| |
|||||||||||||
พระเจ้าสุริยพงษ์ผลิตเดช  พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช เจ้าผู้ครองนครเมืองน่าน พระองค์ที่ 63 พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช กุลเชษฐมหันต์ ไชยนันทบุร มหาราชวงศาธิบดี สุริตจารีราชนุภาวรักษ์ วิบูลยศักดิ์กิติไพศาล ภูบาลบพิตรสถิตย์ ณ นันทราชวงษ์ พระเจ้านครเมืองน่าน ทรงเป็นกษัตริย์น่าน องค์ที่ 62 และเจ้าผู้ครองนครเมืองน่าน องค์ที่ 12 แห่งราชวงศ์นันทวงศ์ พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชฯ มีพระนามเดิมว่า "เจ้าสุริยะ ณ น่าน" ประสูติเมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2374 ทรงเป็นพระโอรสใน พระเจ้าอนันตวรฤทธิเดชฯ เจ้าผู้ครองนครเมืองน่าน องค์ที่ 62 กประสูติแต่พระนางสุนันทาอรรคราชเทวี พระองค์ทรงมี พระเชษฐา พระอนุชา และพระขนิษฐา ร่วมโสทรพระมารดา 6 พระองค์ ดังนี้
ปี พ.ศ. 2431 ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้เป็น ว่าที่เจ้าอุปราช นครเมืองน่าน ปี พ.ศ. 2435 ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเป็น เจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชฯ เจ้านครเมืองน่าน ปี พ.ศ. 2446 ได้รับพระราชทานพระสุพรรณบัฎสถาปนาขึ้นเป็น พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชฯ พระเจ้านครเมืองน่าน มีพระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า " พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช กุลเชษฐมหันต์ ไชยนันทบุระ มหาราชวงศาธิบดี สุริตจารีราชนุภาวรักษ์ วิบูลยศักดิ์กิติไพศาล ภูบาลบพิตรสถิตย์ ณ นันทราชวงษ์ พระเจ้านครเมืองน่าน พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชฯ ถึงแก่พิราลัยด้วยพระโรคชรา ในวันที่ 5 เมษายน พ.ศ. 2461 สิริรวมชนมายุได้ 87 ปี พระกรณียกิจ ด้านการปกครอง • กวาดต้อนและชักชวนให้ชุมชนไทลื้อในเมืองต่างๆ ของสิบสองปันนา ให้เข้ามาตั้งถิ่นฐานรกรากอยู่ในจังหวัดน่าน • ยกเลิกอำนาจโทษประหารทางอาญา • จัดวางผังเมือง ขยายถนนให้กว้างขวาง สะดวกแก่การสัญจรไปมา ด้านการทหาร • ทรงนุบำรุงกิจการทหาร โดยการรวบรวมกำลังพลเข้าสังกัดมูลนาย ฝึกกำลังพลการรบ จัดตั้งยุ้งฉาง สะสมเสบียงอาหาร กระสุนดินดำ • โดยเมื่อปี พ.ศ. 2430 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้า ฯ ให้เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรียกทัพไปปราบฮ่อที่เมืองหลวงพระบาง ซึ่งพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชฯ เมื่อครั้งดำรง ตำแหน่งที่เจ้าราชวงศ์นครน่าน ได้ทรงนำกำลังไปสมทบกับทัพหลวง • ครั้นปี พ.ศ. 2445 เกิดขบถเงี้ยวที่เมืองแพร่ โดยพวกขบถจะยกทัพมายึดนครน่าน พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชฯ ได้ทรงยกกำลังทหารไปขัดตาทัพต่อสู้กับขบถเงี้ยว และได้ร่วมกับกองทัพหลวงตามตีจนได้รับชัยชนะ ด้านการศึกษา • ทรงสละทุนทรัพย์ส่วนพระองค์จัดตั้งโรงเรียนสอนหนังสือภาษาไทยเป็นแห่งแรกในนครน่าน ให้ชื่อว่าโรงเรียนสุริยานุเคราะห์ ปฐมของโรงเรียนศรีสวัสดิ์วิทยาคารในปัจจุบัน ด้านศาสนา • ทรงสละทุนทรัพย์ส่วนพระองค์ บูรณปฏิสังขรณ์วัดและบูชนียวัตถุเป็นอันมาก และเป็นองค์ประธานในการจัดสร้างคัมภีร์ใบลาน จารึกพระธรรมคำสั่งสอนไว้เป็นจำนวนมาก โปรดให้สร้างหอพระไตรปิฏกหลังใหญ่ที่วัดพระธาตุช้างค้ำวรวิหาร บูรณะวัดพระบรมธาตุแช่แห้ง เป็นต้น ชายา โอรส และธิดา พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชฯ มีชายา 7 คน ได้แก่ 1.แม่เจ้ายอดหล้า มีโอรสธิดารวม 13 คน ได้แก่ • เจ้าคำบุ • เจ้าคำเครื่อง • เจ้ายศ • เจ้านางอัมรา • เจ้าน้อยรัตน ได้เป็นเจ้าราชวงษ์ • เจ้าน้อยบริยศ • เจ้านางบัวเขียว ภายหลังได้สมรสกับเจ้าบุรีรัตน (บรม) • อำมาตย์ตรีเจ้าบุรีรัตน (สุทธิสาร) • เจ้าราชภาติกวงษ์ (จันทวงษ์) • เจ้าหนานบุญรังษี • เจ้าราชภาคินัย (น้อยมหาวงษ์) • เจ้าราชดนัย (น้อยยอดฟ้า) • เจ้านางสมุท 2.แม่เจ้าคำปลิว มีโอรสธิดา 4 คน ปัจจุบันได้ถึงแก่กรรมแล้วทั้งหมด 3.แม่เจ้าจอมแฟง มีโอรสธิดารวม 3 คน ได้แก่ • แม่เจ้าบัวแว่น ภายหลังได้สมรสกับเจ้าราชบุตร (น้อยอนุรุท) • เจ้าแหว • เจ้าน้อยครุธ 4.แม่เจ้าคำเกี้ยว มีธิดา 2 คน ได้แก่ • เจ้านางเกี๋ยงคำ • เจ้านางคำอ่าง 5.แม่เจ้ายอดหล้า มีโอรสธิดารวม 7 คน ได้แก่ • เจ้านางเทพมาลา • เจ้านางเทพเกสร • เจ้าน้อยอินแสงสี • เจ้านางจันทวดี • เจ้านางศรีสุภา • เจ้านางดวงมาลา • เจ้านางประภาวดี 6.หม่อมศรีคำ มีโอรสธิดารวม 7 คน ถึงแก่กรรมไปแต่ยังเล็ก 5 คน ที่เหลืออยู่และปรากฏนามได้แก่ • เจ้านางแว่นแก้ว • เจ้านางศรีพรหมา ต่อมาได้เสกสมรสกับหม่อมเจ้าสิทธิพร กฤดากร 7.หม่อมบัว มีโอรสธิดา 7 คน ถึงแก่กรรมไป 4 โดยที่ยังเหลืออยู่ 3 คนที่ปรากฏนามได้แก่ • เจ้านางต่อมแก้ว • เจ้าก่ำ • เจ้านางเกียรทอง เครื่องราชอิสริยาภรณ์ • พ.ศ. 2446 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นปฐมจุลจอมเกล้าฝ่ายหน้า (ป.จ.) • เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นมหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.) • พ.ศ. 2444 - จุลวราภรณ์ • เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ)
|
สมาชิกหมายเลข 2351091
 ฝากข้อความหลังไมค์ Rss Feed  ผู้ติดตามบล็อก : 1 คน [?] Group Blog
All Blog Link |
||||||||||||
| Pantip.com
| PantipMarket.com
| Pantown.com
| © 2004 BlogGang.com
allrights reserved.
|
|||||||||||||
