BlogGang.com : : iamnoname : พิธีกงเต็ก

เพิ่งผ่านพิธีการหนึ่งมา เป็นพิธีที่ไม่อยากให้เกิดขึ้น แต่ก็เป็นสิ่งที่ไม่มีใครหนีพ้น อาม่าผมเสียชีวิตเมื่อวันที่ 12 ตุลาคม 2562 ที่ผ่านมา เพิ่งประกอบพิธีกงเต็ก ส่งท่านขึ้นสวรรค์และไปส่งศพที่สุสานเป็นที่เรียบร้อย ได้ความรู้มาหลายอย่าง เลยอยากจะขอเขียนบันทึกเก็บไว้อ่านครับ

พิธีกงเต็กเป็นพิธีที่ลูกหลานทำให้แก่ผู้ล่วงลับ โดยมีความเชื่อว่าช่วยชำระล้างดวงวิญญาณ เป็นการทำบุญอุทิศส่วนกุศล ชำระล้างดวงวิญญาณให้สะอาดและส่งดวงวิญญาณสู่สรวงสวรรค์ ผมว่าพิธีนี้น่าจะเห็นกันไม่บ่อยนักและน่าจะน้อยลงเรื่อย ๆ เนื่องจากสภาพสังคมปัจจุบันที่เปลี่ยนไป ประกอบกับเงื่อนไขต่าง ๆ ของพิธีที่กำหนดไว้ เช่น ผู้เสียชีวิตจะต้องมีอายุ 70 ปีขึ้นไป เสียชีวิตตามธรรมชาติและแต่งงานมีลูกหลานแล้วเท่านั้น งานนี้อาม่าผมผ่านหมดทุกเกณฑ์ อายุ 100 ปี 1 เดือน มีลูก 4 คน หลาน 10 คน เหลน 8 คน

อาม่าจากไปอย่างสงบตอนเวลาประมาณ 21.36 น. ของวันที่ 12 ตุลาคม 62 ด้วยภาวะหัวใจล้มเหลว คืนนั้นเราฝากศพไว้ที่โรงพยาบาลและมารับศพตอนเช้าวันที่ 13 ตุลาคม เพื่อไปประกอบพิธีและนำไปฝังกับอากงที่สุสานจังหวัดชลบุรี การรับศพเลยทำตามประเพณีแบบจีน มีพระจีนมาประกอบพิธีนำอาม่าใส่โลงศพแบบจีน และรับอาม่าออกจากโรงพยาบาลเพื่อมาประกอบพิธีที่วัด

แต่เนื่องจากวันที่ 13 ตุลาคมเป็นวันพระใหญ่และเป็นวันคล้ายวันสวรรคตของในหลวงรัชกาลที่ 9 ทางวัดเลยไม่มีการสวด มาเริ่มสวดในวันที่ 14-18 ตุลาคม ทำพิธีกงเต็กวันที่ 19 และส่งศพไปที่สุสานวันที่ 20 ตุลาคม ซึ่งก็ตรงตามประเพณีที่มักจะทำพิธีกงเต็กในวันที่ 6 หลังจากสวดอภิธรรมแบบชาวพุทธไปแล้วนั่นเอง

พิธีเริ่มในวันเสาร์ที่ 20 ตุลาคมตอนประมาณบ่าย 3 เสร็จพิธีตอน 4 ทุ่มกว่า งานนี้เนื่องจากอาม่าอายุเกินร้อย ตามความเชื่อคือเราจะไม่ไว้ทุกข์ ต้องใส่สีสันสดใส แต่จะให้แดงเลยเราก็ไม่ไหว เลยตกลงที่จะให้ลูกหลานใส่สีฟ้าหรือสีน้ำเงิน ที่ไม่โดดเด่นจนเกินไปและยังเป็นสีแทนวันแม่อีกด้วย ความรู้สึกส่วนตัว พิธีนี้เหมือนเป็นการสวดมนต์ต่อหน้าพระโพธิสัตว์ เทพเจ้าต่าง ๆ เพื่อชำระล้างดวงวิญญาณให้สะอาดจะได้ขึ้นสู่สวรรค์ เริ่มพิธีจะมีการส่งม้าและนกกงเต็กไปแจ้งการเสียชีวิตยังสวรรค์และปรโลก เพื่อเปิดทางให้ดวงวิญญาณมาร่วมพิธี หลังจากนั้นก็จะมีการสวดมนต์แบบจีน ลูก หลาน เหลนก็นั่งฟังกันไป

สักพักก็จะมีการเชิญดวงวิญญาณมาสถิตที่โคมวิญญาณ โดยจะนำเสื้อที่อาม่าชอบมาแขวนไว้ที่โคม เหมือนเป็นตัวแทนของอาม่า ตลอดพิธีก็จะมีการเชิญดวงวิญญาณมาสวดมนต์ ชำระล้างดวงวิญญาณให้สะอาด มาทานข้าว รับสิ่งของที่ลูกหลานนำมาให้ สุดท้ายลูกหลานก็จะร่วมเดินทางข้ามสะพานกงเต็กเพื่อไปส่งดวงวิญญาณที่แดนสวรรค์ โดยเดินทั้งหมด 10 รอบ 7 รอบแรกเป็นการเดินทางไปส่ง และเดินทางกลับใน 3 รอบที่เหลือ โดยทุกครั้งที่เดินขึ้นและลงสะพานต้องมีการโยนเหรียญลงในอ่างน้ำที่วางไว้ อันนี้เคยได้ยินว่าเป็นค่าผ่านทาง แต่บางคนก็ว่าเป็นสิ่งสอนลูกหลานว่าตายไปแล้วทรัพย์สินเงินทองก็เอาไปไม่ได้ สิ่งที่ควรระวังในพิธีข้ามสะพานคือลูกหลานที่เป็นหญิง ถ้ามีประจำเดือนห้ามข้ามสะพานโดยเด็ดขาด ให้เดินด้านล่างแทน

อย่างที่ทราบกันอยู่แล้วว่าครอบครัวคนจีนจะให้ความสำคัญกับลูกชายมาก โดยเฉพาะลูกชายคนโต เวลาเดินในพิธีเลยเป็นผู้เดินนำขบวนซึ่งจะเป็นคนถือกระถางธูปอันเชิญดวงวิญญาณ ตามด้วยลูกชายคนรองที่จะถือโคมวิญญาณและลูกชายคนเล็กที่จะถือรูปภาพ ตามด้วยลูกสะใภ้ ลูกสาว จากนั้นตามด้วยหลานใน (ลูกของลูกชาย) หลานนอก (ลูกของลูกสาว) โดยแต่ละส่วนก็เรียงตามลำดับอายุ แต่หากมีตั่วซุง (หลานชายคนแรกที่เกิดจากลูกชายคนโต) ให้ไปเดินตามลูกชายคนเล็กเลยเพราะถือว่าเป็นลูกคนเล็กของอาม่านั่นเอง

หลังจากเสร็จพิธีกงเต็กก็จะมีการสวดส่งเทพ ส่งวิญญาณและเผาเครื่องกระดาษต่าง ๆ ให้แก่อาม่า งานนี้ก็มีตามที่เห็นไม่ว่าจะเป็น บ้านพร้อมที่ดิน รถยนต์พร้อมคนขับ คนรับใช้ ที่ต้องตั้งชื่อและเจาะหูให้ด้วย (เพื่อจะได้ยินอาม่าสั่ง) เฟอร์นิเจอร์ต่าง ๆ รวมทั้งเงินทองที่อัดไว้เต็มตู้ โต๊ะเตียงต่าง ๆ อีกด้วย ก็เป็นอันเสร็จสิ้นกระบวนการทั้งหมด

อีกหนึ่งความรู้ที่ได้มาจากงานนี้คือ ปกติเวลาไปงานศพคนไทยเรามักจะกราบเพียง 1 ครั้ง แต่สำหรับธรรมเนียมจีนคนทั่วไปที่มาร่วมงานจะกราบ 3 ครั้งครับ คือ กราบฟ้า กราบดิน และกราบผู้วายชนม์ ในขณะที่ลูก หลาน เหลนจะกราบทั้งหมด 4 ครั้งด้วยกัน คือ กราบฟ้า กราบดิน กราบคุณพ่อและกราบคุณแม่ นั่นเอง ... บันทึกไว้เพื่อระลึกถึง ... อาม่าจะอยู่ในความทรงจำของเราเสมอ