.

.

ชาวโปลฯจำนวนมากรวมตัวประท้วงเพื่อที่จะไปสร้างโบสถ์ในเมือง Nowa Huta ซึ่งเป็นเมืองอุตสาหกรรมใหม่ที่โซเวียตตั้งขึ้น และถูกมองว่าเป็นเมืองไร้ศาสนา จึงเป็นที่น่าอัศจรรย์ใจว่า โบสถ์คริสต์ทรงโพสท์โมเดิร์นผุดขึ้นเป็นดอกเห็ดในช่วงทศวรรษที่ 1980 มากกว่าจำนวนโบสถ์ใด ๆ ที่สร้างขึ้นในยุโรปร่วมสมัยกัน เพื่อเป็นสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรมของชาวโปลในการเคลื่อนไหวต่อต้านความคิดนอกศาสนา

.

.

ที่น่าแปลกคือ ชาวโปลเลือกที่จะใช้โบสถ์ทรงโพสโมเดิร์น แทนที่จะเป็นโบสถ์โกธิคโบร่ำโบราณ และสถาปนิกส่วนมากก็มีอายุไม่ถึง 30 การสมาทานความคิดโพสโมเดิร์น ที่ชาวอเมริกันส่วนใหญ่มองว่าเป็นการคิดมุมกลับและเป็นการวิพากษ์ “โมเดิร์น” แต่ในโปแลนด์ โพสโมเดิร์น กลับกลายเป็นสัญลักษณ์ของชาตินิยมและความสามัคคี เพราะโซเวียตเองแม้จะไม่มีศาสนา แต่ก็ไม่กล้าไปแตะต้องวัดวาอารามใด ๆ 

.

.

อย่างไรก็ตาม พวกเขาก็ไม่สนับสนุนเครื่องมือเครื่องใช้ ดังนั้น โบสถ์เหล่านี้จึงเป็นโบสถ์แฮนด์เมดที่สร้างจากพลังของชาวบ้าน ที่ค่อย ๆ รวบรวมเงินบริจาคประจำสัปดาห์จากโบสถ์ หรือสร้างด้วยเครื่องมือตามมีตามเกิด และถูกควบคุมอย่างเคร่งครัดจากคอมมิวนิสท์ซึ่งอนุญาตให้หยุดงานได้เฉพาะในวันอาทิตย์ โบสถ์สมัยใหม่ในโปแลนด์เหล่านี้ จึงได้สมญานามว่า Gothic postmodernist เพราะไม่ได้สร้างด้วยทุนก้อนโต แต่ค่อย ๆ สร้างไปทีละนิด ๆ ใช้เวลายาวนาน เหมือนมหาวิหารโกฑิคในยุคกลาง 

.

.

ที่น่าขันก็คือ รัฐบาลกลับยอมให้ชาวคาทอลิกสร้างโบสถ์ได้ตามใจชอบ เพราะถ้าไม่ยอม พวกเขาก็จะออกมาเดินประท้วงแทน กลายเป็นว่าสมประโยชน์กันทั้งสองฝ่าย และทีละเล็กทีละน้อย โบสถ์ก็กลายเป็นกลไกขับเคลื่อนการตกต่ำของคอมมิวนิสต์ในโปแลนด์ไปอย่างไม่รู้ตัว

จนทุกวันนี้ โบสถ์เหล่านี้ซ่อนตัวอยู่ในแมกไม้มานานจนคนลืมไปว่าครั้งหนึ่งมันเป็นสัญลักษณ์ของการต่อสู้ และมักถูกอธิบายว่าเป็นพัฒนาการของสไตล์ทางศิลปะในยุค 60 70 80 90 มากกว่าจะพูดถึงพลังทางจิตวิญญาณที่แฝงมากับสถาปัตยกรรม 

.

.

.

จริงๆ อยากจะเอามาเปรียบเทียบกับไทยนะ โดยเฉพาะโบสถ์ยุคสงครามเย็นหลายโบสถ์ในภาคอีสาน ในสังฆมณฑล 4 อีสาน ได้แก่ อาสนวิหารของอุดร (2510) อุบล (2510) โคราช (2522) ท่าแร่ (สกลนคร) (2518) เป็นอาคารที่สร้างขึ้นในยุคคอมมิวนิสต์กำลังฟูทีเดียว และสร้างขึ้นในสไตล์โพสโมเดิร์นทั้งนั้น ศาสนาคริสต์จะเป็นเครื่องมือในการต่อต้านคอมมิวนิสต์ในไทย (เหมือนวัดป่า) บ้างหรือเปล่า เดี๋ยวลองคิดก่อนนะครับ