BlogGang.com : : sirivinit :

หม้อข้าวหม้อแกงลิง ถิ่นเดียวของบอร์เนียว

N. campanulata จากต้นไม้ที่ปลูกเลี้ยง

Nepenthes campanulata (มาจากภาษาละติน: campanulatus = ระฆัง) หรือ Bell-Shaped Pitcher-Plant (หม้อทรงระฆัง) เป็นหม้อข้าวหม้อแกงลิงถิ่นเดียวของบอร์เนียว

ไฟป่าได้ทำลายถิ่นที่อยู่ของ N. campanulata ที่เรารู้เพียงแห่งเดียวไปในปี ค.ศ. 1983 และไม่แน่ใจว่ายังมีหม้อข้าวหม้อแกงลิงชนิดนี้ในที่แห่งอื่นอีกหรือไม่หรือมันได้สูญพันธุ์ไปแล้ว

จนถึงปี ค.ศ. 1997 มันถูกค้นพบอีกครั้งในระยะทางไม่กี่ร้อยกิโลเมตรห่างจากที่ตั้งแบบฉบับเดิม N. campanulata มีชื่ออยู่ในบัญชีแดงของIUCNปี ค.ศ. 2006

N. campanulata ไม่มีลูกผสมทางธรรมชาติ และไม่มีหน่วยอนุกรมวิธานต่ำกว่าระดับชนิด

ชื่อและการค้นพบ

N. campanulata เก็บได้ครั้งแรกในวันที่ 9 กันยายน ค.ศ. 1957 บนภูเขาอิลาส บันกาแอน (Ilas Bungaan) โดย เอ.เจ.จี. 'ด็อก' โคสเทอร์แมนส์ (A.J.G. 'Doc' Kostermans) หัวหน้าแผนกพฤกษศาสตร์ของสถาบันวิจัยป่าไม้ที่โบกอร์ (Bogor) ขณะเดียวกันคณะสำรวจเก็บตัวอย่างของ N. mapuluensis ได้ด้วย โคสเทอร์แมนส์เขียนถึงการค้นพบของเขาไว้ว่า

"ฉันได้ทำงานของกรมป่าไม้ที่ซังกูลิรัง (Sangkulirang) และเมื่อเสร็จสิ้นฉันต้องการที่จะตรวจสอบเกี่ยวกับดอกไม้หิน "อิลาส บันกาแอน" ที่ตอนบนของแม่น้ำ หลังจาก 10 วันในการเดินทางฉันเห็นหินสีค่อนข้างเหลืองในครั้งแรก

แล้วก็พบว่ามันคือใบของหม้อข้าวหม้อแกงลิง ที่ขึ้นอยู่บนหินสูงที่ลาดชันซึ่งสูงขึ้นไป 50 ม. เราตัดไม้เพื่อสร้างบันไดแล้วปีนขึ้นไป หม้อข้าวหม้อแกงลิงนี้ไม่มีดอกหรือผล"

N. campanulata ถูกแจกแจงลักษณะโดยไซเกะโอะ คุระตะ (Shigeo Kurata) ในปี ค.ศ. 1973 บนพื้นฐานตัวอย่างเพียงตัวอย่างเดียว ที่ชื่อ Kostermans 13764 ที่ถูกเก็บรักษาที่หอพรรณไม้ของสวนพฤกษศาสตร์สิงคโปร์ ต้นแบบอื่นๆที่ถูกรักษาไว้มีดังนี้

" ตัวอย่างคู่ตัวอย่างต้นแบบถูกติดป้ายไว้ว่า "spec. nov.!" ถูกรักษาไว้ที่พิพิธภัณประวัติศาสตร์ธรรมชาติแห่งชาติในปารีส ตัวอย่างคู่ตัวอย่างต้นแบบมากกว่าสองตัวอย่าง ถูกเก็บรักษาไว้ที่สวนพฤกษศาสตร์นิวยอร์ก "

ฉะนั้นคุระตะจึงแถลงถึงตัวอย่างว่า เป็นพืชถิ่นเดียวตามสถานที่พบเพียงแห่งเดียวนี้ โดยมีถ้อยคำแกลงดังนี้ "สามารถสันนิษฐานได้ว่าเนื่องจากถิ่นอาศัยของมันตามที่บันทึกไว้น่าจะเป็นทรายและผาหินปูนที่ความสูง 300 ม."

ตัวอย่างของ N. campanulata ขาดส่วนโครงสร้างดอกไป จนกระทั่งถูกค้นพบอีกครั้งในปี ค.ศ. 1997

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ตัวอย่างคู่ตัวอย่างต้นแบบของ N. campanulata ที่เก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณประวัติศาสตร์ธรรมชาติแห่งชาติ มันมาจากภูเขา Ilas Bungaan ที่ๆมันสูญพันธุ์ไปแล้ว

N. campanulata เป็นไม้เลื้อยไต่ มีลำต้นที่สั้นทรงกระบอกสูง 20 ถึง 50 ซม. และหนา 4 มม. ใบคล้ายแผ่นหนังและไร้ก้าน แผ่นใบรูปช้อนถึงรูปใบหอก ยาว 12 ซม. และกว้าง 2 ซม.

ปลายแผ่นใบมนและก้นปิดเล็กน้อย ฐานแผ่นใบเป็นแบบหุ้มลำต้น มีสองถึงสามเส้นใบตามยาวในแต่ละด้าน เส้นใบรูปขนนกไม่ชัดนัก สายดิ่งสั้นและแข็ง ยาวไม่เกิน 4 ซม.

ไม่เหมือนกับชนิดอื่นในสกุล N. campanulata มีหม้อเพียงชนิดเดียว ตามคำระบุชนิดแสดงให้เห็นว่ามันมีทรงรูประฆัง สีเขียวเหลืองสูงประมาณ 10 ซม. และเส้นผ่าศูนย์กลาง 5.5 ซม. มันไม่มีปีกริมขนฝอยแต่มีสันสองสันด้านหน้าแทน

ภายในหม้อมีต่อมบริเวณในส่วนล่างสุดเท่านั้น ปากหม้อเป็นวงกลมและวางตัวตามแนวนอน เพอริสโตมมีขนาดเล็กประกอบไปด้วยฟันบางๆเป็นแนว ฝาเป็นรูปรีถึงรูปขอบขนานไม่มีรยางค์ เดือยเดี่ยวยาว 1 มม.ที่ฐานของฝา N. campanulata ไม่มีสิ่งปกคลุม

ต้นไม้กระจายพันธุ์โดยไหลใต้ดิน ต้นไม้ที่โตเต็มที่บ่อยครั้งพบเป็นกลุ่มก้อน ที่เกิดจากการขึ้นของหม้อข้าวหม้อแกงลิงหลายๆ จุด

การกระจายพันธุ์และถิ่นอาศัย

ประชากรของ N. campanulata แต่ดั้งเดิมตามตัวอย่างต้นแบบได้ถูกทำลายไปด้วยไฟป่าในปี ค.ศ. 1983 ประชากรเท่าที่รู้ทั้งหมดตายในปลายปี ค.ศ. 1991 หรือไม่ก็ต้นปี ค.ศ. 1992 ในเวลานั้น N. campanulata ถูกคิดว่าสูญพันธุ์ไปแล้ว

ต่อมามันถูกพบอีกครั้งในปี ค.ศ. 1997 โดยชีอัน ลีล์ (Ch'ien Lee) บนผาหินปูนของอุทยานแห่งชาติกุนุงมูลูในรัฐซาราวัก ระยะทางมากกว่า 400 กม.จากที่ตั้งแบบฉบับ

N. campanulata เป็นหม้อข้าวหม้อแกงลิงพื้นราบ เป็นพืชขึ้นบนหินที่ความสูงระหว่าง 300 ถึง 500 ม.จากระดับน้ำทะเล อาศัยในที่เปียกชื้น หรือบริเวณที่เกิดมอสส์บนผา และเป็นชนิดเดียวที่ขึ้นบนหินปูน

อนุกรมวิธาน

ในการแจกแจงลักษณะของ N. campanulata คุระตะเสนอว่ามันอาจเป็นญาติใกล้ชิดกับ N. inermis พืชถิ่นเดียวของสุมาตรา แต่นักอนุกรมวิธานอื่นๆไม่เห็นด้วยกับสมมุติฐานนี้ ทั้งสองชนิดอาจจะคล้ายกันในโครงสร้างทั่วไปอย่างเช่นลักษณะของหม้อ

อย่างไรก็ตาม มันไม่เฉพาะแต่เพียงแบ่งแยกได้ตามระยะทางตามภูมิศาสตร์เท่านั้น อีกทั้งยังมีถิ่นอาศัยแต่ต่างกันอย่างสิ้นเชิง N. campanulata เป็นหม้อข้าวหม้อแกงลิงพื้นราบถิ่นเดียวที่ขึ้นบนหินปูน แต่ทว่า N. inermis เติบโตแบบอิงอาศัยที่ความสูง 1500 ถึง 2600 ม.

ขอขอบคุณ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

สวัสดิ์สิริศนิวาร ปรีดิ์มานกมลสรวลนะคะ

Create Date : 14 กรกฎาคม 2553

0 comments

Last Update : 17 กรกฎาคม 2553 7:38:49 น.

Counter : 1249 Pageviews.