35 น.

ช่วงนี้ปักชุดละครส่งงานหลวงมือระวิงเลยค่ะ พยายามบริหารเวลามาทักทายเพื่อนในblog ด้วยค่ะ อาจจะมาๆหายๆนะคะแต่ไม่ลืมกันแน่ๆค่ะ ที่นี่คือบ้านที่อบอุ่นจริงๆค่ะ หวังว่าคุณครู สบายดีนะคะ
บันทึกการโหวต Blog ในวันนี้

ผู้เขียน Blog หมวดเนื้อหา Blog ได้รับโหวต
สายหมอกและก้อนเมฆ Photo Blog ดู Blog
kae+aoe Parenting Blog ดู Blog
โอน่าจอมซ่าส์ Hobby Blog ดู Blog
อาจารย์สุวิมล Diarist ดู Blog
ระบบจะบันทึกคะแนนโหวต เฉพาะการโหวต 10 ครั้งล่าสุดในแต่ละวันเท่านั้น

โดย: เกศสุริยง

วันที่: 24 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:22:08:39 น.

โหวตครับอาจารย์

หลายคนชอบตัดสินคนจากภาพลักษณ์
จนลืมแก่นแท้หรือความดีที่อยู่ในตัวคนๆนั้นไปเลย

เปลือกในภาพชุดนี้
เป็นต้นคูนที่อยู้่หน้าห้องผมเองครับ

โดย: กะว่าก๋า

วันที่: 24 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:22:11:25 น.

วันนี้มีความเป็นครูเต็มเลยเปี่ยมเลยค่ะ ให้คิดถึง ชีวิตในวัยเรียนมัธยมต้นค่ะ เรียนคำพังเพยพวกนี้

โดย: Sai Eeuu

วันที่: 25 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:0:08:09 น.

บันทึกการโหวต Blog ในวันนี้

ผู้เขียน Blog หมวดเนื้อหา Blog ได้รับโหวต
ALDI Photo Blog ดู Blog
life for eat and travel Photo Blog ดู Blog
เกศสุริยง Education Blog ดู Blog
ก้นกะลา Music Blog ดู Blog
tuk-tuk@korat Music Blog ดู Blog
JohnV Music Blog ดู Blog
JinnyTent Travel Blog ดู Blog
กะว่าก๋า Dharma Blog ดู Blog
toor36 Music Blog ดู Blog
อาจารย์สุวิมล Education Blog ดู Blog

แวะมาหาความรู้ที่บล็อกครูค่ะ

โดย: อุ้มสี

วันที่: 25 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:0:40:36 น.

สวัสดียามเช้าครับอาจารย์

เช้านี้มานั่งอ่านบทความของอาจารย์อีกรอบครับ
มีหลายสำนวนเลยที่ผมไม่เคยเห็นมาก่อน
เป็นความรู้ใหม่ครับ
เช่น มันเทศขึ้นโต๊ะ
ยื่นแจวแลกพาย
ริให้กะปิเป็นหนอน
รู้หาญรู้ขลาด
เรือใหญ่คับคลอง

อันสุดท้ายนี่ชอบมากครับ
เห็นภาพชัดเลย เปรียบเทียบได้ดีจริงๆ

โดย: กะว่าก๋า

วันที่: 25 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:6:33:35 น.

สวัสดีมีสุขค่ะ

ขอบคุณกำลังใจที่ให้เจ๊าะแจ๊ะด้วยนะคะ
พอเลี้ยงหมาแมวหรือสัตว์เลี้ยงอื่นๆแล้ว
ก็เหมือนเป็นสมาชิกในครอบครัวด้วยค่ะ
รักและดูแลกันไปให้ดี เราเลือกเขามา
เขาไม่ได้ มาเองนะคะ

โดย: ตะลีกีปัส

วันที่: 25 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:8:38:59 น.

คิดถึงหนังสือภาพที่เป็นสำนวนไทยให้ทาย ตอนเด็ก ๆ ค่ะ

โดย: tuk-tuk@korat

วันที่: 25 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:12:38:28 น.

บางสำนวนไม่เคยได้ยินไม่เคยใช้เลยค่ะอาจารย์
อย่าง มันเทศขึ้นโต๊ะ , รู้หาญรู้ขลาด

โดย: บาบิบูเบะ...แปลงกายเป็นบูริน

วันที่: 25 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:13:01:24 น.

บางสำนวน แกงไม่เคยได้ยินมาก่อนเลยค่ะ..อาจารย์^^

มันเทศขึ้นโต๊ะ
ยื่นแจวแลกพาย
ริให้กะปิเป็นหนอน

ขอบคุณมากค่ะ...ได้ความรู้เพิ่ม

โดย: สันตะวาใบข้าว

วันที่: 25 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:14:03:53 น.

ไม่ใช่มีประโยชน์กับเด็ก ๆ แค่นั้นค่ะอาจารย์

พักนี้หนูอ่านหนังสือน้อยลง เพราะทำบล็อกนี่ล่ะค่ะ ก็ได้ความรู้ ได้อ่านอะไรดี ๆ จากเพื่อนบล็อกเยอะเลยค่ะ

โดย: สายหมอกและก้อนเมฆ

วันที่: 25 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:18:34:18 น.

นิราศภูเขาทองผมยังไม่เคยอ่านครับอาจารย์
แต่เพลงนั้นผมจำท่อนแยกได้ดีเลย
เป็นบทเพลงที่ไพเราะเหมือนบทกลอน
นี่เป็นเสน่ห์ของเพลงลูกทุ่งและลูกกรุงในสมัยก่อนจริงๆครับ

ขอบคุณสำหรับคะแนนโหวตครับ

โดย: กะว่าก๋า

วันที่: 25 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:22:00:58 น.

สวัสดียามเช้าครับอาจารย์

โดย: กะว่าก๋า

วันที่: 26 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:6:30:03 น.

สวัสดีค่ะอาจารย์ ขอบพระคุณค่ะ

โดย: tuk-tuk@korat

วันที่: 26 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:9:48:09 น.

สวัสดียามบ่ายครับ อาจารย์สุ
เดิม เข้าใจว่า สำนวนไทย สุภาษิต คำพังเพย แยกประเภทกัน
ข่าวล่าสุดนักร้องดังจับปลาสองมือ ก็แค่คลื่นกระทบฝั่ง
กลิ้งทูตล้มขร เพิ่งอ่านเจอจากบล็อกอาจารย์สุเป็นที่แรกเลยครับ
ผมชอบสำนวนนี้ครับ รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา
แต่ผมไม่หามทั้งจั่วและเสาครับ จ้างคนหาม 555

โดย: สองแผ่นดิน

วันที่: 26 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:13:45:41 น.

ขอบพระคุณค่ะอาจารย์

โดย: tuk-tuk@korat

วันที่: 26 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:20:52:09 น.

ขอบคุณสำหรับคะแนนโหวตครับอาจารย์

ผมคิดว่าน่าจะเคยได้อ่านสมัยเรียนครับอาจารย์
แต่ไม่ได้อ่านฉบับเต็ม
ผมอ่านบทกวีน้อยมากเลยครับ
อ่านเยอะหน่อยก็ช่วงก่อน
ที่อ่านผลงานของคุณเนาวรัตน์ครับ
ของท่านสุนทรภู่ไม่ได้อ่านเลย
เดี๋ยวคงต้องหามาอ่านดูบ้างแล้วล่ะครับ

โดย: กะว่าก๋า

วันที่: 26 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:21:59:12 น.

สวัสดียามเช้าครับอาจารย์

โดย: กะว่าก๋า

วันที่: 27 กุมภาพันธ์ 2562 เวลา:6:54:46 น.

น่ารัก

โดย: สุพรรษา ปัดทาบาล IP: 180.183.192.105 วันที่: 11 กุมภาพันธ์ 2563 เวลา:14:48:38 น.

น่ารัก

โดย: สุพรรษา ปัดทาบาล IP: 180.183.192.105 วันที่: 11 กุมภาพันธ์ 2563 เวลา:14:48:45 น.

น่ารัก

โดย: สุพรรษา ปัดทาบาล IP: 180.183.192.105 วันที่: 11 กุมภาพันธ์ 2563 เวลา:14:48:48 น.

ขอบคุณค่ะ