ขนคุด หรือ โรคขนคุดอักเสบ (Pseudofolliculitis Barbae PFB) มักเกิดบริเวณหนวดเครา เกิดจากขนที่ขึ้นมาใหม่หลังการโกนม้วนงอตัวอยู่ในรูขุมขนหาทางออกไม่ได้ จนเกิดการอักเสบ การโกนหนวดด้วยมีดโกนเป็นการตัดปลายขน ของหนวด ทำให้มีลักษณะแหลมเหมือนปลายหอก และหากหนวดเหล่านี้ งอกย้อนไปทิ่มในรูขุมขน ร่างกายของเราก็จะคิดว่าเจ้าหนวดนี้เป็นสิ่งแปลกปลอมที่ต้องต่อต้าน จึงทำให้ผิวคันและมีสีแดงลักษณะคล้ายสิว ยิ่งหากโกนหนวดซ้ำๆ บริเวณเดิมก็จะทำให้เกิดการระคายเคือง และผิวหนังอักเสบเพิ่มเติมได้ จนเกิดการอักเสบเป็นตุ่มหนอง (Pustules) หรือเกิดแผลคล้ายคีลอยด์ (Keloid) บริเวณเคราและคอ

การป้องกันขนคุด

การป้องกันการเกิด PFB ที่ดีที่สุดคือ ปล่อยให้หนวดเคราเจริญเติบโตตามธรรมชาติ แม้จะเป็นไปได้ยากในสังคมที่ไม่นิยมหนวดเคราอย่างบ้านเรา แต่อาจหลีกเลี่ยงการเกิดขนคุดได้โดยการเล็มหนวดด้วยกรรไกร หรือใช้แหนบดึงเส้นขนออกมาแทน  แนวทางรักษาขนคุด PFB แพทย์อาจจะเลือกใช้ยาบางชนิดร่วมด้วย หรือหากรักที่ไร้หนวดเคราจริงๆ เลเซอร์กำจัดขน (Laser Hair Removal) เป็นทางหนึ่งที่ช่วยกำจัดให้ขนหายไปแบบอยู่หมัด

วิธีการรักษา 

แพทย์ผิวหนังมักจะให้ใช้ ผลิตภัณฑ์ บำรุงผิวที่ปราศจากแอลกอฮอล์และน้ำหอม เนื่องจากทำให้ผิวแห้งและเพิ่มความระคายเคือง และควรเลือกแบบที่ปราศจากน้ำมัน เพื่อลดการอุดตันของผิว การรักษา PFB แพทย์อาจใช้ Glycolic Acid Lotion 8% เช่น Alpha-Hydrox หรือ Neo-Strata เพื่อให้ผิวลอก ทำให้ขนสามารถออกมาได้ แต่หากแพทย์ขาดความชำนาญอาจทำให้ผิวไหม้จากเคมี และฝากรอยแผลไว้บนหน้าคุณได้ อาจมีการใช้ยาปฏิชีวนะเพื่อลดการอักเสบในรูขุมขน และนิยมใช้ Retin-A เพื่อช่วยลดรอยด่างดำที่เกิดขึ้น อย่างไรก็ตาม แม้ตัวยาบางอย่างเหล่านี้อาจหาซื้อเองได้ตามร้านขายยาทั่วไป แต่ขึ้นชื่อว่ายาก็คือยา ไม่ใช่สกินแคร์หรือเครื่องสำอาง อยากแนะนำให้ใช้ภายใต้การควบคุมของแพทย์จะดีกว่า

เลเซอร์กำจัดขน (Laser Hair Removal)

แนวทางหนึ่งที่แพทย์เลือกใช้ คือการกำจัดต้นตอของปัญหา โดยใช้แสงเลเซอร์ไปหยุดการเติบโตของเส้นขน พลังงานแสงเลเซอร์จะถูกส่งไปที่รากขน ในระยะเส้นขนที่โตเต็มที่ จะมีเซลล์สร้างเม็ดสีที่รากขน เซลล์ตัวนี้จะทำหน้าที่ดูดซับพลังงานแสง แล้วเปลี่ยนเป็นพลังงานความร้อนเพื่อทำลายรากขน การกำจัดขนด้วยแสงจะทำลายเส้นขนประมาณ 15%-30% ภายหลังการรักษา 1 ครั้ง โดยทั่วไปต้องรักษาประมาณ 5-8 ครั้ง การรักษามักทำทุก 4-6 สัปดาห์ ขณะทำจะรู้สึกคล้ายกับหนังยางดีดเบาๆบนผิวหนัง การทาเจลเย็น จะช่วยลดความรู้สึกระหว่างการรักษาได้ผลของการรักษาขึ้นอยู่กับสีของขนและสี ผิว โดยทั่วไปเส้นขนสีดำเข้มจะได้ผลดีกว่าเส้นขนสีอ่อน คนผิวขาวมีโอกาสเกิดผลข้างเคียงน้อยกว่าคนผิวคล้ำ

อย่าลืมนะว่าธรรมชาติสร้างรูขุมขนมา เพื่อให้ความชุ่มชื้นแก่ผิว และน้ำมันที่ให้ความชุ่มชื้นดังกล่าวก็มีประสิทธิภาพในการป้องกันรักษาการ ติดเชื้อโรค ดังนั้นการโกนหนวด หรือแคะ แกะ เกา รูขุมขนบ่อยๆ ย่อมจะทำให้เกิดการระคายเคืองแก่ต่อมไขมันด้วย  ที่สำคัญคือต้องหมั่นดูแลรักษาผิวของคุณให้สะอาดอยู่เสมอ