บทที่๒ : Nepenthes หม้อข้าวหม้อแกงลิง ในบรรดาพืชกินแมลงทั้งหลายที่พบในประเทศไทย มีชนิดหนึ่งคนทั่วไปคุ้นเคยชื่อกันดีนั่นคือหม้อข้าวหม้อแกงลิง หม้อข้าวหม้อแกงลิง (Nepenthes) เป็นไม้เถาเลื้อยอาศัยปลายใบรัดพันไปกับต้นไม้อื่นๆ ปลายใบมีการพัฒนาเป็นกระเปาะดักแมลง ตอนเล็กๆจะมีฝาปิด พอเจริญเต็มที่ฝาจะเปิดออกเพื่อรับแมลงต่างๆ ภายในมีน้ำย่อย ใช้ย่อยละลาแมลงที่พลาดตกลงไป และดูดน้ำไปใช้เป็นอาหารหล่อเลี้ยงส่วนต่างๆของต้น 2.1 สายพันธุ์ที่พบในประเทศไทย หม้อข้าวหม้อแกงลิงที่พบในประเทศไทยมีการกระจายพันธุ์อยู่ในภาคตะวันออกเฉียง เหนือ , ภาคกลาง, ภาคตะวันออก และภาคใต้ Nepenthes ที่พบในประเทศไทยมีแน่ชัดอยู่ 3 ชนิด คือ Nepenthes mirabilis N. ampullaria และ N. thorelii ซึ่งแต่ละตัวก็มีชื่อเรียกท้องถิ่นต่างกันไป 2.2.1 เขนงนายพราน (Nepenthes mirabilis) Mirabilis มีรากศัพท์มาจากภาษาละติน มีความหมายว่า อัศจรรย์ , น่าพิศวง หรือภาษาท้องถิ่นของไทยเรียกพวกมันว่า เขนงนายพราน กระบอกน้ำนายพราน หม้อข้าวหม้อแกงลิง และ หม้อข้าวลิง จากลักษณะของมันที่เป็นทรงกระบอกเช่นเดียวกับกระบอกน้ำไม้ไผ่ เป็นสายพันธุ์ที่ สามารพบได้มากที่สุดในประเทศไทย มีการกระจายตัวอยู่แทบจะทุกภาคในประเทศ ยกเว้นภาคกลาง จากการกระจายพันธุ์อย่างกว้างขวาง ทำให้ลักษณะของต้นหม้อข้าวหม้อแกงลิง และลักษณะของกับดักแมลง มีความแตกต่างกันไปตามพื้นที่ค้นพบอีกด้วย N. mirabilis มีลักษณะใบบาง ขอบใบจักหยักฟันเลื่อย ซึ่งลักษณะนี้จะหายไปเมื่อต้นโตเต็มที่แล้ว เลี้ยงง่าย โตเร็ว หม้อทรงกระบอก มีหลายสี เช่น สีเขียวล้วน เขียวอมชมพู ชมพู และแดง N.mirabilis จะพบว่าขึ้นอยู่ในบริเวณแอ่งน้ำ ซึ่งมีน้ำขัง หรือบริเวณลำน้ำ ในพื้นที่ที่มีแสงแดดส่องถึงเกือบตลอดทั้งวัน ดินที่พบพวกมันขึ้นอยู่จะเป็นทรายแม่น้ำ ผสมซากใบไม้ผุ ซึ่งมีสารอาหารน้อยมาก บางทีมันจะถูกหญ้าบังอยู่ และเมื่อต้นมีขนาดใหญ่ บริเวณปลายใบจะมีลักษณะเป็นสายเกาะเกี่ยวต้นไม้บริเวณรอบๆข้างไว้เพื่อพยุงลำต้น 2.2.2 น้ำเต้าลม (Nepenthes thorelii ) Nepenthes thorelii มีชื่อท้องถิ่นว่า น้ำเต้าลม ชาวบ้านตั้งชื่อนี้เนื่องจากลักษณะของกับดักแมลงของมันที่ ก้นป่อง มีคอเว้าบริเวณตรงกลางค่อนมาทางด้านบนของมันที่คล้ายกับผลน้ำเต้านั่นเอง ในเมืองไทยพบในจังหวัดตราด และ จังหวัดอุบลราชธานี มีใบเรียวยาวรูปหอก ใบแคบยาวคล้ายดาบ ไม่มีก้านใบ แผ่นใบโอบครึ่งลำต้น หม้อรูปกระเปาะ ก้นป่อง มีสีแดง ภายในหม้อมีลายประชัดเจน ปากหม้อสีแดง เหลืองอมเขียว หรือมีลายริ้วสีแดงพาด ผนังด้านนอกหม้อมีสีแดง ส้ม เหลืองหรือเขียวอ่อน ผนังด้านในหม้อมีสีขาว หรือมีจุดสีแดง-แดงเข้มประปราย ปากหม้อรูปกลม-รูปหัวใจ ขอบปากหม้อทรงกระบอก พบได้ในบริเวณที่ชื้นแฉะเปิดโล่ง¬ ที่ราบทุ่งหญ้าป่าสนบนภูเขาสูงซึ่งเป็นดินทราย แห้งแล้งในบางฤดู 2.2.3 หม้อแกงค่าง (Nepenthes ampullaria ) Nepenthes ampullaria เป็นภาษาละติน มีความหมายว่า ถุงใส่น้ำ ซึ่งตั้งตามลักษณะกับดักแมลงนั่นเอง หรือชื่อเรียกท้องถิ่นของไทยว่าช่อหม้อแกง หม้อแกงค่าง พบมากทางภาคใต้ของไทย กระจายพันธุ์ไปถึงมาเลเซีย สิงคโปร์ เกาะบอร์เนียว สุมาตรา และนิวกินี มีลักษณะเด่นที่ ใบหนามีขนนุ่ม หม้อทรงค่อนข้างกลม ผิวหม้อมีสีเขียวล้วน บางต้นมีจุดประสีน้ำตาลแดงปน และบางต้นก็มีสีแดงล้วน ซึ่งจะพบเห็นได้ยากกว่าสองแบบแรกมาก เมื่อต้นมีขนาดใหญ่ บริเวณโคนต้นจะมีหม้อผุดขึ้น โดยที่ไม่มีลำต้นให้เห็น ราวกับใครเอาหม้อไปกองไว้บริเวณนั้นก็ไม่ปาน เพราะต้นของมันสามารถแตกไหลใต้ดินแล้วส่งเฉพาะกับดักแมลงขึ้นไปล่อแมลงเหนือพื้นนั่นเอง จึงเป็นที่สะดุดตาอย่างยิ่ง N. ampullaria เป็นสกุลหนึ่งที่พบกระจายอยู่ทั่วไปและมีลักษณะโดดเด่น ซึ่งไม่มีหม้อสายพันธุ์อื่นๆจะเหมือนได้ พบได้ตั้งแต่พื้นราบจนถึงระดับสูงจากน้ำทะเล 2100เมตร ในประเทศไทยพบได้มากในป่าพรุ ซึ่งมีใบไม้ผุทับถมกันเป็นพื้นหนา แดดส่องไม่ค่อยถึงพื้น และมีน้ำท่วมขัง จากข้อมูลการสำรวจและการวิจัยต่างๆ พบว่า N. ampullaria มีความห่างไกลจากพืชกินสัตว์มาก เพราะสิ่งที่มันย่อยสลายเพื่อให้ได้สารอาหารคือเศษใบไม้ที่ตกลงมาบนพื้นป่าแทน มันพัฒนาลักษณะของหม้อให้เอื้ออำนวยในการย่อยสลายใบไม้ผุ เช่น ฝาหม้อที่มีขนาดเล็ก และพับไปด้านหลัง ต้นมันประกอบด้วยไหลใต้ดินและตะเกียงซึ่งเป็นเรื่องไม่ปกติในสกุล บ่อยครั้งจะพบหม้อจะปกคลุมไปทั่วพื้นดิน ซึ่งจะเป็นการช่วยขยายพื้นที่ในการดักจับใบไม้ Create Date : 23 สิงหาคม 2553 Last Update : 23 สิงหาคม 2553 23:50:08 น. 0 comments Counter : 483 Pageviews.   Share Tweet ชื่อ : Comment :   *ใช้ code html ตกแต่งข้อความได้เฉพาะสมาชิกช้ code html ตกแต่งข้อความได้เฉพาะสมาชิก