bloggang.com mainmenu search
อุบลราชธานี - หอศิลปะและวัฒนธรรมวัดสุปัฏนารามวรวิหาร


ตั้งหน้าตั้งตาทั้งอ่านทั้งฟังเลคเชอร์มาหลายวัน

อยากเล่าเรื่องราวให้สนุกกับศิลปวัตถุ ในที่นี่

แต่ผลที่ได้คือความเครียด และยังไม่รู้เหมือนเดิม

จึงได้คิดมาว่าตัวเราก็ป่านนี้แล้ว ไม่รู้เสียบ้าง ละเสียบ้างก็ดี

เพราะความอยากรู้ก็เป็นกิเลสอย่างหนึ่งที่ทำให้จิตใจเราว้าวุ่น ไม่สงบ

เรื่องในวันนี้ และในวันต่อ ๆ ไปก็ลงตามที่ได้ค้นคว้ามาแบบจาง ๆ ไม่ลงลึกถึงขนาดที่มาเนาะ








สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (ติสโส อ้วน)

อดีตเจ้าอาวาสวัดสุปัฎนาราม อำเภอเมืองอุบลราชธานี เมื่อปี พ.ศ. 2447

อดีตเจ้าอาวาสวัดสุทธจินดา มณฑลนครราชสีมา เมื่อปี พ.ศ. 2470

ได้การเก็บรวบรวมสิ่งของมาไว้ในพิพิธภัณฑ์วัดสุปัฏนาราม อุบลราชธานี

และพิพิธภัณฑ์มหาวีรวงศ์ ในวัดสุทธจินดา อำเภอเมือง นครราชสีมา

ทำให้โบราณวัตถุยังคงอยู่ในท้องถิ่นที่พบ ให้คนในท้องถิ่นและผู้มาเยือนถิ่นได้ศึกษา








ศิวะนาฏราช ... ศาสนาพราหมณ์ - ฮินดู เชื่อในพระเจ้าหรือเทพหลายองค์

พระศิวะชวนพระวิษณุปลอมตัวพราหมณ์และพราหมณี ลงมาเมืองมนุษย์

เพื่อปราบเหล่าฤาษีที่บำเพ็ญตะบะแก่กล้าจนเหิมเกริม

เหล่าฤๅษีเมื่อเห็นพราหมณีก็อยากได้มาเป็นภรรยา แต่ไม่ได้

จึงช่วยกันสาปแช่งทั้งพราหมณ์และพราหมณี แต่ก็ไม่เป็นผล

จึงร่ายมนต์ให้เสือจะเข้าขย้ำพราหมณ์ พราหมณ์ฆ่าเสือตายแล้วถลกหนังเสือมาห่ม ... พระศิวะจะนุ่งหนังเสือ

จึงเสกพญานาคตัวใหญ่มาทำร้าย พราหมณ์ก็จับมาเป็นสร้อยพระศอ ... พระศิวะสวมสร้องพระศอเป็นงู

จึงส่งยักษ์มุยลกะมาปราบ พราหมณ์ก็จับทุ่มลงกับพื้นและใช้เท้าเหยียบ















ทวารบาลนี้งามนัก น่าจะเป็นเทพ








เพื่อนบอกว่าเป็น stupa(สถูป) หรือ pagoda (เจดีย์)จำลอง ในช่องจะบรรจุพระพุทธรูปสำริด








พระแผง















พระแผงมีจำนวนพระทั้งหมด 55 องค์















วัฒนธรรมทวารวดี นับถือศาสนาพุทธ

เชื่อว่า

พระพุทธเจ้าทรงมีพุทธสภาวะเป็นโลกุตระ คือ อยู่เหนือโลก สังสารวัฏ มีพระชนม์เป็น
อนันตกาล ไม่มีวันเสื่อมสูญ แต่ไม่มีใครเห็น ได้ยิน

จึงต้องใช้อิทธิปาฏิหาริย์สร้างพระตถาคตขึ้นมา

ให้พุทธศาสนิกชนเห็นสภาวะอันไม่เที่ยงแท้แน่นอน ที่เกิดได้แม้กับพระตถาคต

ส่วนจิต เป็นสิ่งบริสุทธิ์ แต่ต้องขุ่นมัวเพราะว่าอวิชชาครอบงำ

ส่วนโลก เป็นศูนยตา หรือความว่างเปล่า แนวคิดเป็นต้นกำเนิดของลัทธิมหายาน


พระพุทธรูปปางแสดงธรรม ... ทำนิ้วประดุจธรรมจักร

พระเกตุมาลาเป็นรูปกรวยคว่ำ อุษณีษะนูน

พระพักตร์ค่อนข้างสี่เหลี่ยม พระพุทธรูปมีพระนลาฏกว้าง พระขนงเป็นเส้นนูนต่อกันเป็นรูปปีกกา พระเนตรเหลือบลงต่ำ พระนาสิกใหญ่ พระโอษฐ์หนา

จีวรห่มคลุมไหล่ทั้งสองข้าง บางแนบกายประดุจเปียกน้ำ ตกลงมาเป็นวงโค้งเหนือพระชงฆ์ ด้านนอกเป็นกรอบสี่เหลี่ยม

ยืนตรง ... สมภังค์

page3












?








ยืนตริภังค์














น่าจะปางลีลาไหมคะ








?








ปางปฐมเทศนาประทับสมาธิเพชร ด้านล่างมีปัญจวัคคีย์








ปางปฐมเทศนาประทับสมาธิราบ








องค์กลางบน ?

สองข้าง องค์พระนาคปรกทรงเครื่องกษัตริย์

องค์กลาง ปางปฐมเทศนา ประทับขัดสมาธิเพชร จีบนิ้วเป็นเครื่องหมายพระธรรมจักร

มีประภามงคล

องค์กลางล่าง?








มหายาน คือยานที่ยิ่งใหญ่ ที่พามนุษย์ไปสู่ความหลุดพ้นได้ทีละเยอะ ๆ

เชื่อว่าพระพุทธเจ้าทรงมีพุทธสภาวะเป็นโลกุตระ

มีพระตถาคต เป็น เป็นตัวแทนของหลักธรรม ในพุทธสภาวะ มีได้หลายพระองค์

พระโพธิสัตว์คือ สัตว์ผู้แสวงหาโพธิญาณ เพื่อบรรลุนิพพาน

แต่ยับยั้งไว้เพราะมีความเมตตาที่มีต่อโลก ให้เป็นที่พึ่งไปสู่ความหลุดพ้น

จึงมีพระเนตรเหลือบต่ำแสดงถึงความเมตตา


องค์กลางคือตถาคต หรือ พระอมิตาภะ

สองพระหัตถ์ยกขึ้นตั้งฉาก นิ้วหัวแม่มือแตะนิ้วชี้ เป็นวงกลมเหมือนกงล้อพระธรรม คือปางแสดงธรรม

หลังพระเศียรมีประภามณฑล


ด้านขวาคือพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร พระหัตถ์ซ้ายถือหม้อน้ำอมฤต

ด้านซ้ายคือพระโพธิสัตว์มหาสถามปราปตะ

ประทับเหนือสุริยเทพ ... สุริยเทพถือดอกบัว ...








พระโพธิสัตว์ดูได้จากรูปพระพุทธรูปอยู่บนชฎามุกุฏ








มหายานศิลปะเขมร

เป็นลัทธิตันตระของศาสนาฮินดูมาดัดแปลงผสมผสานกับหลักความเชื่อ และหลักปรัชญาของมหายาน

องค์พระนาคปรกทรงเครื่องกษัตริย์

ไม่เกี่ยวกับนาคมุจลินท์แผ่พังพานถวายพระพุทธเจ้า

แต่หมายถึงพระอาทิตย์พุทธะ อันเป็นพระพุทธเจ้าสูงสุดในลัทธิตันตรยาน ของเขมร

แสดงโดยทรงเครื่อง มีกรอบหน้าและอุณหิต

ฐานจะมีนาคขนดสามชั้นครึ่ง แผ่พังพานเป็น 7 เศียร








พระพุทธรูปทรงเครื่อง ศิลปะขอม ... น่าจะปางประธานอภัย








เทพพนม







เศียร








พระเศรษฐีนวโกฏิ

มีเก้าหน้าเป็นรูปเคารพแทนใบหน้ามหาเศรษฐีทั้ง 9 ในสมัยพุทธกาล

มีความมั่งคั่งในโภคทรัพย์ในระดับเดียวกับกษัตริย์ อยู่ในทำนองคลองธรรม

เป็นพุทธอุปฐากองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่เป็นยอดของมหาเศรษฐีทั้งปวง

เชื่อว่าบูชาแล้วไม่มีวันจน








เชียงแสนสิงห์ 1








พระพุทธรูปปางมารวิชัย








มีลวดลายจีวร

พระพุทธรูปปางป่าเลไลย์








? พระวิษณุ มีจักรที่พระหัตถ์ซ้าย








พระพุทธรูปองค์เล็ก















ถือกระดิ่ง หรือ วัชระ ?








รูปวิษณุอนันตศายินปัทมนาภา








ทับหลังถาลาบริวัตินี้พบที่วัดสระแก้ว อ.พิบูลมังสาหาร อุบลราชธานี

1. ปลายทั้งสองข้างของภาพ เป็นรูปมกร หลังมกรมีคนขี่
มกร คือ ช้าง มีหางเป็นปลา ว่ายน้ำได้ กินกล้วยเป็นอาหาร มีงวง มีงาซึ่งงาจะพัฒนาไปเป็นเขี้ยว
เป็นสัญญลักษณ์ของ น้ำ ความอุดมสมบูรณ์ กำเนิดของจักรวาล และการให้

ภาพประธานในทับหลังถาลาบริวัติ พบ 4 รูปคือ
สิงห์ ... ดังในภาพนี้
ครุฑ บุคคลคนตัวเล็ก มีปีก มือจับงูหรือนาคไว้ทั้งสองข้าง ... พบที่เมืองเพนียด จันทบุรี
สุริยะเทพ บุคคลใส่กิริฏมงกุฏ หรือมงกุฏทรงกระบอก มือไคว้ถือดอกบัว
เกียรติมุข
ทั้งหมดเป็นสัญญลักษณ์ของแสงสว่าง ในเวลาเที่ยงวัน สามารถทำลายอวิชาที่ทำให้เกิดการเวียนว่ายตายเกิด

2. มกรคายสายรุ้งออกมาเป็นวงโค้ง 2 สาย
สายรุ้ง คือสะพานเชื่อมโลกมนุษย์และสวรรค์ คือลำตัวของนาคทอดจากสวรรค์มายังโลกมนุษย์

3. สายรุ้งมาบรรจบกันตรงกลาง ที่ภาพประธานในรูปไข่
ใต้ภาพประธานมีอุบะห้อยลง

4. เหนือสายรุ้งมีกนกใบไม้วงโด้ง ... กนกผักกูด

5. ใต้สายรุ้งมีเฟื่องโค้ง ๆ และอุบะ

6. ใต้ภาพมกร มีแท่นหัวเสาหลอก เพื่อรับเสา








ศิลาจารึก 4 หลัก

หลักที่ 1 เดิมอยู่ในถ้ำหมาใน อ.โขงเจียม จ.อุบลราชธานี จารึกด้วยอักษรปัลลวะ
ในระหว่างพุทธศตวรรษที่ 11-12

หลักที่ 2 จารึกด้วยอักษรอินเดียใต้ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 14-15

หลักที่ 3 จารึกด้วยอักษรอินเดียใต้ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 14-15

หลักที่ 4 นำมาจากปราสาทหินพิมาย








พระคเณศ ศิลปะขอม เหนือศรีษะมีกรวย








?








พระพุทธรูป ศิลปะเขมร เหนือศรีษะเป็นกรวย ปางสมาธิ














ปิดท้ายด้วยเสมา วัฒนธรรมทวารวดี

เป็นรูปหม้อดอก ด้านบนเป็นสถูป ชิ้นหนึ่งด้านบนเป็นธรรมจักร








Create Date :22 กุมภาพันธ์ 2562 Last Update :7 มีนาคม 2565 15:36:53 น. Counter : 3088 Pageviews. Comments :21