BlogGang.com : : sirivinit : คำและความอันงดงามไพเราะจากมหาเวสสันดรชาดก (๒๓)

คำและความอันงดงามไพเราะจากมหาเวสสันดรชาดก (๒๓)

สิริสวัสดิ์ศุกรวาร-กมลมานปราโมทย์ที่ ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๕๒ ค่ะ

มหาเวสสันดรชาดก
วนปเวสน์ กัณฑ์ที่ ๔

พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหามกุฎ
พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ต้นฉบับ ฉบับพิมพ์ของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ
กรมพระสมมตอมรพันธุ์

ปุน ทิวเส ครั้นรุ่งขึ้นเป็นวันใหม่ ก็ถวายนานัคครสโภชนาหารล้วนเป็นของตระการอย่างดี ให้กษัตริย์ทั้งสี่เสวยสำราญเสร็จแล้ว พระเพสสันดรก็มีพระทัยผ่องแผ้วตรัสสรรเสริญความชอบ ขอบคุณแก่กษัตริย์เจตราษฎร์ ด้วยสุนทรพจนพิลาสแล้วก็ตรัสอำลา

กษัตริย์เจตราษฎร์มีดวงพักตร์เต็มด้วยอัสสุธาราเพราะมีความอาลัย แต่จะขัดพระประสงค์มิได้ก็ต้องอำนวยตาม พระบรมโพธิสัตว์ได้ความอนุญาตของกษัตริย์เจตราษฎร์แล้ว ก็ทรงอำลาเสด็จลีลาศไปโดยทางข้างอุดรทิศ

กษัตริย์เจตราษฎร์ยังมีน้ำจิตที่จะใคร่เกื้อหนุนให้เป็นคุณแก่พระองค์ ตามไปส่งเสด็จถึงที่สุดสิ้นเขตแดนแว่นแคว้นเจตราษฎร์ สิ้นหนทางที่ท่านนับอ้างว่าสิบห้าโยชน์ ถึงที่วิเศษโสดเป็นทางที่จะเข้าป่าพระหิมพานต์

จึ่งทูลรำพันทุกถิ่นฐานในทางที่จะต้องเสด็จไปในเบื้องหน้า ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห เนื้อความนั้นสมเด็จพระบรมศาสดา มีพระพุทธประสงค์จะแสดงความให้แจ้งด้วยดีแก่ผู้ฟังเพื่อจะตั้งสติจำทรงไว้ด้วยง่าย

ภิกฺขเว นี่แน่ภิกษุสงฆ์ผู้ทรงศีลวัตร เจตา หมู่พวกเจตกษัตริย์ทั้งหลายผู้ใหญ่ในเจตวิสัย มีอาลัยในพระเวสสันดรเกิดความโศกเร่าร้อนหฤทัย มีเนตรเต็มไปด้วยอัสสุธารา มีดวงหน้าแสดงความโศก ด้วยว่าจะวิโยคพระเวสสันดร

จึ่งรำพันว่ากล่าวสั่งสอนแสดงที่ต่างๆ ที่ควรอ้างเป็นสำคัญในมรรคมรคาและเป็นที่ประทับโดยลำดับจนถึงวังกบรรพตคีรี ว่า อิโต คจฺฉ มหาราช ข้าแต่มหาราชเจ้าเอ่ย พระองค์จงเสด็จแต่ที่นี้แล้วอย่าหนีหนทางข้างอุดร จงผันผ่อนจับทางให้ตรงคงทิศนั้น

ไม่ช้าพลันความเจริญจงมีแด่พระองค์เถิด ที่สำนักอันประเสริฐคือเขาวิบุลบรรพตเป็นที่กำหนดในคันเขต พระองค์จะได้ทอดพระเนตรเห็นเป็นที่สำราญ นานาทุมคณากิณฺณํ เขานั้นมีต้นไม้ใหญ่ๆ เป็นไม้มีแก่นสารมีใบทึบหนามีฉายาอันเย็นเป็นที่สบาย

ก็เมื่อพระองค์เสด็จย้ายจากที่นั้น ความเจริญจะมีแก่พระองค์ด้วยพลันพระองค์จะได้ทอดพระเนตรถิ่นที่มีน้ำควรเป็นที่ยินดี คือแม่น้ำชื่อว่าเกตุมดีที่มีกระแสน้ำลึก ไหลมาแต่ท้องภูผาเป็นเดิมเกิดเป็นแม่น้ำอันล้ำเลิศอาเกียรณ์

เดียรดาษด้วยหมู่มัจฉาชาติใหญ่ๆหลายเหล่าหลายพรรณ ทางที่จะขึ้นท่าที่จะลงน้ำนั้นก็เป็นทางอันง่ายอันสะดวก ไม่เป็นที่ขึ้นยากลงยาก ถึงมีน้ำมากบางแห่งก็เป็นทางที่จะข้ามได้

ตตฺถ นฺหาตฺวา ปิวิตฺวา จ ขอเชิญเสด็จพระองค์สรงและเสวยน้ำที่เย็นและใสในแม่น้ำให้สำราญ โปรดให้สองพระราชกุมารชื่นชมยินดี ด้วยทรงเล่นในถิ่นที่มีน้ำตื้นพื้นหาด ทราบที่สะอาดปราศจากอันตราย

แต่สัตว์ร้ายอาศิรพิษและมัจฉาชาติ และมีเม็ดกรวดประกอบด้วยสีสันพรรณประหลาดต่างๆ บ้างเหลืองบ้างแดงมีสีแสงเป็นแก้วโมรามหาชาติ นากสวาดประเสริฐศรี เขียวขจีเจือจานกัน

เมื่อเสวยสรงทรงสำราญในที่นั้นเสร็จแล้วเสด็จไป จงหาทางหาดตื้นใภาคพื้นเกตุมดีนที ลางแห่งมีเป็นที่พอจะลุยข้ามไปได้หรือ จะผูกพ่วงด้วยกิ่งไม้ที่เบาลอยน้ำทำเป็นพาหนะและเอาไม้ค้ำข้ามที่ลึกไป

เมื่อถึงฝั่งโน้นแล้วเชิญเสด็จเลาะลำเนาไพรไปข้างอุดรทิศ ทิวไม้ใกล้แม่น้ำนั้นย่อมมีเงาร่มชิด ควรจะเป็นที่ประทับอาศัยได้หลายตำบล ต้นไม้ที่มีผลควรคนจะกินเป็นอาหารได้ ก็มีอยู่ในที่ใกล้แม่น้ำนั้นมาก ต้นต่ำๆจะเก็บผลได้โดยไม่ยากก็มากมี

เป็นถิ่นที่ไม่มีใครไปห้ามหวงปกครองรักษา คนไปมาเขาย่อมเก็บกินเป็นอาหาร อีกมูลมันในป่าที่จะขุดขึ้นเผาบริโภคได้ก็มีหลายประการเกลื่อนไปในที่นั้น เชิญพระองค์จงทรงเลือกสรรผลไม้และมันแล้วบริโภคเถิด

จะให้เกิดกำลังพระกายสบายพระราชหฤทัย พร้อมกับพระมเหสีและสองดรุณดนัยด้วยอรัญญิกาหาร เมื่อพระองค์เสด็จโดยคมนาการ ข้างทิศอุดรในลำดับ พระองค์จะได้เสด็จไปประทับ ณ ภายใต้ พญาไม้มหานิโครธต้นใหญ่มีใบร่มชิดสนิทดี

เกิดขึ้นในที่มอศิลาเป็นทางท่าที่ควรยินดีนักควรอภิรมย์ ไม้นั้นต้นก็ย่อมน่าชมด้วยมีผลประหลาดผิดกับชาติไม้ไทรสามัญ ผลของไม้มหานิโครธนั้นย่อมเผล็ดเป็นนิตยกาล มีรสหวานควรบริโภคเป็นอาหารได้

สิริสวัสดิ์ศุกรวาร กมลมานเจิดโชติฉานที่มาอ่านค่ะ

Create Date : 24 กรกฎาคม 2552

Last Update : 24 กรกฎาคม 2552 21:23:37 น.

0 comments

Counter : 979 Pageviews.