BlogGang.com : : weerapong_rx - เซลล์ต้นกำเนิด กับ neurogenesis

Group Blog

All Blogs

เซลล์ต้นกำเนิด กับ neurogenesis

เซลล์ต้นกำเนิดเป็นเซลล์ที่สามารถเจริญพัฒนาไปเป็นเซลล์ที่จำเพาะชนิดต่างๆ สมัยก่อนตอนที่ผมเรียน ม.ปลาย เราถูกสอนว่าสมองจะเจริญเติบโตในช่วงที่เป็นเด็กทารกและหลังจากที่คนเราโตขึ้นแล้ว สมองก็จะหยุดพัฒนา เซลล์ประสาทก็จะไม่แบ่งตัวอีกต่อไป

ปัจจุบันนี้เราทราบแน่ชัดแล้วว่าเซลล์ต้นกำเนิดในสมอง (neural stem cell) สามารถแบ่งตัวใหเซลล์ประเภทต่างๆในสมอง เช่น เซลล์ประสาท และเซลล์เกลีย เป็นต้น การแบ่งตัวที่ว่านี้เกิดขึ้นทุกวัน บริเวณสมองที่พบว่ามีเซลล์ต้นกำเนิดเหล่านี้อยู่ ได้แก่ บริเวณ subventricular zone (SVZ) ของโพรงสมองที่บรรจุน้ำเลี้ยงสมองและไขสันหลัง (CSF) ส่วน anterior lateral ventricles ที่เป็นแหล่งให้กำเนิดเซลล์ประสาทของ Olfactory bulb ที่เกี่ยวข้องกับการรับกลิ่น และบริเวณ Dentate gyrus ของสมองส่วนฮิบโปแคมปัส (Hippocampus) ที่เกี่ยวข้องกับการเรียนรู้และความจำ

มีการทดลองหลายปีมาแล้วได้นำหนูมาเลี้ยงในสิ่งแวดล้อมที่มีของเล่น และบรรยาการเหมาะสมต่อการเรียนรู้ที่เรียกว่า enriched environment และทดลองให้ออกกำลังกาย พบว่าทั้งสองปัจจัยทำให้เซลล์ต้อนกำเนิดในสมองส่วนฮิบโปแคมปัสแบ่งตัวสร้างเซลล์ประสาทใหม่ได้มากกว่ากลุ่มควบคุม การสร้างเซลล์ประสาทใหม่ที่ว่านี้เกิดขึ้นทุกวันและมีวามสัมพันธ์กับกิจกรรมดังกล่าว นอกจากนี้ยังพบว่าพันธุกรรม การจำกัดอาหาร การเรียนรู้ที่อาศัยฮิบโปแคมปัสก็มีส่วนกระตุ้นกระบวนการสร้างเซลล์ประสาทขึ้นใหม่ (neurogenesis) แต่อย่างไรก็ตามมีปัจจัยอื่นที่อาจทำให้เซลล์สมองตายมากขึ้น ก็ได้แก่ อายุมากขึ้น ความเครียด หลอดเลือดสมองตีบหรือแตก (stroke) และลมชัก (epilepsy) เป็นต้น

การศีกษาเซลล์ต้นกำเนิดจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งยวด เซลล์ต้นกำเนิดจากตัวอ่อน (human embryonic stem cell) จึงมีบทบาทสำคัญ ดังต่อไปนี้

ศึกษาการเจริญพัฒนาของมนุษย์

ใช้ในการพัฒนาการักษาโดยใช้เซลล์ (transplantation-cell replacement)

สร้างโมเดลศึกษาการเกิดโรคในมนุษย์

พัฒนายาใหม่ เช่น ค้นหาเป้าหมายการออกฤทธิ์ของยา ศึกษาประสิทธิภาพและความปลอดภัยของยา

ศึกษาการพัฒนาเป็นอวัยวะที่สมบูรณ์

ถึงแม้ตอนนี้กำลังอยู่ในขั้นตอนการวิจัยในห้องปฏิบัติการทั่วโลก อีกสิบปีร้อยปีข้างหน้าการใช้เซลล์ต้นกำเนิดในงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์การแพทย์และในการรักษาทางคลินิกคงเป็นสิ่งที่ผมเชื่อมั่นว่าต้องเกิดขึ้นแน่นอน

วิดีโอที่ผมนำมานี้เป็นการบรรยายโดย Professor Fred Gage ผู้ที่ค้นพบเซลล์ต้นกำเนิดในสมองส่วน Hippocampus และอธิบายการเกิดใหม่ของเซลล์ประสาทที่เกิดขึ้นตลอดอายุขัยของคนเรา (adult neurogenesis) ในวิดีโอนี้บรรยายถึงบทบาทของเซลล์ต้นกำเนิดจากตัวอ่อน เทคโนโลยีการสร้างเซลล์ต้นกำเนิดแบบใหม่ที่เรียกว่า somatic cell nuclear transfer (จริงๆ เกิดนานแล้วละ) และงานวิจัยของเขาที่เน้นถึงการสร้างเซลล์ประสาทในสมองส่วนฮิบโปแคมปัส

Create Date : 24 มีนาคม 2550

Last Update : 25 มีนาคม 2550 0:51:30 น.

11 comments

Counter : 1843 Pageviews.