"ความสุขเล็ก ๆ บนพื้นที่สีเขียวภายในบ้าน"

“เมื่อลูกนก (ปรอด)...ตกจากรัง" แม้ว่าบ้านเราจะมีพื้นที่สีเขียวไม่มากนัก แต่มีนกโหลมาให้เห็นอยู่บ้าง สำหรับพิราบจะมากินน้ำในอ่างบัว บินขึ้นบินลงเป็นว่าเล่น ส่วนกระจอกมาเล่นน้ำบ้างและมากินข้าวของน้องหมา ถือเป็นแขกที่มาให้ได้เห็นเป็นประจำทุกวัน ๆ ละหลายรอบ น้องหมาในบ้านไม่เคยวิ่งไล่กัดน้องนกให้เห็นเลย ขนาดรังลูกนกตกลงมาจากรัง น้องหมาก้อไม่เคยทำร้าย เพราะได้รับการอมรมมาดี (ฮา) ถึงคราวคุณพี่ชายตัดแต่งต้นวาสนาทีไร จะพบรังนกหลายรังอยู่บนนั้นเสมอ นอกจากพิราบและน้องกระจอกที่เป็นแขกประจำวันแล้ว ยังพบนกโหลชนิดอื่น เช่น นกเขา นกกางเขน นกกระจิบ และอีกบางสายพันธุ์ที่เราไม่รู้จัก ครั้งหนึ่งเคยเจอนกแสกบินมากระแทกต้นวาสนา ถลาไปถลามาอยู่พักใหญ่ จากนั้นก้อหายลับตาไปไม่เคยเจออีกเลย เราไม่เคยเชื่อในโชคลาง เพราะเป็นเรื่องเหลวไหล และไม่พบว่าในช่วงนั้นจะมีใครในบ้านเสียชีวิต แต่คนทำนายเรื่องนกแสกที่บ้านเรากลับเสียชีวิตไปหมดแล้ว ไม่เชื่ออย่าลบหลู่นะคะ (ฮา)






วันหนึ่งเราพบน้องนกหน้าตาแปลกออกไป กำลังคาบกิ่งไม้บ่งบอกว่ากำลังจะทำรัง เป็นครั้งแรกที่พบนกสายพันธุ์นี้ในเขตบ้านเรา ดูเหมือนมันจะตื่นตระหนกอยู่บ้าง อาจเป็นเพราะปกติที่บ้านเหลือคุณน้องสาวคนเดียวกับน้องหมา เธอไม่ได้อยู่บ้านตลอดเวลา ทำให้บ้านเงียบสักหน่อย เมื่อมีเรากับคุณพี่ชายกลับไป จึงทำให้ดูว่าบ้านมีการเคลื่อนไหวผิดปกติ เพราะเรากับคุณพี่ชายจะเดินกันทั้งวันรอบบ้าน คุณพี่ชายจะปลูกต้นไม้ ดูแลกล้วยและต้นไม้ต่าง ๆ ที่ปลูกไว้รอบ ๆ บ้าน ส่วนเราจะถือกล้องเพ่นพ่านไปมาได้ทั้งวัน ตรงนี้อาจเป็นสาเหตุที่ทำให้มันตื่นตระหนกอยู่บ้าง ในตอนนั้นเข้าใจว่ามันแค่ใช้ฐานบ้านเราเป็นจุดแวะเติมน้ำมัน คงจะไม่ได้มาทำรังในบ้านเรา เพราะมันบินอ้อมไปที่หลังคาของคนอื่นแล้วก้อหายไป ในวันเดียวกันเรากับคุณพี่ชายก้อกลับกรุงเทพฯ






ในวันวาเลนไทม์ประจำปี 2553 (14 กพ.) เรากลับบ้านไปอีกครั้งหนึ่งหลังลงปาล์มฟ็อกเทลได้ไม่นาน คราวนี้มันมาปรากฎตัวให้เห็นชัดเจนภายในบ้าน มันเปลี่ยนจากคาบกิ่งไม้ที่มาทำรังมาเป็นคาบอาหารแทน เราตื่นเต้นมาก แสดงว่าในครั้งแรกที่เห็นมันมาทำรังที่บ้านเรานั่นเอง และตอนนี้มันคงคลอดลูกเรียบร้อยแล้ว ตำแหน่งที่ทำรังคือต้นวาสนา ขอบคุณนายแม่ที่ปลูกต้นวาสนานี้ไว้ให้พวกเราได้ดูน้องนกกัน อายุนานนับสิบปีแล้ว วันนั้นมันคาบอาหารมาหลายเที่ยว ทุกเที่ยวมันจะแวะจอดเติมน้ำมันที่ต้นปาล์มฟ็อกเทลก่อนที่จะนำอาหารเข้าไปในรังนะคะ ครั้งนี้เรากลับไปพักที่บ้านนานหลายวัน ทำให้มันเริ่มคุ้นเคยกับพวกเรามากขึ้น






โชคไม่เข้าข้างที่ลูกนกปรอดตกลงมาพร้อมรัง ในขณะที่ฝนไม่ตกและไม่มีแรงลมเลย คุณพี่ชายเอารังเดิมและมอสขาวสำหรับปลูกกล้วยใส่ในตะกร้าใบใหญ่ แล้วนำไปวางที่ข้างโรงเลี้ยงห่าน ซึ่งนั่นเป็นวิธีการที่ไม่ถูกต้อง ควรนำไปไว้ในจุดเดิม ตอนนั้นลูกปรอทได้แต่อ้าปากหวอคงจะหิวข้าวนั่นเอง ดูเหมือนแม่ปรอดไม่ยอมเข้าใกล้ แต่จะวนอยู่ห่าง ๆ สุดท้ายคุณพี่ชายก้อเปลี่ยนแผนใหม่เอารังเดิมกับมอสขาวอีกนิดหน่อยใส่กระถางไม้สำหรับปลูกกล้วยแล้วเอาลูกนกใส่ลงไป จากนำไปห้อยไว้บนวาสนาตามเดิม แต่ไม่ใช่ตำแหน่งเดิม เพราะพวกเราก้อไม่รู้ว่ารังปรอทอยู่จุดไหน ได้แต่กะคร่าว ๆ เท่านั้น เมื่อตะวันตกดินแม่ปรอทก้อหายไป ตกดึกคุณพี่ชายปีนขึ้นไปดูพบว่าลูกปรอดนอนหลับฝันหวาน น้ำลายไหลเปียกรังด้วยนะคะ (ฮา) อาจจะเป็นเพราะร้องไห้และหิวจนหลับไปก้อได้




ในภาวะปกติที่พบว่ามีนกมาทำรังในบ้าน เราไม่เคยปีนหรือแหวกรังเพื่อจะถ่ายภาพเลย ทั้งที่อยากได้ภาพลูกนกมาก และอยากได้ภาพลูกนกแต่ละชนิดที่มาทำรังในบ้านของเรา รวมถึงอยากบันทึกรังของนกแต่ละชนิดด้วย และคุณพี่ชายก้อไม่ชอบที่จะให้ทำแบบนั้น เราจึงทำได้แต่เพียงคอยมองว่ารังน่าจะอยู่จุดไหน และคอยถ่ายแค่ตอนพ่อนกแม่นกบินไปบินมาเท่านั้น พวกเราพยายามที่จะไม่รบกวน ยกเว้นในครั้งนี้ที่คุณพี่ชายจำเป็นต้องปีนขึ้นไปดู เพื่อต้องการให้รู้ว่าลูกนกยังปกติดีหรือไม่ ทุกชีวิตที่อยู่ภายในรั้วบ้านของเราสมควรได้รับการปกป้องดูแลจากเจ้าของบ้าน และต้องเป็นไปตามหลักที่ไม่ผิดธรรมชาตินะคะ




เช้าวันใหม่แม่ปรอดไปตามพ่อปรอทมาลุยกับพวกเรา มากันทั้งคู่เลยนะคะ ส่งเสียงโวยวายด่าพวกเราตลอดวัน พวกมันร้องไม่หยุดเลย พวกเราไม่เข้าใจสักเท่าไหร่ ทำไมไม่เข้าไปหาลูกในรัง? จะโวยวายอยู่ข้างนอกทำไม? พวกมันบินไปมาตลอดเวลา แวะจอดน้ำมันที่ต้นปาล์มบ้าง ที่ไผ่น้ำบ้าง แว๊บไปที่ต้นวาสนาอยู่บ้าง แต่ไม่เข้าไปใกล้รังเลย ในขณะที่ยังด่าพวกเราตลอดเวลา ตลอดวันนั้นพวกเราต้องพยายามกันตัวเองให้ห่างจากพิกัดที่พวกมันไปแวะเติมน้ำมัน ทำได้แค่สังเกตการณ์อยู่ห่าง ๆ ตกตอนเย็นพวกเราต้องกลับกรุงเทพฯ แต่มั่นใจค่อนข้างสูงว่าวันนี้แม่ปรอดไม่เข้ารัง แต่พรุ่งนี้บ้านจะเงียบมาก เพราะเหลือแค่คุณน้องสาวกับน้องหมา ซึ่งคุณน้องสาวไม่ค่อยอยู่บ้าน และหล่อนจะไม่เดินเพ่นพ่านเหมือนพวกเรา พ่อแม่ปรอดจะได้ไว้วางใจในสถานการณ์ของบ้านมากขึ้น พวกเราได้แต่นึกในใจขอให้ลูกปรอดโชคดี






หนึ่งเดือนผ่านไป เรากลับไปบ้านอีกครั้ง ไม่ได้ยินเสียงร้องออกมาจากรังแล้ว ยังเจอแม่ปรอดบินมาให้เห็นอยู่บ้าง แต่ไม่เข้าไปในต้นวาสนาอีก เข้าใจว่าลูกปรอดอาจโตพอที่จะบินไปกับแม่พ่อของมันแล้วก้อได้ เราคุยกับคุณพี่ชายถึงลูกปรอด คุณน้องสาวก้อสวนขึ้นมาว่าเมื่อสองสัปดาห์ก่อนเห็นลูกนกตกลงมา แต่ตอนที่ตกลงมาตัวมันแห้งแล้ว แสดงว่าลูกปรอทตายหลังจากที่เรากลับกรุงเทพฯ ไป แต่จะด้วยสาเหตุใดก้อไม่รู้เหมือนกัน ปัจจุบันแม้ว่าลูกปรอดจะเสียชีวิต เรายังพอเห็นแม่หรือพ่อปรอดอยู่บ้าง เราเชื่อว่าปีหน้ามันจะมาคลอดที่บ้านของเราอีก เพราะเราออกบัตรวีไอพีให้มันเรียบร้อยแล้ว






ในตอนแรกเราไม่รู้ว่ามันเป็นนกยี่ห้ออะไร เราได้นำภาพของนกชนิดนี้ไปประกาศหาชื่อในพันทิบ พบว่ามันคือ "นกปรอดหน้านวล" ผู้สัดทัดกรณีบอกว่า ในกรณีที่มีการเปลี่ยนรังให้ลูกนก จะทำให้พ่อแม่นกไม่กล้าเข้าใกล้รัง เพราะกลัวจะไม่ปลอดภัย แต่ถ้าพ่อแม่นกเห็นรังนกแล้วและรู้ว่าลูกอยู่ไหน ให้สังเกตุว่าพ่อแม่เข้าป้อนอาหารให้ลูกนกหรือไม่ หากไม่ป้อนก้อไม่ต้องไปย้ายรังอีก แต่ให้เอาหลอดใส่อาหารแอบไปป้อนลูกนกเองที่รัง เมื่อพ่อแม่นกเริ่มรู้ว่ารังใหม่ปลอดภัยก้อจะใช้รังใหม่ในการป้อนอาหารลูกได้เอง อีกทางเลือกคือต้องพิจารณาว่า หากจุดเดิมที่รังเคยอยู่ ให้แขวนรังที่ทำให้ใหม่ไว้ตรงจุดเดิม จากนั้นต้องดูพฤติกรรมของนกแล้วตัดสินใจเองว่าแบบไหนจะดีที่สุดกับนก ส่วนเรื่องกลิ่นมือที่จะติดตัวนก ทำให้พ่อแม่นกผิดกลิ่น จะไม่ยอมเข้ามาป้อนอาหารให้ลูกนั้น ไม่ต้องกังวล แค่ล้างมือให้สะอาดด้วยน้ำธรรดดาก่อนจับนกก้อใช้ได้แล้ว" ถือเป็นความรู้ใหม่ที่พวกเราจะใช้ในคราวถัดไป เพราะครั้งนี้ไม่ทันแล้วนะคะ






"นกปรอดหน้านวล" เป็นนกที่อยู่ในวงศ์ปรอด (Family Pycnonotidae) มีอยู่หลายชนิด เช่น นกปรอดหัวโขนเคราแดง, นกปรอดก้นเหลือง, นกปรอดก้นแดง, นกปรอดหน้านวลก้นเหลือง, นกปรอดสวน, นกปรอดทอง และนกปรอดเหลืองหัวจุก เมื่อทราบข้อมูลทำให้เรารู้ว่า เราเคยเห็นนกปรอดสวนในบ้านของเรามาแล้วครั้งหนึ่ง แต่หน้าตาไม่เหมือนกัน นกปรอดหน้านวลหรือนกปรอดหน้านวลก้นเหลืองที่พบในบ้านเราครั้งนี้ มีชื่อภาษาต่างประเทศว่า Yellow-vented Bulbul และมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Pycnonotus goiavier ตัวผู้และตัวเมียจะมีลักษณะเหมือนกัน ด้านบนของตัวมีสีน้ำตาลอมเขียว ด้านใต้ท้องมีสีขาวเจือน้ำตาลอ่อนเล็กน้อย ระหว่างตาและโคนปากมีสีดำ เหนือตามีแถบกว้างสีขาวคล้ายคิ้ว กระหม่อมสีน้ำตาลเหมือนจุกหรือหงอน จะตั้งชันเมื่อมันรู้สึกว่าระแวงหรือไม่ปลอดภัย ขนคลุมใต้โคนหางมีสีเหลือง






ข้อมูลระบุว่าปกติแล้วจะพบนกปรอดหน้านวลได้ยากกว่านกปรอดสวน เพราะถิ่นอาศัยไม่ได้ครอบคุลมไปทั่วประเทศเหมือนนกปรอดสวน แต่รวม ๆ แล้วยังจัดว่าเป็นนกโหลอยู่ดี และนกที่พบในบ้านของเรามีแต่โหล ๆ ทั้งนั้นเลย ยกเว้นนกแสกที่มาให้ได้นินทาไปทั้งตำบล นกปรอดหน้านวลจะมีหน้าตาดีกว่านกปรอดสวน จะออกแนวเจแปนชัดเจน แต่ปรอดสวนออกแนวไทยแลนด์นิดหนึ่ง ถึงแม้ว่าจะโหล แต่เราโชคดีที่อย่างน้อยเคยเห็นนกปรอดสวนและปรอดหน้านวลภายในพื้นที่สีเขียวของตัวเอง เราพอจะมีน้องนกเป็นของตัวเองบ้าง ไม่ต้องไปหาส่องที่ไหนไกล ๆ นะคะ

สองภาพนี้คือ "นกปรอดสวน" แอบบันทึกไว้นานแล้ว




การปรากฏตัวครั้งนี้ของนกปรอดหน้านวลที่มาทำรังในบ้านของเรา ทำให้เรารู้สึกว่าคงจะต้องหาต้นไม้เพื่อเรียกนกสัก 1 ต้น ซึ่งขณะนี้อยู่ในระหว่างการขยายพื้นที่สีเขียวพอดี ช่วงที่พบนกปรอดหน้านวลนี้ เพิ่งมีการลงไม้ล้อมไปแล้วจำนวน 3 ต้น (ปาล์มฟ็อกเทล, ลีลาวดี และระฆังเงิน) จะมีการนำไม้ล้อมยืนต้นเข้ามาสุมในบ้านในเร็ว ๆ นี้อีกจำนวน 4 ต้น ซึ่งสรุปกันไว้แล้วว่าจะเป็น มะไฟหวาน, เงาะโรงเรียน, บัวสวรรค์ และโมกลา แต่เดิมกำหนดไว้ว่า 1 ใน 4 น่าจะเป็นไม้เรียกนกคือ "มะหวด" หรือ "หว้า" แต่ในเรื่องสเปคของมะหวดจะมีความเหมาะสมกับพื้นที่ของเรามากกว่า ส่วนต้นหว้าอาจมโหฬารเกินไป ซึ่งในขณะนี้ที่หาได้คือต้นหว้า ส่วนมะหวดจะหายากพอสมควร จึงต้องยกเลิกไปและเปลี่ยนเป็นมะไฟ แม้ว่านกจะไม่กินมะไฟ แต่ต้นมะไฟเป็นจุดสนใจที่นกชอบมาทำรังนะคะ






คุณพี่ชายจะแอนตี้การเลี้ยงสัตว์ทุกชนิดที่ไม่ได้เกิดมาเพื่อเป็นสัตว์เลี้ยงของคน ยิ่งถ้าคิดจะจับนกในธรรมชาติมาเลี้ยง ท่านคงเตะเราเพื่อถวายวัดแน่ ท่านบอกว่านกไม่ควรจะถูกขังอยู่ในกรง เป็นการลิดรอนสิทธิเสรีภาพอย่างหน้าด้าน ๆ เพราะนกไม่ทำร้ายคน ไม่เคยทำผิดอะไรที่คนจะนำมันมาติดคุกจนหัวโต หากมันจะต้องตายเพราะธรรมชาติ แต่นั่นคือระบบนิเวศของมัน คนทำได้แค่ช่วยเหลืออยู่ห่าง ๆ เท่านั้น และการช่วยเหลือต้องไม่ผิดธรรมชาติ ยกเว้นว่าจำเป็นเท่านั้น กรณีที่มีความจำเป็น แต่ท้ายที่สุดแล้วต้องปล่อยให้เขามีอิสระเสรีไปตามธรรมชาติที่ควรจะเป็น

"5 เดือนผ่านไปไวเหมือนโกหก"

“แขกวีไอวีของบ้าน" 5 เดือนต่อมาหลังลูกนกปรอดตกจากรัง ซึ่งมีการลงไม้ล้อมเพิ่มเติมอีก 4 ต้น ไปเรียบร้อยแล้ว พบว่าน้องปรอดหน้านวลกลายเป็นแขกวีไอพีของบ้าน คุณน้องสาวบอกว่ามันมาให้เห็นบ่อย ๆ และจะมาเป็นคู่ พวกมันแวะเวียนบินมาออกกำลังกายที่บ้านเราเป็นประจำ ปลายเดือนกรกฎาคม 2553 เรามีเวลากลับบ้าน 2 วัน ทำให้ได้ภาพเพิ่มเติมอีกเล็กน้อย พวกมันจะมาในเวลาหลัง 4 โมงเย็นไปแล้ว บินออกกำลังกายสักพักใหญ่ จากนั้นก้อบินหายไป




ครั้งนี้ดูน้องปรอดหน้านวลสีหน้าแจ่มใสขึ้นมาก ปัดมาสคาร่าและเขียนอายไลเนอร์อย่างชัดเจน จุกสีน้ำตาลบนหัวตั้งชัด เพราะมันเริ่มระแวงอีกครั้ง เนื่องจากสถานการณ์ในบ้านไม่นิ่ง เนื่องจากมีเราป้วนเปี้ยนอยู่นั่นเอง แม้จะเป็นนกโหล แต่หน้าตามันน่ารักถูกใจมากมาย ช่วงที่ลงต้นมะไฟล้อมใหม่ ๆ ต้องมีการฉีดน้ำขึ้นไปยังใบให้ชุ่ม และใบของต้นมะไฟมีขนาดใหญ่ป้อม ๆ อ้วน ๆ รองรับก้นนกปรอดได้พอดี นกปรอดจะบินว่าคลุกเคล้าน้ำบนใบมะไฟเป็นคู่ ดูแล้วฮากันมาก ฉีดน้ำขึ้นใบมะไฟ 3 รอบ พวกมันก้อมาคลุกน้ำกันทั้ง 3 รอบ จากพฤติกรรมของนกปรอดชอบที่จะเล่นน้ำสะอาดเย็น ๆ โดยเฉพาะน้ำตื้น ๆ ที่ไม่ลึกมาก เช่น น้ำตามจานรองกระถางต้นไม้ อ่างบัวที่ไม่ลึกมาก และมันชอบกินผลไม้ในตระกูลเบอร์รี่ ลูกตำลึง ฯลฯ




นกแต่ละชนิดจะชอบกินผลไม้แตกต่างกันออกไป ซึ่งผลไม้ที่เราจะเริ่มปลูกเพื่อเรียกนกคือตระกูลเบอร์รี่ กำลังจะลงดินในเร็ว ๆ นี้ เรียนรู้พฤติกรรมของนกมีชัยไปกว่าครึ่ง การติดตั้งกระถางน้ำตื้น ๆ กำลังอยู่ในระหว่างการออกแบบ เพื่อหามุมสงบสูง ๆ ให้พวกมันได้มาเล่นกัน และบันทึกภาพได้สะดวก อาจหาผลไม้บางอย่างมาเป็นอาหารเสริมให้กับพวกมันอีกด้วย ผลการลงไม้ล้อมครบทั้ง 7 ต้น ดูเหมือนระบบนิเวศน์ภายในบ้านดีขึ้นผิดหูผิดตา นกแปลกตาแม้ว่าจะเป็นนกโหลมาให้เห็นถี่ขึ้น ทั้งนี้ไม่รวมนกขาประจำอย่างนกพิราบและนกกระจอก แมลงทั้งหลายไม่ว่าจะเป็นผีเสื้อและแมลงปอเริ่มมีให้เห็นมากขึ้น อาจไม่มากมาย แต่มาให้เห็นมากขึ้น ลองจัดสรรพื้นที่สีเขียวเพื่อเรียกนกและแมลงทั้งหลายกันดูนะคะ




ในเวลาไล่เลี่ยกันคือประมาณ 5 โมงเย็น จะเป็นคิวของนกกางเขนบ้าน มันจะมาเดินเล่นที่ขอบไม้ของโรงเลี้ยงห่าน ซึ่งคุณพี่ชายนำแป๊ปน้ำมาวางทิ้งไว้พอดี มันเดินแต๊ดแต๋ไปก้อแต๊ดแต๋มา ดูแล้วเพลินตาอย่าบอกใคร ดูเหมือนนกกางเขนจะชอบเดินเล่นในจุดที่ไม่สูง ทั้งสองวันที่เรากลับบ้านมันจะมาเดินที่ราวไม้ข้างโรงเลี้ยงห่านในเวลานี้ทุกวัน ปกติก่อนที่จะขยายพื้นที่สีเขียวจะมีนกเหล่านี้มาให้เห็นไม่บ่อย นาน ๆ มาที แต่คราวนี้มาเดินเล่นเป็นแขกวีไอพีขาประจำอีกยี่ห้อหนึ่งแล้ว




นอกจากนี้ยังพบนกกระติ๊ดกำลังเริ่มก่อรังที่ต้นวาสนา ซึ่งที่ผ่านมาการสร้างรังของนกเท่าที่เห็นจะเริ่มตั้งแต่ช่วงเช้า นี่อาจเป็นสาเหตุว่าทำไมนกปรอดหน้านวลที่ถ่ายภาพได้ในครั้งนี้จึงไม่เข้าใกล้ที่ต้นวาสนาเหมือนครั้งแรกเลย ทำให้มุมถ่ายภาพของปรอดหน้านวลน้อยกว่าปกติ สองวันที่กลับบ้านในครั้งนี้คุ้มค่ามากมาย ยังไม่รวมแมลงอีกบางชนิด เก็บภาพนกกระติ๊ดมาฝากกันนิดหนึ่งเป็นการปิดเบรค เบรคต่อไปจะโม้ถึงการขยายพื้นที่สีเขียวด้วยไม้ล้อมทั้ง 7 เพื่อเรียกนกและแมลง ติดตามได้เร็ว ๆ นี้นะคะ