“พุทธรักษาแคระ” ไม้ดอกทำเงิน สร้างรายได้ทั้งปี

เผลอประเดี๋ยวเดียวก็จะถึงวันพ่ออีกแล้ว จึงอยากจะพาท่านผู้อ่านไปรู้จักกับดอกไม้ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ประจำวันพ่ออย่างลึกซึ้ง นั่นก็คือ “ดอกพุทธรักษา”

เหตุที่อยากนำมาเล่าก่อนถึงวันพ่อก็เพราะ อยากให้เตรียมตัวกันไว้ตั้งแต่เนิ่น ๆ สำหรับใครที่อยากหาดอกพุทธรักษามากราบไหว้คุณพ่อ เมื่อถึงเวลาจะได้ไม่ต้องวิ่งหาซื้อกันอุตลุด และอีกเช่นเดียวกันเมื่อดอกพุทธรักษามีความสำคัญเกี่ยวเนื่องกับวันสำคัญของไทย นั่นก็หมายความว่าพันธุ์ไม้ชนิดนี้สามารถปลูกทำเงินได้เช่นกัน

 

ดอกพุทธรักษาเป็นไม้ในเขตร้อน ตามบันทึกถูกพบครั้งแรกในหมู่เกาะเวสอินดี้ และแถบอเมริกาใต้ จะพบได้ทั้งในที่ลุ่มและที่ดอนในเขตต่าง ๆ อย่างไรก็ตามต้นไม้ชนิดนี้ถูกนำมาพัฒนาเป็นไม้ประดับและขยายพันธุ์ให้ดีขึ้นโดยชาวยุโรป หลังจากนั้นความนิยมปลูกพุทธรักษาก็แพร่กระจายไปสู่นานาประเทศทั่วโลก ด้วยเหตุนี้ “พุทธรักษา” จึงได้สมญานามว่าเป็น “ดอกไม้ระดับนานาชาติ” โดยหลาย ๆ ประเทศยอมรับให้เป็นไม้หลักในการตกแต่งสถานที่สำคัญ ๆ ต่าง ๆ

พุทธรักษา มีชื่อสากลว่า แคนนา (Canna) บ้างก็เรียก แคนนา ลิลลี่ หรือ แคนนา ลิลี่ (Canna lilies or Canna lily) และมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า “canna indica” ซึ่งมาจากรากศัพท์ของภาษากรีก อันหมายถึง ต้นไม้ที่มีลักษณะคล้ายต้นอ้อ ส่วนชื่อดอกพุทธรักษาในประเทศไทยนั้นไม่มีการบันทึกว่าถูกตั้งขึ้นโดยผู้ใด แต่เป็นชื่อที่ไพเราะและมีความหมาย เพราะคำว่า "พุทธรักษา" เป็นคำมงคล หมายถึงพระพุทธเจ้าทรงปกป้องคุ้มครอง เหมาะกับวัฒนธรรมของบ้านเราที่มีศาสนาพุทธเป็นศาสนาประจำชาติ นอกจากนี้ประเทศไทยเรายังกำหนดให้ดอกพุทธรักษาสีเหลืองเป็นดอกไม้สัญลักษณ์ประจำวันพ่ออีกด้วย

 

 

ความโดดเด่นของ “พุทธรักษา” นอกจากจะเป็นไม้ประดับนามมงคล ความหมายดีแล้ว หากรู้จักนำมาปรับปรุงและขยายพันธุ์ก็สามารถขายและสร้างรายได้ทั้งปี ดังเช่น คุณสมภพ มะลิสุวรรณ เจ้าของสวน สมภพ ตลิ่งชัน ปากซอยสวนผัก 30 ตลิ่งชัน กรุงเทพฯ (โทร. 08-9799-0977, 08-1484-4828) ที่หยิบเอาพุทธรักษาแคระมาพัฒนาและต่อยอด

 

คุณสมภพ เผยให้ฟังว่า มีอาชีพทำเกี่ยวกับไม้ประดับจำหน่ายอยู่แล้ว เช่น ชวนชม แก้วแคระ พลับพลึงแคระ วันหนึ่งก็ได้ไปเห็นพุทธรักษาอยู่กอหนึ่งซึ่งมีลำต้นเตี้ยแคระกว่าพุทธรักษาทั่วไปกำลังให้ดอก จึงเกิดความสนใจขุดนำมาเลี้ยงและขยายพันธุ์ในกระถางดู ความที่เป็นผู้ผลิตไม้ดอกไม้ประดับอยู่แล้ว เมื่อพ่อค้าแม่ค้ามาพบเห็นพุทธรักษาในกระถางเข้าก็เกิดความสนใจ ก็เลยทำเป็นการค้าตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา

สวนสมภพแห่งนี้ปลูกและขยายพันธุ์พุทธรักษาแคระมาแล้วไม่ต่ำกว่า5 ปี โดยพุทธรักษาแคระมีความสูงของต้นลดลงจากเดิมอย่างมาก โดยมีความสูงของต้นไม่เกิน 50 เซนติเมตร ส่วนในเรื่องของสีดอกจะมีเฉดสีหลัก ๆ อยู่ 4 สีได้แก่ เหลือง แดง ชมพู และส้ม ซึ่งแต่ละสีก็จะไล่เฉดตั้งแต่สีอ่อนไปจนถึงสีเข้ม ฉะนั้นในเรื่องของสีดอกจึงมีให้ลูกค้าเลือกอย่างหลากหลายมากถึง 20 เฉดสีทีเดียว

 

“หัวใจสำคัญที่เราหันมาผลิตพุทธรักษาแคระเพื่อการค้าเพราะมองว่า พุทธรักษา เป็นดอกไม้ที่เป็นสัญลักษณ์ประจำวันพ่อ ซึ่งเดิมทีพุทธรักษาจะมีลำต้นที่สูงใหญ่ ไม่สามารถยกไปให้เป็นของขวัญได้ หรือหากจะตัดไปเฉพาะดอก มันก็จะเหี่ยวเฉาเร็วเนื่องจากพุทธรักษาเป็นดอกไม้กลีบบาง ด้วยเหตุนี้จึงพยายามมองหาพุทธรักษาที่สามารถอยู่ในกระเช้า และสามารถจัดตกแต่งสถานที่ต่าง ๆ ได้โดยไม่เทอะทะ และจึงได้พุทธรักษาแคระขึ้นมา ซึ่งจุดเด่นของพุทธรักษาแคระก็คือ ต้นเตี้ย ดอกสวย หยิบยกง่าย และไม่รกรุงรังเหมือนกับพุทธรักษาต้นใหญ่ ๆ ที่พบเห็นได้ตามสองข้างทาง”

 

 

สำหรับการปลูกและขยายพันธุ์พุทธรักษาแคระเพื่อการค้านั้นไม่ยาก เพียงแต่ต้องหาต้นพันธุ์ที่ดีมีคุณภาพ เช่น ลำต้นอวบสวย และให้สีดอกที่สวยงาม ตลาดมีความต้องการ จากนั้นนำมาปลูกลงแปลงปลูก (แปลงปลูกทำเช่นเดียวกับแปลงปลูกผักหรือไม้ดอกทั่วไป) จนกระทั่งต้นแตกหน่อได้จำนวนมากจากนั้นจึงนำมาแยกหน่อ เริ่มต้นด้วยการตัดแต่งใบไหม้จากแดดและใบที่เป็นโรคทิ้งให้เหลือเพียงใบเขียวเท่านั้น จากนั้นจึงเริ่มขุดแยกหน่อแล้วนำมาตัดแต่งรากและแบ่งลงปลูกในกระถาง โดยปลูกกระถางละ 1 หน่อ

ส่วนดินที่เหมาะกับการเจริญเติบโตของพุทธรักษาในกระถาง คือดินที่มาจากส่วนผสม 3 อย่าง ได้แก่ ดินใบก้ามปู, กาบมะพร้าว และปุ๋ยคอก นำมาผสมกันในอัตราส่วน 1 : 1 เมื่อนำหน่อลงปลูกเรียบร้อยแล้วจะต้องเอาไปไว้ในที่ร่มร่ำไรเป็นระยะเวลา 2-3 วันเพื่อให้หน่อพุทธรักษาฟื้นตัว หลังจากนั้นจึงนำมาไว้กลางแดด 100 เปอร์เซ็นต์

การดูแลรักษาเนื่องจากพุทธรักษาเป็นพันธุ์ไม้ที่ชอบความชื้นสูง ดังนั้นควรรดน้ำเช้า-เย็น (ให้ดินมีความชื้นอยู่เสมอ) ประมาณ 20 วันรากจะเริ่มแข็งแรงและแทงหน่อใหม่ออกมา และภายใน 60 วัน หน่อที่แยกขยายและหน่อใหม่จะเริ่มให้ดอก สำหรับการผลิตพุทธรักษาแคระเพื่อการค้านั้นจะเริ่มขายได้ตั้งแต่พุทธรักษาเริ่มแทงหน่อใหม่ โดยจะจำหน่ายในราคากระถางละ 40 บาท และหากเริ่มแทงช่อดอกจะจำหน่ายในราคากระถางละ 70 บาท 3 ต้น 200 บาท

 

 

สิ่งที่เกษตรกรจะต้องใส่ใจสำหรับการผลิตพุทธรักษาแคระเพื่อการค้าคือ ต้องคัดเลือกต้นพันธุ์เป็นระยะ หากต้นใดมีความสูงเกินกว่า 50 เซนติเมตร จะต้องคัดออกเพื่อรักษาพันธุ์แคระที่เป็นเอกลักษณ์เอาไว้ ในส่วนปัญหาเรื่องโรคนั้นจะมีอยู่ไม่กี่อย่าง เช่น โรคใบไหม้เกรียมมักจะเกิดจากการให้น้ำไม่เพียงพอ และโรคราน้ำค้างซึ่งจะทำให้ใบเน่า โดยโรคดังกล่าวสามารถป้องกันได้ด้วยการฉีดเคมีภัณฑ์

“จริง ๆ แล้วพุทธรักษาเป็นดอกไม้ที่แทบไม่ต้องดูแลอะไรมากเลย ขอเพียงต้องมีแสงแดดที่เพียงพอต่อความต้องการต่อการเจริญเติบโต และให้น้ำเพียงพอ มันก็จะให้ดอกและแตกหน่อใหม่อย่างสม่ำเสมอ ส่วนถ้าต้องการผลิตเพื่อการค้า อาจจะต้องใส่ใจในเรื่องของโรคราน้ำค้าง ซึ่งแน่นอนว่าอาจจะต้องใช้เคมีภัณฑ์เข้าช่วยเพื่อป้องกันการเกิดและการระบาดของโรค แต่ถ้าปลูกประดับในสวน ก็ไม่ต้องสนใจเรื่องการฉีดยาก็ได้ เพียงแต่ต้องหมั่นใส่ใจดูแล ต้นไหนที่เป็นโรคก็ตัดใบมันทิ้งไปเพื่อยุติการระบาด หากต้นไหนที่ออกดอกบานหมดแล้วก็ตัดมันออกเพื่อกระตุ้นให้มันแตกหน่อใหม่ออกมาอย่างสม่ำเสมอ เพียงเท่านี้ก็จะมีแปลงปลูกพุทธรักษาแคระที่มีดอกสวยมาให้ได้ชื่นชมทุกวัน”

 

อย่างไรก็ตามพุทธรักษาถือเป็นไม้ที่ปลูกง่าย โตง่าย ออกดอกง่าย ศัตรูรบกวนน้อยและให้ดอกได้ทั้งปี ด้วยเหตุนี้หากปลูกเพื่อการค้าก็สามารถสร้างรายได้ได้ทั้งปีเช่นเดียวกัน ทั้งนี้สวนสมภพ ตลิ่งชัน นอกจากจะมีพุทธรักษาแคระให้เลือกซื้อเพื่อตกแต่งสวนและเป็นของขวัญของฝากอย่างจุใจแล้ว ยังมีไม้ดอกไม้ประดับอื่น ๆ อีกหลากหลายที่น่าสนใจ เช่น ชวนชม แก้วแคระ พลับพลึงแคระ โดยจะมีจุดขายอยู่ 2 จุด คือ ที่สวนสมภพ ปากซอยสวนผัก 30 และที่สวนจตุจักร วันพุธและวันพฤหัสบดี

ข้อมูล/ภาพ : เกษตรก้าวหน้า//www.facebook.com/agriculturemag/posts/916166548420939